ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสอง

การอุทิศตนเสียสละรับใช้

โศลก 18-19

samaḥ śatrau ca mitre ca
tathā mānāpamānayoḥ
śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu
samaḥ saṅga-vivarjitaḥ
สมห์ ศเตฺรา จ มิเตฺร จ
ตถา มานาปมานโยห์
ศีโตษฺณ-สุข-ทุห์เขษุ
สมห์ สงฺค-วิวรฺชิตห์
tulya-nindā-stutir maunī
santuṣṭo yena kenacit
aniketaḥ sthira-matir
bhaktimān me priyo naraḥ
ตุลฺย-นินฺทา-สฺตุติรฺ เมานี
สนฺตุษฺโฏ เยน เกนจิตฺ
อนิเกตห์ สฺถิร-มติรฺ
ภกฺติมานฺ เม ปฺริโย นรห์
สมห์ — เสมอภาค, ศเตฺรา — ต่อศัตรู, — เช่นกัน, มิเตฺร — ต่อมิตร, — เช่นกัน, ตถา — ดังนั้น, มาน — ในการได้รับเกียรติ, อปมานโยห์ — และการเสียเกียรติ, ศีต — ในความเย็น, อุษฺณ — ความร้อน, สุข — ความสุข, ทุห์เขษุ — และความทุกข์, สมห์ — เป็นกลาง, สงฺค-วิวรฺชิตห์ — ปราศจากการคบหาสมาคมทั้งปวง, ตุลฺย — เสมอภาค, นินฺทา — ในการสบประมาท, สฺตุติห์ — และชื่อเสียง, เมานี — นิ่งเงียบ, สนฺตุษฺฏห์ — พึงพอใจ, เยน เกนจิตฺ — กับทุกสิ่งทุกอย่าง, อนิเกตห์ — ไม่มีบ้านพัก, สฺถิร — ตั้งมั่น, มติห์ — มั่นใจ, ภกฺติ-มานฺ — ปฏิบัติในการอุทิศตนเสียสละ, เม — แด่ข้า, ปฺริยห์ — ที่รัก, นรห์ — บุคคล

คำแปล

ผู้ที่เสมอภาคทั้งกับเพื่อนและศัตรู ผู้ที่เป็นกลางเมื่อได้รับเกียรติและเสียเกียรติ ทั้งในความร้อนและความเย็น ความสุขและความทุกข์ ได้รับชื่อเสียงและหมิ่นประมาท ผู้ที่มีอิสระจากการคบหาสมาคมที่เป็นมลทิน นิ่งสงบเสมอ และพึงพอใจต่อทุกสิ่ง ผู้ที่ไม่ห่วงใยกับที่พักอาศัย ตั้งมั่นอยู่ในความรู้ และเป็นผู้ที่ปฏิบัติในการอุทิศตนเสียสละรับใช้ บุคคลเช่นนี้เป็นที่รักยิ่งของข้า

คำอธิบาย

สาวกเป็นอิสระจากการคบเพื่อนไม่ดีทั้งหลาย บางครั้งท่านได้รับการสรรเสริญและบางครั้งถูกดูหมิ่น นั่นคือธรรมชาติของสังคมมนุษย์ แต่สาวกเป็นทิพย์เหนือเกียรติยศชื่อเสียงและการดูหมิ่นเหยียดหยาม รวมทั้งความทุกข์และความสุขที่เสแสร้งเหล่านี้ ท่านมีความอดทนสูง ไม่พูดสิ่งใดนอกจากเรื่องราวที่เกี่ยวกับองค์กฺฤษฺณดังนั้นจึงได้ชื่อว่าเป็นผู้มีความสงบนิ่ง สงบนิ่งไม่ได้หมายความว่าไม่พูดเลยแต่สงบนิ่งหมายความว่าไม่ควรพูดสิ่งที่ไร้สาระ ควรพูดเฉพาะเนื้อหาสาระสำคัญเท่านั้น และการพูดเนื้อหาสาระสำคัญที่สุดของสาวกคือ พูดเพื่อประโยชน์ขององค์ภควานฺ สาวกมีความสุขในทุกสถานการณ์ บางครั้งเขาอาจได้รับอาหารที่น่ารับประทานมากมาย บางครั้งก็อาจไม่ได้รับแต่ก็พึงพอใจ และไม่เป็นห่วงกับสิ่งเอื้ออำนวยที่อยู่อาศัย บางครั้งท่านอาจนอนใต้ต้นไม้ และบางครั้งท่านอาจนอนในอาคารที่หรูหรา ทั้งสองสิ่งนี้ไม่ทำให้หลงใหล ท่านมีความมั่นคงเพราะว่าแน่วแน่ในความมุ่งมั่นและความรู้ เราอาจพบว่าได้กล่าวถึงคุณลักษณะของสาวกหลายครั้งแต่เพื่อเน้นความจริงที่ว่าสาวกต้องมีคุณลักษณะทั้งหลายเหล่านี้ หากปราศจากซึ่งคุณลักษณะที่ดีเหล่านี้เราก็จะไม่สามารถเป็นสาวกผู้บริสุทธิ์ได้ หราวฺ อภกฺตสฺย กุโต มหทฺ-คุณาห์ ผู้ไม่ใช่สาวกจะไม่มีคุณสมบัติที่ดี ผู้ปรารถนาให้คนจำได้ว่าเป็นสาวกควรพัฒนาคุณสมบัติที่ดี แน่นอนว่าเราไม่ต้องพยายามเป็นพิเศษเพื่อให้มีคุณสมบัติเหล่านี้ หากเราปฏิบัติกฺฤษฺณจิตสำนึกและอุทิศตนเสียสละรับใช้คุณสมบัติที่ดีเหล่านี้ก็จะพัฒนาขึ้นมาโดยปริยาย