ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ หนึ่ง

สำรวจกองทัพที่สมรภูมิ กุรุกฺเษตฺร

โศลก 11

ayaneṣu ca sarveṣu
yathā-bhāgam avasthitāḥ
bhīṣmam evābhirakṣantu
bhavantaḥ sarva eva hi
อยเนษุ จ สเรฺวษุ
ยถา-ภาคมฺ อวสฺถิตาห์
ภีษฺมมฺ เอวาภิรกฺษนฺตุ
ภวนฺตห์ สรฺว เอว หิ
อยเนษุ — ในจุดยุทธศาสตร์, จ — เช่นกัน, สเรฺวษุ — ทุกหนทุกแห่ง, ยถา-ภาคมฺ — จัดทัพแตกต่างกัน, อวสฺถิตาห์ — สถิต, ภีษฺมมฺ — แด่พระอัยกา ภีษฺม, เอว — แน่นอน, อภิรกฺษนฺตุ — ควรให้การสนับสนุน, ภวนฺตห์ — ท่าน, สเรฺว — ตามลำดับทั้งหมด, เอว หิ — แน่นอน

คำแปล

บัดนี้พวกท่านทั้งหลายต้องช่วยให้การสนับสนุนพระอัยกา ภีษฺม อย่างเต็มที่ โดยให้พวกท่านอยู่ในตำแหน่งจุดยุทธศาสตร์ของทางเข้าที่จะไปสู่กองทัพ

คำอธิบาย

หลังจากสรรเสริญพลังอำนาจของ ภีษฺม แล้ว ทุโรฺยธน ทรงพิจารณาว่านักรบคนอื่นๆอาจคิดว่าตนเองมีความสำคัญน้อยจึงตรัสแบบนักการทูตเพื่อปรับสถานการณ์ด้วยคำพูดที่กล่าวมาแล้ว โดยเน้นว่า ภีษฺมเทว ทรงเป็นวีรบุรุษผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดอย่างไม่มีข้อสงสัย แต่ว่าทรงมีอายุมากแล้ว ฉะนั้นทุกคนต้องตระหนักเป็นพิเศษที่จะปกป้องท่านจากรอบด้าน ขณะที่สู้รบกันอย่างเต็มที่อยู่ด้านหนึ่งศัตรูอาจจะฉวยโอกาสจากด้านอื่น เรื่องนี้จึงเป็นสิ่งสำคัญ คือ วีรบุรุษท่านอื่นๆไม่ควรออกห่างจากตำแหน่งยุทธศาสตร์จนให้ศัตรูทะลวงเข้ามาในกองทัพได้ ทุโรฺยธน ทรงมีความรู้สึกอย่างชัดเจนว่าชัยชนะของ กุรุ ขึ้นอยู่กับการปรากฏตัวของ ภีษฺมเทว และมั่นใจในการสนับสนุนอย่างเต็มที่ของ ภีษฺมเทว และ โทฺรณาจารฺย ในสนามรบ เพราะเห็นแล้วว่าทั้งสองท่านมิได้เอ่ยปากแม้แต่คำเดียวเมื่อตอนที่พระนาง เทฺราปที ภรรยาของ อรฺชุน ขอร้องในช่วงที่นางต้องการความช่วยเหลือ นางได้ขอความเป็นธรรมขณะถูกเปลื้องผ้าต่อหน้าที่ชุมนุมกันของเหล่ายอดขุนพลทั้งหลาย แม้ทราบว่าเหล่ายอดขุนพลทั้งสองท่านมีใจรัก ปาณฺฑว แต่ ทุโรฺยธน ทรงยังหวังว่าทั้งสองท่านจะสลัดความรักออกไปทั้งหมดเหมือนกับที่ท่านทั้งสองได้ทำตอนที่เล่นเกมการพนันกัน