ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ หนึ่ง
สำรวจกองทัพที่สมรภูมิ กุรุกฺเษตฺร
โศลก 19
sa ghoṣo dhārtarāṣṭrāṇāṁ
hṛdayāni vyadārayat
nabhaś ca pṛthivīṁ caiva
tumulo ’bhyanunādayan
hṛdayāni vyadārayat
nabhaś ca pṛthivīṁ caiva
tumulo ’bhyanunādayan
ส โฆโษ ธารฺตราษฺฏฺราณำ
หฺฤทยานิ วฺยทารยตฺ
นภศฺ จ ปฺฤถิวีํ ไจว
ตุมุโล ’ภฺยนุนาทยนฺ
หฺฤทยานิ วฺยทารยตฺ
นภศฺ จ ปฺฤถิวีํ ไจว
ตุมุโล ’ภฺยนุนาทยนฺ
สห์ — นั้น, โฆษห์ — เสียงสั่นสะเทือน, ธารฺตราษฺฏฺราณามฺ — พระโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร, หฺฤทยานิ — หัวใจ, วฺยทารยตฺ — สลาย, นภห์ — ท้องฟ้า, จ — ด้วยเหมือนกัน, ปฺฤถิวีมฺ — ผิวของโลก, จ — ด้วยเหมือนกัน, เอว — แน่นอน, ตุมุลห์ — เสียงอึกทึกอื้ออึง, อภฺยนุนาทยนฺ — ส่งเสียงกึกก้อง
คำแปล
การเป่าหอยสังข์เหล่านี้ส่งเสียงกึกก้องกัมปนาทสะเทือนไปทั่วท้องฟ้าและทั่วพื้นดิน
คำอธิบาย
เมื่อ ภีษฺม และบุคคลอื่นๆทางฝ่ายของ ทุโรฺยธน เป่าหอยสังข์ตามลำดับ ทางฝ่าย ปาณฺฑว หัวใจไม่สะทกสะท้านเพราะไม่ได้กล่าวไว้ แต่โศลกนี้ได้กล่าวถึงหัวใจของเหล่าโอรส ธฺฤตราษฺฏฺร ว่าสลายจากเสียงสนั่นหวั่นไหวของฝ่าย ปาณฺฑว ที่เป็นเช่นนี้เนื่องจาก ปาณฺฑว และความมั่นใจของพวกเขาที่มีต่อองค์กฺฤษฺณ ผู้ที่ยึดเอาองค์ภควานฺมาเป็นที่พึ่งจะไม่มีความกลัวอะไรเลย แม้จะอยู่ท่ามกลางความหายนะอันใหญ่หลวงก็ตาม