ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบเอ็ด

รูปลักษณ์จักรวาล

โศลก 37

kasmāc ca te na nameran mahātman
garīyase brahmaṇo ’py ādi-kartre
ananta deveśa jagan-nivāsa
tvam akṣaraṁ sad-asat tat paraṁ yat
กสฺมาจฺ จ เต น นเมรนฺ มหาตฺมนฺ
ครียเส พฺรหฺมโณ ’ปฺยฺ อาทิ-กรฺเตฺร
อนนฺต เทเวศ ชคนฺ-นิวาส
ตฺวมฺ อกฺษรํ สทฺ-อสตฺ ตตฺ ปรํ ยตฺ
กสฺมาตฺ — ทำไม, — เช่นกัน, เต — แด่พระองค์, — ไม่, นเมรนฺ — พวกเขาควรถวายความเคารพอย่างเหมาะสม, มหา-อาตฺมนฺ — โอ้ ผู้ยิ่งใหญ่, ครียเส — ผู้ที่ดีกว่า, พฺรหฺมณห์ — กว่าพระพรหม, อปิ — ถึงแม้ว่า, อาทิ-กรฺเตฺร — แด่ผู้สร้างสูงสุด, อนนฺต — โอ้ ผู้ไม่มีที่สิ้นสุด, เทว-อีศ — โอ้ พระผู้เป็นเจ้าของปวงเทวดา, ชคตฺ-นิวาส — โอ้ ที่พักพิงของจักรวาล, ตฺวมฺ — พระองค์ทรงเป็น, อกฺษรมฺ — ผู้ไม่มีวันถูกทำลาย, สตฺ-อสตฺ — เหตุและผล, ตตฺ ปรมฺ — ทิพย์, ยตฺ — เพราะว่า

คำแปล

โอ้ ผู้ยิ่งใหญ่ ยิ่งใหญ่กว่าแม้แต่พระพรหม พระองค์ทรงเป็นผู้สร้างองค์แรก แล้วเหตุไฉนพวกเขาจึงไม่ถวายความเคารพแด่พระองค์เล่า โอ้ ผู้ไร้ขีดจำกัด พระผู้เป็นเจ้าของปวงเทวดา ที่พักพิงของจักรวาล พระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดที่อยู่ยงคงกระพัน เป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง เป็นทิพย์เหนือปรากฏการณ์ทางวัตถุนี้

คำอธิบาย

จากการถวายความเคารพนี้ อรฺชุน ทรงแสดงให้เห็นว่าองค์กฺฤษฺณทรงเป็นที่เคารพบูชาสำหรับทุกๆคน พระองค์ทรงแผ่กระจายไปทั่ว และทรงเป็นวิญญาณของทุกดวงวิญญาณ อรฺชุน ทรงเรียกองค์กฺฤษฺณว่า มหาตฺมา ซึ่งหมายความว่าพระองค์ทรงมีใจกว้างขวางและไม่มีขีดจำกัด อนนฺต แสดงว่าไม่มีสิ่งใดที่ไม่ถูกปกคลุมด้วยอิทธิพลและพลังงานขององค์ภควานฺ และ เทเวศ หมายความว่าพระองค์ทรงเป็นผู้ควบคุมและอยู่เหนือเทวดาทั้งหลาย พระองค์ทรงเป็นที่พักพิงของจักรวาลทั้งหมด อรฺชุน ทรงคิดเช่นกันว่าเป็นการเหมาะสมที่สิ่งมีชีวิตผู้สมบูรณ์ และเทวดาผู้มีอำนาจทั้งหลายควรถวายความเคารพแด่องค์ภควานฺเพราะว่าไม่มีผู้ใดยิ่งใหญ่ไปกว่าพระองค์อรฺชุน ทรงกล่าวโดยเฉพาะว่าองค์กฺฤษฺณทรงยิ่งใหญ่กว่าพระพรหมเพราะองค์กฺฤษฺณทรงเป็นผู้สร้างพระพรหม พระพรหมทรงถือกำเนิดมาจากก้านดอกบัวที่เจริญเติบโตมาจากพระนาภีของ ครฺโภทก-ศายี วิษฺณุ ผู้ทรงเป็นภาคที่แบ่งแยกอันสมบูรณ์ขององค์กฺฤษฺณ ดังนั้นพระพรหมและพระศิวะ ผู้ที่กำเนิดมากจากพระพรหม และจากเทวดาองค์อื่นๆทั้งหลายต้องถวายความเคารพแด่พระองค์ ได้กล่าวไว้ใน ศฺรีมทฺ-ภาควตมฺ ว่าพระศิวะ พระพรหม และเทวดาองค์อื่นๆที่คล้ายกันนี้เคารพบูชาองค์ภควานฺ คำว่า อกฺษรมฺ มีความสำคัญมาก เพราะว่าการสร้างทางวัตถุนี้จะหนีไม่พ้นการทำลายแต่พระองค์ทรงอยู่เหนือการสร้างทางวัตถุ ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง เมื่อเป็นเช่นนี้ทรงเหนือกว่าพันธวิญญาณทั้งหลายภายในธรรมชาติวัตถุนี้รวมทั้งปรากฏการณ์ทางจักรวาลวัตถุเอง ดังนั้นพระองค์ทรงเป็นผู้ยิ่งใหญ่สูงสุด