ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ สิบเอ็ด
รูปลักษณ์จักรวาล
โศลก 1
arjuna uvāca
mad-anugrahāya paramaṁ
guhyam adhyātma-saṁjñitam
yat tvayoktaṁ vacas tena
moho ’yaṁ vigato mama
mad-anugrahāya paramaṁ
guhyam adhyātma-saṁjñitam
yat tvayoktaṁ vacas tena
moho ’yaṁ vigato mama
อรฺชุน อุวาจ
มทฺ-อนุคฺรหาย ปรมํ
คุหฺยมฺ อธฺยาตฺม-สํชฺญิตมฺ
ยตฺ ตฺวโยกฺตํ วจสฺ เตน
โมโห ’ยํ วิคโต มม
มทฺ-อนุคฺรหาย ปรมํ
คุหฺยมฺ อธฺยาตฺม-สํชฺญิตมฺ
ยตฺ ตฺวโยกฺตํ วจสฺ เตน
โมโห ’ยํ วิคโต มม
อรฺชุนห์ อุวาจ - อรฺชุน ตรัส, มตฺ-อนุคฺรหาย — เพื่อแสดงความอนุเคราะห์ต่อข้า, ปรมมฺ — สูงสุด, คุหฺยมฺ — เรื่องลับ, อธฺยาตฺม — ทิพย์, สํชฺญิตมฺ — ในเรื่องของ, ยตฺ — อะไร, ตฺวยา — โดยพระองค์, อุกฺตมฺ — ตรัส, วจห์ — คำพูด, เตน — ด้วยนั้น, โมหห์ — ความหลง, อยมฺ — นี้, วิคตห์ — ขจัดออกไป, มม — ของข้า
คำแปล
อรฺชุน
คำอธิบาย
บทนี้เปิดเผยว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของ มหา-วิษฺณุ ผู้ให้กำเนิดจักรวาลวัตถุทั้งหมด องค์กฺฤษฺณทรงไม่ใช่อวตารแต่ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของมวลอวตารซึ่งได้อธิบายไว้อย่างสมบูรณ์ในบทที่แล้ว
บัดนี้ อรฺชุน กล่าวว่าความหลงของท่านได้มลายหายไปสิ้นแล้ว เช่นนี้หมายความว่า อรฺชุน ทรงมิได้คิดว่าองค์กฺฤษฺณเป็นเพียงมนุษย์ปุถุชนธรรมดาหรือเป็นเพียงเพื่อนเท่านั้น แต่ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่าง อรฺชุน ได้รับแสงสว่าง และดีใจที่มีสหายที่ยิ่งใหญ่อย่างองค์กฺฤษฺณ แต่บัดนี้ถึงแม้จะยอมรับองค์กฺฤษฺณว่าเป็นแหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่างซึ่งผู้อื่นอาจไม่ยอมรับ ดังนั้นพื่อสถาปนาความเป็นทิพย์ขององค์กฺฤษฺณให้ทุกๆคน อรฺชุน จึงขอร้องให้องค์กฺฤษฺณทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลในบทนี้ อันที่จริงเมื่อผู้ใดเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์กฺฤษฺณผู้นั้นจะตกใจเช่นเดียวกับ อรฺชุน แต่องค์กฺฤษฺณทรงมีพระเมตตามากเพราะหลังจากที่แสดงรูปลักษณ์จักรวาลแล้วทรงเปลี่ยนพระวรกายของพระองค์ให้มาอยู่ในรูปลักษณ์เดิมอีกครั้งหนึ่ง อรฺชุน ทรงยอมรับสิ่งที่องค์กฺฤษฺณตรัสมาแล้วหลายครั้ง องค์กฺฤษฺณตรัสเพื่อผลประโยชน์ของ อรฺชุน ดังนั้น อรฺชุน ทรงทราบดีว่าสิ่งทั้งหลายที่เกิดขึ้นกับตัวท่านนี้ก็ด้วยพระกรุณาธิคุณขององค์กฺฤษฺณ บัดนี้ อรฺชุน มั่นใจว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวงและทรงประทับอยู่ภายในหัวใจของทุกชีวิตในรูปองค์อภิวิญญาณ