ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบ

ความมั่งคั่งแห่งสัจธรรม

โศลก 37

vṛṣṇīnāṁ vāsudevo ’smi
pāṇḍavānāṁ dhanañ-jayaḥ
munīnām apy ahaṁ vyāsaḥ
kavīnām uśanā kaviḥ
วฺฤษฺณีนำ วาสุเทโว ’สฺมิ
ปาณฺฑวานำ ธนญฺ-ชยห์
มุนีนามฺ อปฺยฺ อหํ วฺยาสห์
กวีนามฺ อุศนา กวิห์
วฺฤษฺณีนามฺ — ของผู้สืบสกุล วฺฤษฺณิ, วาสุเทวห์ — กฺฤษฺณ ที่ ทฺวารกา, อสฺมิ — ข้าเป็น, ปาณฺฑวานามฺ — ของ ปาณฺฑว, ธนมฺ-ชยห์ — อรฺชุน มุนีนามฺ — ของเหล่านักปราชญ์, อปิ — เช่นกัน, อหมฺ — ข้าเป็น, วฺยาสห์ — วฺยาส ผู้รวบรวมวรรณกรรมพระเวททั้งหมด, กวีนามฺ — ของนักคิดผู้ยิ่งใหญ่ทั้งหลาย, อุศนา — อุศนา, กวิห์ — นักคิด

คำแปล

ในบรรดาผู้สืบราชวงศ์ วฺฤษฺณิ ข้าคือ วาสุเทว และในหมู่ ปาณฺฑว ข้าคือ อรฺชุน ในบรรดานักปราชญ์ข้าคือ วฺยาส และในหมู่นักคิดผู้ยิ่งใหญ่ข้าคือ อุศนา

คำอธิบาย

องค์กฺฤษฺณทรงเป็น ภควานฺ องค์แรกและ วิทฺยาภูษณ ทรงเป็นภาคที่แบ่งแยกจากองค์กฺฤษฺณโดยตรง ทั้งองค์กฺฤษฺณ และ วิทฺยาภูษณ ทรงปรากฏเป็นบุตรของ วสุเทว ดังนั้นทั้งคู่อาจถูกเรียกว่า วาสุเทว จากอีกมุมมองหนึ่ง เนื่องจากองค์กฺฤษฺณทรงไม่เคยออกจาก วฺฤนฺทาวน รูปลักษณ์ทั้งหลายขององค์กฺฤษฺณที่ทรงปรากฏที่อื่นเป็นภาคแบ่งแยกของพระองค์ วาสุเทว ทรงเป็นภาคที่แบ่งแยกจากองค์กฺฤษฺณโดยตรงดังนั้น วาสุเทว ไม่ได้แตกต่างไปจากองค์กฺฤษฺณ เข้าใจว่า วาสุเทว ที่กล่าวถึงใน ภควัท-คีตา โศลกนี้คือ วิทฺยาภูษณ หรือ พลราม เพราะว่าพระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดเดิมแท้ของอวตารทั้งหลาย ดังนั้นพระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของ วาสุเทว แต่ผู้เดียว ภาคที่แบ่งแยกจากองค์ภควานฺโดยตรงเรียกว่า สฺวำศ (ภาคที่แบ่งแยกส่วนพระองค์) และยังมีภาคที่แบ่งแยกเรียกว่า วิภินฺนำศ (ภาคแบ่งแยกที่แยกออกไป)

ในบรรดาโอรสของ ปาณฺฑุ นั้น อรฺชุน ทรงมีชื่อเสียง ในนาม ธนญฺชย และเป็นผู้ที่ดีที่สุดในหมู่มนุษย์ ดังนั้นจึงเป็นผู้แทนขององค์กฺฤษฺณในหมู่ มุนิ หรือผู้คงแก่เรียนเชี่ยวชาญในความรู้พระเวท วฺยาส ยิ่งใหญ่ที่สุดเนื่องจากทรงอธิบายความรู้พระเวทในหลายวิธีเพื่อให้คนธรรมดาสามัญส่วนใหญ่ใน กลิ ยุคนี้สามารถเข้าใจได้ และเป็นที่ทราบกันว่า วฺยาส เป็นอวตารขององค์กฺฤษฺณ ดังนั้น วฺยาส เป็นผู้แทนองค์กฺฤษฺณ กวิ คือพวกที่สามารถคิดได้ทะลุปรุโปร่งในทุกๆเรื่อง ในบรรดา กวิ อุศนา ศุกฺราจารฺย เป็นพระอาจารย์ทิพย์ของเหล่ามาร ท่านเป็นผู้ที่มีความเฉลียวฉลาดมากและเป็นนักการเมืองที่มีวิสัยทัศน์กว้างไกล จึงเป็นผู้แทนอีกท่านหนึ่งแห่งความมั่งคั่งขององค์กฺฤษฺณ