ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ หนึ่ง

สำรวจกองทัพที่สมรภูมิ กุรุกฺเษตฺร

โศลก 32-35

kiṁ no rājyena govinda
kiṁ bhogair jīvitena vā
yeṣām arthe kāṅkṣitaṁ no
rājyaṁ bhogāḥ sukhāni ca
กึ โน ราเชฺยน โควินฺท
กึ โภไครฺ ชีวิเตน วา
เยษามฺ อรฺเถ กางฺกฺษิตํ โน
ราชฺยํ โภคาห์ สุขานิ จ
ta ime ’vasthitā yuddhe
prāṇāṁs tyaktvā dhanāni ca
ācāryāḥ pitaraḥ putrās
tathaiva ca pitāmahāḥ
ต อิเม ’วสฺถิตา ยุทฺเธ
ปฺราณำสฺ ตฺยกฺตฺวา ธนานิ จ
อาจารฺยาห์ ปิตรห์ ปุตฺราสฺ
ตไถว จ ปิตามหาห์
mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ
śyālāḥ sambandhinas tathā
etān na hantum icchāmi
ghnato ’pi madhusūdana
มาตุลาห์ ศฺวศุราห์ เปาตฺราห์
ศฺยาลาห์ สมฺพนฺธินสฺ ตถา
เอตานฺ น หนฺตุมฺ อิจฺฉามิ
ฆฺนโต ’ปิ มธุสูทน
api trailokya-rājyasya
hetoḥ kiṁ nu mahī-kṛte
nihatya dhārtarāṣṭrān naḥ
kā prītiḥ syāj janārdana
อปิ ไตฺรโลกฺย-ราชฺยสฺย
เหโตห์ กึ นุ มหี-กฺฤเต
นิหตฺย ธารฺตราษฺฏฺรานฺ นห์
กา ปฺรีติห์ สฺยาชฺ ชนารฺทน
กิมฺ — ใช้อะไร, นห์ — แด่เรา, ราเชฺยน — เป็นราชอาณาจักร, โควินฺท — โอ้ กฺฤษฺณ, กิมฺ — อะไร, โภไคห์ — ความสุขสำราญ, ชีวิเตน — มีชีวิต, วา — ไม่ก็, เยษามฺ — ของใคร, อรฺเถ — เพื่อสิ่งนั้น, กางฺกฺษิตมฺ — เป็นสิ่งที่ปรารถนา, นห์ — โดยเรา, ราชฺยมฺ — ราชอาณาจักร, โภคาห์ — ความสุขทางวัตถุ, สุขานิ — ความสุขทั้งหมด, — เช่นกัน, เต — เขาทั้งหมด, อิเม — เหล่านี้, อวสฺถิตาห์ — สถิต, ยุทฺเธ — ในสมรภูมินี้, ปฺราณานฺ — ชีวิต, ตฺยกฺตฺวา — ยกเลิก, ธนานิ — ความร่ำรวย, — เช่นกัน, อาจารฺยาห์ — พระอาจารย์, ปิตรห์ — พระบิดา, ปุตฺราห์ — บุตร, ตถา — ดีเท่ากับ, เอว — แน่นอน, — เช่นกัน, ปิตามหาห์ — พระอัยกา, มาตุลาห์ — พระมาตุลา, ศฺวศุราห์ — พระสัสสุระ เปาตฺราห์ — พระราชนัดดา, ศฺยาลาห์ — พระเชษฐภรรดา พระกนิษฐภคินี, สมฺพนฺธินห์ — สังคญาติ, ตถา — ดีเท่ากับ, เอตานฺ — ทั้งหมดนี้, — ไม่เคย, หนฺตุมฺ — สังหาร, อิจฺฉามิ — ข้าปรารถนา, ฆฺนตห์ — ถูกสังหาร, อปิ — แม้แต่, มธุสูทน — โอ้ ผู้สังหารมาร มธุ (กฺฤษฺณ) , อปิ — ถึงแม้ว่า, ไตฺร-โลกฺย — ของทั้งสามโลก, ราชฺยสฺย — เพื่อราชอาณาจักร, เหโตห์ — ในการแลกเปลี่ยน, กิมฺ นุ — แล้วไปพูดอะไรอีก, มหี-กฺฤเต — เพื่อประโยชน์ของโลก, นิหตฺย — ด้วยการสังหาร, ธารฺตราษฺฏฺรานฺ — เหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร, นห์ — ของเรา, กา — อะไร, ปฺรีติห์ — ความสุข, สฺยาตฺ — จะมี, ชนารฺทน — โอ้ ผู้ค้ำจุนมวลชีวิต

คำแปล

โอ้ โควินฺท เราจะได้รับผลประโยชน์อะไรหรือ จะเป็นราชอาณาจักร ความสุข หรือแม้แต่ดวงชีวิตเอง ในเมื่อตอนนี้พวกเขาทั้งหลายที่เราอาจปรารถนาได้มาเรียงรายอยู่ในสมรภูมินี้แล้ว โอ้ มธุสูทน เมื่อพระอาจารย์ พระบิดา บุตร พระอัยกา พระปิตุลา พระสัสสุระ พระราชนัดดา พระเชษฐภรรดา พระกนิษฐภคินี และเหล่าสังคญาติพร้อมถวายชีวิตและทรัพย์สินมายืนอยู่ต่อหน้า แล้วเหตุไฉนข้าต้องปรารถนาที่จะไปสังหารพวกเขาด้วย แม้ว่าพวกเขาอาจมาสังหารข้าก็ตาม โอ้ ผู้ค้ำจุนมวลชีวิต ข้าพเจ้าไม่พร้อมรบกับพวกเขาแม้จะเป็นการแลกเปลี่ยนกันทั้งสามโลก นับประสาอะไรกับแค่โลกนี้โลกเดียว เราจะได้รับความสุขอันใดจากการสังหารเหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร

