ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบ

ความมั่งคั่งแห่งสัจธรรม

โศลก 15

svayam evātmanātmānaṁ
vettha tvaṁ puruṣottama
bhūta-bhāvana bhūteśa
deva-deva jagat-pate
สฺวยมฺ เอวาตฺมนาตฺมานํ
เวตฺถ ตฺวํ ปุรุโษตฺตม
ภูต-ภาวน ภูเตศ
เทว-เทว ชคตฺ-ปเต
สฺวยมฺ — โดยพระองค์เอง, เอว — แน่นอน, อาตฺมนา — ด้วยตัวพระองค์เอง, อาตฺมานมฺ — ตัวพระองค์, เวตฺถ — ทราบ, ตฺวมฺ — พระองค์, ปุรุษ-อุตฺตม — โอ้ ผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดในบรรดาบุคคลทั้งหลาย, ภูต-ภาวน — โอ้ แหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่าง, ภูต-อีศ — โอ้ พระเจ้าของสรรพสิ่ง, เทว-เทว — โอ้ พระเจ้าของมวลเทวดา, ชคตฺ-ปเต — โอ้ พระเจ้าแห่งปวงจักรวาล

คำแปล

แน่นอนว่าพระองค์เท่านั้นที่ทราบตัวพระองค์เองด้วยพลังเบื้องสูงของพระองค์โอ้ องค์ภควาน แหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่าง พระเจ้าของมวลชีวิต พระเจ้าของเหล่าเทวดา พระเจ้าแห่งจักรวาล

คำอธิบาย

องค์ภควานฺ ศฺรี กฺฤษฺณทรงรู้ได้โดยบุคคลผู้มีความสัมพันธ์กับพระองค์โดยผ่านทางวิธีปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้เหมือนกับ อรฺชุน และเหล่าสาวกของ อรฺชุน บุคคลผู้มีความคิดเยี่ยงมารหรือไม่เชื่อในองค์ภควานฺจะไม่สามารถรู้ถึงองค์กฺฤษฺณได้ การคาดคะเนทางจิตใจซึ่งนำให้ออกห่างจากพระองค์เป็นบาปอันร้ายแรง และผู้ที่ไม่รู้จักองค์กฺฤษฺณไม่ควรพยายามวิจารณ์ ภควัท-คีตา ภควัท-คีตา เป็นคำดำรัสขององค์กฺฤษฺณเนื่องจากเป็นศาสตร์แห่งองค์กฺฤษฺณจึงควรเข้าใจจากองค์กฺฤษฺณดังที่ อรฺชุน เข้าใจ โดยไม่ควรรับมาจากบุคคลผู้ไม่เชื่อในองค์ภควานฺ

ดังที่ได้กล่าวไว้ใน ศฺรีมทฺ-ภาควตมฺ (1.2.11)

วทนฺติ ตตฺ ตตฺตฺว-วิทสฺ
ตตฺตฺวํ ยชฺ ชฺญานมฺ อทฺวยมฺ
พฺรเหฺมติ ปรมาตฺเมติ
ภควานฺ อิติ ศพฺทฺยเต
สัจธรรมสูงสุดรู้แจ้งได้ในสามระดับคือ พฺรหฺมนฺ อันไร้รูปลักษณ์ ปรมาตฺมา ภายในหัวใจของทุกคน และท้ายสุดคือองค์ภควานฺในระดับท้ายสุดแห่งการเข้าใจสัจธรรมจะมาถึงบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า มนุษย์ธรรมดาหรือแม้แต่ผู้ที่หลุดพ้นแล้วซึ่งรู้แจ้ง พฺรหฺมนฺ อันไร้รูปลักษณ์หรือรู้แจ้ง ปรมาตฺมา ผู้ประทับภายในหัวใจของทุกคนอาจไม่เข้าใจองค์ภควานฺ ดังนั้นบุคคลเหล่านี้อาจพยายามเข้าใจองค์ภควานฺจากโศลกต่างๆใน ภควัท-คีตา ที่องค์กฺฤษฺณทรงเป็นผู้ตรัส บางครั้งพวกไม่เชื่อในรูปลักษณ์จึงยอมรับว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นองค์ภควานฺ หรือยอมรับความเชื่อถือได้ของพระองค์ถึงกระนั้นยังมีบุคคลผู้หลุดพ้นแล้วมากมายที่ไม่สามารถเข้าใจองค์กฺฤษฺณว่าเป็น ปุรุโษตฺตม บุคลิกภาพสูงสุด ดังนั้น อรฺชุน เรียกพระองค์ว่า ปุรุโษตฺตม เช่นนี้ยังอาจไม่เข้าใจว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นพระบิดาของมวลชีวิต ฉะนั้น อรฺชุน เรียกพระองค์ว่า ภูต-ภาวน และถ้าหากใครทราบว่าพระองค์ทรงเป็นพระบิดาของมวลชีวิตแต่อาจไม่ทราบว่าพระองค์ทรงเป็นผู้ควบคุมสูงสุด อรฺชุน จึงเรียกพระองค์ว่า ภูเตศ ผู้ควบคุมสูงสุดของทุกคน แม้หากทราบว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นผู้ควบคุมสูงสุดของมวลชีวิตแต่อาจไม่ทราบว่าพระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของเทวดา ดังนั้นตรงนี้ได้เรียกพระองค์ว่า เทว-เทว พระเจ้าผู้ทรงได้รับการบูชาจากมวลเทวดา และแม้หากทราบว่าพระองค์ทรงเป็นพระเจ้าที่เคารพบูชาของมวลเทวดาแต่อาจไม่ทราบว่าพระองค์ทรงเป็นเจ้าของสูงสุดของทุกสิ่งทุกอย่างจึงเรียกพระองค์ว่า ชคตฺ-ปติ ฉะนั้นจากความรู้แจ้งของ อรฺชุน เรื่องความจริงเกี่ยวกับองค์กฺฤษฺณนั้นได้สถาปนาไว้ในโศลกนี้ และพวกเราควรเจริญรอยตามพระบาทของ อรฺชุน ในการที่จะเข้าใจองค์กฺฤษฺณตามความเป็นจริง