ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ หนึ่ง

สำรวจกองทัพที่สมรภูมิ กุรุกฺเษตฺร

โศลก 20

atha vyavasthitān dṛṣṭvā
dhārtarāṣṭrān kapi-dhvajaḥ
pravṛtte śastra-sampāte
dhanur udyamya pāṇḍavaḥ
hṛṣīkeśaṁ tadā vākyam
idam āha mahī-pate
อถ วฺยวสฺถิตานฺ ทฺฤษฺฏฺวา
ธารฺตราษฺฏฺรานฺ กปิ-ธฺวชห์
ปฺรวฺฤตฺเต ศสฺตฺร-สมฺปาเต
ธนุรฺ อุทฺยมฺย ปาณฺฑวห์
หฺฤษีเกศํ ตทา วากฺยมฺ
อิทมฺ อาห มหี-ปเต
อถ — จากนั้น, วฺยวสฺถิตานฺ — สถิต, ทฺฤษฺฏฺวา — มองดู, ธารฺตราษฺฏฺรานฺ — เหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร, กปิ-ธฺวชห์ — ผู้มีธงหนุมาน, ปฺรวฺฤตฺเต — ขณะกำลังจะปฏิบัติการ, ศสฺตฺร-สมฺปาเต — ในการยิงธน, ธนุห์ — ธนู, อุทฺยมฺย — หยิบขึ้นมา, ปาณฺฑวห์ — โอรสของ ปาณฺฑุ (อรฺชุน) หฺฤษีเกศมฺ — แด่องค์ศฺรีกฺฤษฺณ, ตทา — ในเวลานั้น, วากฺยมฺ — คำพูด, อิทมฺ — เหล่านั้น, อาห — ตรัส, มหี-ปเต — โอ้ กษัตริย์

คำแปล

ในขณะนั้น อรฺชุน โอรสของ ปาณฺฑุ ทรงนั่งอยู่บนราชรถที่มีธงรูป หนุมานฺ และหยิบคันธนูเพื่อเตรียมที่จะยิงศรออกไป โอ้ กษัตริย์หลังจากทรงมองไปที่เหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร ซึ่งขับราชรถมาในกองทัพเรียงรายกันเป็นทิวแถว จากนั้น อรฺชุน ก็ทรงตรัสกับองค์ศรีกฺฤษฺณด้วยคำพูดดังต่อไปนี้

คำอธิบาย

สงครามกำลังจะเริ่มขึ้นแล้ว เป็นที่เข้าใจจากโศลกนี้ว่าเหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร ทรงรู้สึกตกใจกลัวในการจัดทัพทหารที่คาดไม่ถึงของ ปาณฺฑว ซึ่งมีองค์ศฺรีกฺฤษฺณทรงเป็นผู้ชี้แนะโดยตรงที่สนามรบ ธงรูปหนุมานของ อรฺชุน เป็นเครื่องบ่งบอกถึงชัยชนะอีกอย่างหนึ่งเพราะหนุมาน ได้ร่วมมือกับพระรามในการทำสงครามระหว่างพระรามและ ราวณ (ทศกัณฐ์) และพระรามทรงได้รับชัยชนะ ณ ที่นี้ พระรามและหนุมานทรงได้ประทับอยู่บนราชรถเพื่อที่จะช่วย อรฺชุน ศฺรีกฺฤษฺณ คือ พระราม และที่ใดที่พระรามทรงประทับอยู่ ผู้รับใช้นิรันดร หนุมานและมเหสีนิรันดร พระนางสีดาหรือเทพธิดาแห่งโชคลาภจะประทับอยู่ด้วยเช่นกัน ดังนั้นจึงไม่มีเหตุอันใดเลยที่จะทำให้เกิดความรู้สึกกลัวศัตรู ยิ่งไปกว่านั้นศฺรีกฺฤษฺณผู้ทรงเป็นเจ้าแห่งประสาทสัมผัสก็ทรงเสด็จมาด้วยพระองค์เองเพื่อให้คำแนะนำและมีคำชี้แนะที่ดีทั้งหมดให้กับ อรฺชุน ในการต่อสู้ สภาวะอันเป็นสิริมงคลเช่นนี้นั้นองค์ภควานฺทรงจัดให้เพื่อสาวกนิรันดรของพระองค์ ซึ่งเป็นสิ่งที่บ่งบอกถึงชัยชนะ