ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบ

ความมั่งคั่งแห่งสัจธรรม

โศลก 34

mṛtyuḥ sarva-haraś cāham
udbhavaś ca bhaviṣyatām
kīrtiḥ śrīr vāk ca nārīṇāṁ
smṛtir medhā dhṛtiḥ kṣamā
มฺฤตฺยุห์ สรฺว-หรศฺ จาหมฺ
อุทฺภวศฺ จ ภวิษฺยตามฺ
กีรฺติห์ ศฺรีรฺ วากฺ จ นารีณำ
สฺมฺฤติรฺ เมธา ธฺฤติห์ กฺษมา
มฺฤตฺยุห์ — ความตาย, สรฺว-หรห์ — เผาผลาญทั้งหมด, จ — เช่นกัน, อหมฺ — ข้าเป็น, อุทฺภวห์ — การให้กำเนิด, จ — เช่นกัน, ภวิษฺยตามฺ — ของปรากฏการณ์ในอนาคต, กีรฺติห์ — ชื่อเสียง, ศฺรีห์ — ความมั่งคั่งหรือความสวยงาม, วากฺ — การพูดดี, จ — เช่นกัน, นารีณามฺ — ของสตรี, สฺมฺฤติห์ — ความจำ, เมธา — ปัญญา, ธฺฤติห์ — ความมั่งคง, กฺษมา — ความอดทน

คำแปล

ข้าคือความตายที่สังหารทุกสิ่งทุกอย่าง ข้าคือหลักแห่งการให้กำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่างที่เป็นไป ในบรรดาสตรีข้าคือ ชื่อเสียง โชคลาภ คำพูดที่ดี ความจำ ปัญญา ความมั่นคง และความอดทน

คำอธิบาย

ทันทีที่มนุษย์เกิดมาเขากำลังตายลงทุกๆนาที ฉะนั้นความตายกำลังกลืนกินทุกชีวิตอยู่ทุกขณะ จุดสุดท้ายจึงเรียกว่าความตาย และความตายนั้นคือองค์กฺฤษฺณ สำหรับการพัฒนาในอนาคตนั้นสิ่งมีชีวิตทั้งหมดต้องผ่านการเปลี่ยนแปลงพื้นฐานหกขั้นตอน คือ มีการเกิด การเจริญเติบโต การคงอยู่สักพักหนึ่ง การสืบพันธุ์ การหดตัวลง และในที่สุดก็สูญสลายไป (การตาย) ในบรรดาการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้สิ่งแรกคือการคลอดออกมาจากครรภ์และนั่นคือองค์กฺฤษฺณ การให้กำเนิดคือจุดเริ่มต้นของกิจกรรมทั้งหมดในอนาคต

ความมั่งคั่งทั้งเจ็ดประการที่กล่าวไว้คือ ชื่อเสียง โชคลาภ การพูดดี ความจำ ปัญญา ความมั่นคง และความอดทนนั้นพิจารณาว่าเป็นสตรี หากผู้ใดเป็นเจ้าของทั้งหมดนี้หรือเป็นเจ้าของบางส่วนผู้นั้นจะได้รับการสรรเสริญ หากผู้ใดมีชื่อเสียงว่าเป็นผู้มีคุณธรรมจะทำให้เขาได้รับการสรรเสริญ สันสกฤตเป็นภาษาที่สมบูรณ์ดังนั้นจึงได้รับการสรรเสริญเป็นอย่างมาก หากหลังจากการศึกษาแล้วและสามารถจำเรื่องราวได้เขาได้รับพรสวรรค์ที่มีความจำดีหรือ สฺมฺฤติ ไม่ใช่เพียงแต่สามารถอ่านหนังสือหลายๆเล่มและหลายๆเรื่องเท่านั้น แต่ยังสามารถเข้าใจและนำไปใช้ได้เมื่อถึงคราวจำเป็นเรียกว่าปัญญา (เมธา) ซึ่งเป็นความมั่งคั่งอีกประการหนึ่ง ความสามารถในการเอาชนะความไม่แน่นอนนั้นเรียกว่าความมั่นคงหรือความแน่วแน่ (ธฺฤติ) เมื่อผู้ใดมีคุณสมบัติโดยสมบูรณ์แต่ยังถ่อมตนและสุภาพ และเมื่อสามารถรักษาดุลยภาพของตนเองทั้งในความโศกเศร้าและความปลื้มปีติสุขเขามีความมั่งคั่งที่เรียกว่าความอดทน (กฺษมา)