ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบเอ็ด

รูปลักษณ์จักรวาล

โศลก 47

śrī-bhagavān uvāca
mayā prasannena tavārjunedaṁ
rūpaṁ paraṁ darśitam ātma-yogāt
tejo-mayaṁ viśvam anantam ādyaṁ
yan me tvad anyena na dṛṣṭa-pūrvam
ศฺรี-ภควานฺ อุวาจ
มยา ปฺรสนฺเนน ตวารฺชุเนทํ
รูปํ ปรํ ทรฺศิตมฺ อาตฺม-โยคาตฺ
เตโช-มยํ วิศฺวมฺ อนนฺตมฺ อาทฺยํ
ยนฺ เม ตฺวทฺ อเนฺยน น ทฺฤษฺฏ-ปูรฺวมฺ
ศฺรี-ภควานฺ อุวาจ — บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าตรัส, มยา — โดยข้า, ปฺรสนฺเนน — ความสุข, ตว — แด่เธอ, อรฺชุน — โอ้ อรฺชุน, อิทมฺ — นี้, รูปมฺ — รูป, ปรมฺ — ทิพย์, ทรฺศิตมฺ — แสดง, อาตฺม-โยคาตฺ — ด้วยพลังเบื้องสูงของข้า, เตชห์-มยมฺ — เต็มไปด้วยรัศมี, วิศฺวมฺ — ทั่วทั้งจักรวาล, อนนฺตมฺ — ไม่มีที่สิ้นสุด, อาทฺยมฺ — องค์แรก, ยตฺ — ซึ่ง, เม — ของข้า, ตฺวตฺ อเนฺยน — นอกจากเธอ, น ทฺฤษฺฏ-ปูรฺวมฺ — ไม่มีผู้ใดเคยเห็นมาก่อน

คำแปล

บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าตรัสว่า อรฺชุน ที่รัก ด้วยพลังเบื้องสูงของข้า ข้ายินดีจะแสดงให้เธอเห็นรูปลักษณ์จักรวาลที่สูงสุดภายในโลกวัตถุนี้ ไม่มีผู้ใดเคยเห็นรูปลักษณ์เดิมนี้มาก่อน ซึ่งไร้ขอบเขตและเต็มไปด้วยรัศมีที่เจิดจรัส

คำอธิบาย

อรฺชุน ทรงปรารถนาที่จะเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานฺ ดังนั้นด้วยพระเมตตาที่องค์กฺฤษฺณทรงมีต่อสาวกจึงทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลของพระองค์ที่เต็มไปด้วยรัศมีและความมั่งคั่ง รูปลักษณ์นี้ส่องแสงเหมือนกับดวงอาทิตย์ พระพักตร์มากมายเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว องค์กฺฤษฺณทรงแสดงรูปลักษณ์ที่มาจากพลังเบื้องสูงของพระองค์เพื่อสนองตอบความปรารถนาของสหาย อรฺชุน การคาดคะเนของมนุษย์ไม่สามารถเข้าใจได้ ไม่เคยมีผู้ใดเห็นรูปลักษณ์จักรวาลนี้ก่อน อรฺชุน เนื่องจากรูปลักษณ์นี้ได้แสดงให้ อรฺชุน ทรงเห็นเหล่าสาวกบนสรวงสวรรค์และดาวเคราะห์อื่นๆในอวกาศไม่เคยเห็นมาก่อน อีกนัยหนึ่งด้วยพระเมตตาขององค์กฺฤษฺณสาวกทั้งหลายขององค์ภควานฺในสาย ปรมฺปรา จึงสามารถเห็นรูปลักษณ์จักรวาลที่ได้แสดงให้ อรฺชุน บางคนวิจารณ์ว่ารูปลักษณ์นี้ได้แสดงให้ ทุโรฺยธน แต่ด้วยความอับโชค ทุโรฺยธน ไม่ยอมรับข้อเสนอเพื่อสันติภาพ ตอนนั้นองค์กฺฤษฺณทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลแต่รูปลักษณ์เหล่านั้นแตกต่างไปจากรูปลักษณ์ที่ทรงแสดงให้ อรฺชุน ขณะนี้ ได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่าไม่เคยมีผู้ใดเห็นรูปลักษณ์นี้มาก่อน