ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบ

ความมั่งคั่งแห่งสัจธรรม

โศลก 24

purodhasāṁ ca mukhyaṁ māṁ
viddhi pārtha bṛhaspatim
senānīnām ahaṁ skandaḥ
sarasām asmi sāgaraḥ
ปุโรธสำ จ มุขฺยํ มำ
วิทฺธิ ปารฺถ พฺฤหสฺปติมฺ
เสนานีนามฺ อหํ สฺกนฺทห์
สรสามฺ อสฺมิ สาครห์
ปุโรธสามฺ — ของพระทั้งหมด, — เช่นกัน, มุขฺยมฺ — หัวหน้า, มามฺ — ข้า, วิทฺธิ — เข้าใจ, ปารฺถ — โอ้ โอรสพระนาง ปฺฤถา, พฺฤหสฺปติมฺพฺฤหสฺปติ, เสนานีนามฺ — ของขุนพลทั้งหลาย, อหมฺ — ข้าเป็น, สฺกนฺทห์การฺตฺติเกย, สรสามฺ — ของแหล่งกำเนิดของน้ำทั้งหลาย, อสฺมิ — ข้าเป็น, สาครห์ — มหาสมุทร

คำแปล

ในบรรดาพระ โอ้ อรฺชุน จงรู้ว่าข้าคือ ผู้นำ พฺฤหสฺปติ ในบรรดาขุนพลข้าคือ การฺตฺติเกย และในบรรดาแผ่นน้ำข้าคือ มหาสมุทร

คำอธิบาย

พระอิทร์หรือ อินฺทฺร ทรงเป็นเทวดาแห่งสรวงสวรรค์จึงได้ชื่อว่าเป็นเจ้าแห่งสวรรค์ ดาวเคราะห์ที่พระองค์ทรงเป็นใหญ่เรียกว่า อินฺทฺรโลก พฺฤหสฺปติ เป็นพระของพระอินทร์ เนื่องจากพระอินทร์ทรงเป็นผู้นำของ กฺษตฺริย พฺฤหสฺปติ จึงเป็นประธานของคณะพระทั้งหมด ขณะที่พระอิทร์ทรงเป็นผู้นำของ กฺษตฺริย ทั้งหมด ในทำนองเดียวกัน สฺกนฺท หรือ การฺตฺติเกย โอรสของพระนาง ปารฺวตี และพระศิวะก็เป็นหัวหน้าของขุนพลในกองทัพทั้งหมด และในบรรดาแผ่นน้ำนั้นมหาสมุทรยิ่งใหญ่ที่สุดจึงเป็นผู้แทนขององค์กฺฤษฺณเหล่านี้เพียงแต่เปรียบเปรยเพื่อให้พอได้เห็นความยิ่งใหญ่ของพระองค์เท่านั้น