ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ สิบเอ็ด
รูปลักษณ์จักรวาล
โศลก 32
śrī-bhagavān uvāca
kālo ’smi loka-kṣaya-kṛt pravṛddho
lokān samāhartum iha pravṛttaḥ
ṛte ’pi tvāṁ na bhaviṣyanti sarve
ye ’vasthitāḥ praty-anīkeṣu yodhāḥ
kālo ’smi loka-kṣaya-kṛt pravṛddho
lokān samāhartum iha pravṛttaḥ
ṛte ’pi tvāṁ na bhaviṣyanti sarve
ye ’vasthitāḥ praty-anīkeṣu yodhāḥ
ศฺรี-ภควานฺ อุวาจ
กาโล ’สฺมิ โลก-กฺษย-กฺฤตฺ ปฺรวฺฤทฺโธ
โลกานฺ สมาหรฺตุมฺ อิห ปฺรวฺฤตฺตห์
ฤเต ’ปิ ตฺวำ น ภวิษฺยนฺติ สเรฺว
เย ’วสฺถิตาห์ ปฺรตฺยฺ-อนีเกษุ โยธาห์
กาโล ’สฺมิ โลก-กฺษย-กฺฤตฺ ปฺรวฺฤทฺโธ
โลกานฺ สมาหรฺตุมฺ อิห ปฺรวฺฤตฺตห์
ฤเต ’ปิ ตฺวำ น ภวิษฺยนฺติ สเรฺว
เย ’วสฺถิตาห์ ปฺรตฺยฺ-อนีเกษุ โยธาห์
ศฺรี-ภควานฺ อุวาจ — บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าตรัส, กาลห์ — กาลเวลา, อสฺมิ — ข้าเป็น, โลก — ของหมู่โลก, กฺษย-กฺฤตฺ — ผู้ทำลาย, ปฺรวฺฤทฺธห์ — ยิ่งใหญ่, โลกานฺ — ผู้คนทั้งหมด, สมาหรฺตุมฺ — ในการทำลาย, อิห — ในโลกนี้, ปฺรวฺฤตฺตห์ — ปฏิบัติ, ฤเต — ปราศจาก, ยกเว้น, อปิ — แม้, ตฺวามฺ — เธอ, น — ไม่เคย, ภวิษฺยนฺติ — จะเป็น, สเรฺว — ทั้งหมด, เย — ใคร, อวสฺถิตาห์ — สถิต, ปฺรติ-อนีเกษุ — ฝ่ายตรงข้าม, โยธาห์ — เหล่าทหาร
คำแปล
บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าตรัสว่า
คำอธิบาย
ถึงแม้ อรฺชุน ทรงทราบดีว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นสหายและทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า แต่ยังรู้สึกงุนงงจากรูปลักษณ์ต่างๆที่องค์กฺฤษฺณทรงแสดงให้เห็น ดังนั้น อรฺชุน จึงทรงถามต่อถึงพระภารกิจอันแท้จริงของพลังแห่งการทำลายล้างนี้ ได้เขียนไว้ในคัมภีร์พระเวทว่าสัจธรรมสูงสุดจะทำลายทุกสิ่งอย่างแม้แต่พวก พฺราหฺมณ ดังที่ได้กล่าวไว้ใน กฐ อุปนิษทฺ (1.2.25) ว่า
ยสฺย พฺรหฺม จ กฺษตฺรํ จ
อุเภ ภวต โอทนห์
มฺฤตฺยุรฺ ยโสฺยปเสจนํ
ก อิตฺถา เวท ยตฺร สห์
อุเภ ภวต โอทนห์
มฺฤตฺยุรฺ ยโสฺยปเสจนํ
ก อิตฺถา เวท ยตฺร สห์
ในอนาคตทั้ง พฺราหฺมณ กฺษตฺริย ทั้งหมด และทุกๆคนจะถูกองค์ภควานฺกลืนเข้าไปเหมือนกับอาหาร รูปลักษณ์ขององค์ภควานฺนี้คือยักษ์ใหญ่ที่กลืนกินทุกสิ่งทุกอย่าง ณ ที่นี้องค์กฺฤษฺณทรงแสดงพระองค์เองในรูปลักษณ์ของกาลเวลาที่กลืนกินทุกสิ่งทุกอย่าง ยกเว้น ปาณฺฑว ไม่กี่คนนอกนั้นที่อยู่ที่มรภูมินี้ก็จะถูกพระองค์กลืนเข้าไปหมด อรฺชุน ทรงไม่ชอบสงครามครั้งนี้ และคิดว่าไม่รบดีกว่าจะได้ไม่ต้องหนักใจ องค์ภควานฺทรงตอบด้วยการกล่าวว่าถึงแม้ว่า อรฺชุน จะไม่ต่อสู้ทุกๆคนก็จะถูกทำลายอยู่ดี เพราะนั่นคือแผนของพระองค์ หาก อรฺชุน หยุดการต่อสู้พวกเขาก็จะตายด้วยวิธีอื่น ถึงแม้ว่า อรฺชุน จะไม่รบก็หยุดความตายไม่ได้ อันที่จริงพวกนี้ได้ตายไปแล้ว กาลเวลาคือการทำลาย ปรากฏการณ์ทั้งหมดจะถูกทำลายไปด้วยความปรารถนาขององค์ภควานฺ นั่นคือกฎแห่งธรรมชาติ