ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบ

ความมั่งคั่งแห่งสัจธรรม

โศลก 35

bṛhat-sāma tathā sāmnāṁ
gāyatrī chandasām aham
māsānāṁ mārga-śīrṣo ’ham
ṛtūnāṁ kusumākaraḥ
พฺฤหตฺ-สาม ตถา สามฺนำ
คายตฺรี ฉนฺทสามฺ อหมฺ
มาสานำ มารฺค-ศีรฺโษ ’หมฺ
ฤตูนำ กุสุมากรห์
พฺฤหตฺ-สาม — พฺฤหตฺ-สาม, ตถา — เช่นกัน, สามฺนามฺ — ของบทเพลงสามเวท, คายตฺรี — บทมนต์ คายตฺรี, ฉนฺทสามฺ — ของบทกวีทั้งหลาย, อหมฺ — ข้าเป็น, มาสานามฺ — ของเดือน, มารฺค-ศีรฺษห์ — เดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม, อหมฺ — ข้าเป็น, ฤตูนามฺ — ของฤดูทั้งหลาย, กุสุม-อากรห์ — ฤดูใบไม้ผลิ

คำแปล

ในบรรดาบทมนต์ใน สาม เวท ข้าคือ พฺฤหตฺ - สาม และในบรรดาบทกวีข้าคือ คายตฺรี ในบรรดาเดือนข้าคือ มารฺคศีรฺษ (พฤศจิกายน-ธันวาคม) และในบรรดาฤดูข้าคือ ฤดูใบไม้ผลิ

คำอธิบาย

องค์ภควานฺทรงอธิบายแล้วว่าในบรรดาพระเวททั้งหมดพระองค์คือ สาม เวท สาม เวท มีความมั่งคั่งเกี่ยวกับบทเพลงอันไพเราะเพราะพริ้งที่เทวดาต่างบรรเลง หนึ่งในบทเพลงเหล่านั้นคือ พฺฤหตฺ-สาม ซึ่งมีทำนองไพเราะมากและจะร้องในเวลาเที่ยงคืน

ในภาษาสันสกฤตมีลักษณะบังคับแน่นอนที่บัญญัติบทกวี สัมผัส และวรรคตอน ไม่ใช่เขียนตามอำเภอใจเหมือนกับบทกวีสมัยปัจจุบันส่วนมากทำกัน ในบรรดาบัญญัติบทกวี คายตฺรี มนฺตฺร ซึ่ง พฺราหฺมณ ผู้มีคุณสมบัติสวดภาวนากันนั้นโดดเด่นที่สุด คายตฺรี มนฺตฺร ได้กล่าวไว้ใน ศฺรีมทฺ-ภาควตมฺ เพราะว่า คายตฺรี มนฺตฺร หมายไว้เพื่อความรู้แจ้งแห่งองค์ภควานฺโดยเฉพาะจึงเป็นผู้แทนขององค์ภควานฺ มนฺตฺร นี้มีไว้สำหรับพวกที่มีความเจริญก้าวหน้าในวิถีทิพย์ เมื่อประสบความสำเร็จในการสวดภาวนา คายตฺรี มนฺตฺร จะสามารถบรรลุถึงสถานภาพทิพย์แห่งองค์ภควานฺก่อนอื่นเขาต้องมีคุณสมบัติของบุคคลผู้สถิตอยู่อย่างสมบูรณ์คือ อยู่ในคุณสมบัติแห่งความดีตามกฎแห่งธรรมชาติวัตถุเพื่อสวดภาวนา คายตฺรี มนฺตฺร คายตฺรี มนฺตฺร มีความสำคัญมากในวัฒนธรรมพระเวทและพิจารณาว่าเป็นเสียงอวตารของ พฺรหฺมนฺ พระพรหมทรงเป็นอุปัชฌาย์ และ คายตฺรี มนฺตฺร ถูกส่งลงมาจากพระพรหมในสาย ปรมฺปรา

เดือนพฤศจิกายน-ธันวาคมพิจารณาว่าเป็นเดือนที่ดีที่สุดเพราะว่าในประเทศอินเดียเป็นฤดูเก็บเกี่ยวทุกคนมีความสุขมาก ฤดูใบไม้ผลินั้นเป็นฤดูที่คนชอบกันมากอย่างแน่นอนเพราะว่าไม่ร้อนและไม่หนาวจนเกินไป ทั้งดอกไม้และต้นไม้ก็เบ่งบานอย่างสมบูรณ์ ในฤดูใบไม้ผลิมีพิธีหลายพิธีที่ระลึกถึงลีลาขององค์กฺฤษฺณ ดังนั้นจึงพิจารณาว่าฤดูนี้เป็นฤดูที่รื่นเริงที่สุดและเป็นผู้แทนขององค์ภควานฺ ศฺรี กฺฤษฺณ