คำอธิบาย

อรฺชุน ทรงเรียกองค์ศฺรี กฺฤษฺณว่า โควินฺท เพราะว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นจุดมุ่งหมายแห่งความสุขทั้งมวลของวัว และประสาทสัมผัส เมื่อใช้คำสำคัญคำนี้ อรฺชุน ทรงแสดงให้เห็นว่าองค์กฺฤษฺณทรงควรที่จะเข้าใจว่าสิ่งใดที่จะทำให้ประสาทสัมผัสของ อรฺชุน พอใจได้ แต่องค์โควินฺท มิได้ทรงหมายไว้เพื่อให้ประสาทสัมผัสของเราได้รับความพอใจเอง หากเราพยายามทำให้ประสาทสัมผัสขององค์โควินฺท พึงพอพระทัยประสาทสัมผัสของพวกเราก็จะได้รับความพึงพอใจด้วยโดยปริยาย ในวิถีทางวัตถุทุกๆคนต้องการที่จะสนองประสาทสัมผัสของตนเองและต้องการให้องค์ภควานฺเป็นผู้รับคำสั่งเพื่อความพึงพอใจของเรา แต่องค์ภควานฺจะทรงสนองประสาทสัมผัสของสิ่งมีชีวิตเท่าที่เขาควรจะได้รับไม่มากจนเกิดเป็นความโลภ หากเราปฏิบัติตรงกันข้ามคือพยายามสนองประสาทสัมผัสขององค์โควินฺท โดยไม่ปรารถนาสนองประสาทสัมผัสของตนเองด้วยพระกรุณาธิคุณขององค์โควินฺท ความปรารถนาทั้งหมดของสิ่งมีชีวิตก็จะได้รับสนองตอบ ความรักอันลึกซึ้งที่ อรฺชุน ทรงมีต่อสังคมและสมาชิกในครอบครัวที่แสดงออกมา ที่นี้ส่วนหนึ่งเนื่องมาจากความสงสารที่มีตามธรรมชาติ ดังนั้นพระองค์จึงทรงไม่เตรียมตัวที่จะสู้รบ ทุกคนต้องการแสดงความมั่งคั่งร่ำรวยให้เพื่อนๆและญาติๆเห็น แต่ อรฺชุน ทรงกลัวว่าบรรดาญาติและเพื่อนทั้งหมดจะถูกสังหารที่สมรภูมิ และตัวพระองค์เองจะทรงไม่สามารถแบ่งปันความร่ำรวยหลังจากที่ได้รับชัยชนะ นี่เป็นความคิดโดยทั่วไปทางชีวิตวัตถุ อย่างไรก็ดีชีวิตทิพย์นั้นแตกต่างออกไป เนื่องจากสาวกต้องการสนองพระราชประสงค์ขององค์ภควานฺ หากองค์ภควานฺ ทรงปรารถนาสาวกจะยอมรับความมั่งคั่งทั้งหลายเพื่อรับใช้พระองค์แต่หากองค์ภควานฺทรงไม่ปรารถนาสาวกจะไม่ยอมรับแม้แต่สตางค์แดงเดียว อรฺชุน ทรงไม่ต้องการสังหารบรรดาญาติ หากจำเป็นต้องสังหารทรงปรารถนาให้องค์กฺฤษฺณทรงเป็นผู้สังหารเอง มาถึงจุดนี้ อรฺชุน ทรงไม่ทราบว่าองค์กฺฤษฺณได้สังหารพวกเขาทั้งหมดเรียบร้อยแล้วก่อนที่จะมาถึงสนามรบ และ อรฺชุน ทรงเพียงแต่มาเป็นเครื่องมือให้องค์กฺฤษฺณเท่านั้นความจริงนี้จะถูกเปิดเผยในบทต่อๆไป ในฐานะที่เป็นสาวกขององค์ภควานฺโดยธรรมชาติ อรฺชุน ทรงไม่ปรารถนาที่จะโต้ตอบกับการกระทำที่ต่ำช้าเลวทรามของสังคญาติ แต่นี่เป็นแผนการขององค์ภควานฺว่าทั้งหมดควรถูกสังหาร สาวกไม่ปรารถนาที่จะตอบโต้ผู้กระทำผิดแต่องค์ภควานฺทรงไม่ยอมอดทนต่อความผิดที่คนชั่วกระทำต่อสาวก องค์ภควานฺทรงให้อภัยกับคนที่ทำผิดต่อพระองค์แต่จะไม่ให้อภัยกับคนที่ทำผิดต่อสาวกของพระองค์ฉะนั้นองค์ภควานฺทรงมุ่งมั่นที่จะสังหารคนเลวทรามเหล่านี้ถึงแม้ว่า อรฺชุน ทรงปรารถนาจะให้อภัยพวกเขาก็ตาม