ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสี่

สามระดับแห่งธรรมชาติวัตถุ

โศลก 9

sattvaṁ sukhe sañjayati
rajaḥ karmaṇi bhārata
jñānam āvṛtya tu tamaḥ
pramāde sañjayaty uta
สตฺตฺวํ สุเข สญฺชยติ
รชห์ กรฺมณิ ภารต
ชฺญานมฺ อาวฺฤตฺย ตุ ตมห์
ปฺรมาเท สญฺชยตฺยฺ อุต
สตฺตฺวมฺ — ระดับความดี, สุเข — ในความสุข, สญฺชยติ — ผูกมัด, รชห์ — ระดับตัณหา, กรฺมณิ — ในกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุ, ภารต — โอ้ โอรสแห่ง ภรต, ชฺญานมฺ — ความรู้, อาวฺฤตฺย — ปกคลุม, ตุ — แต่, ตมห์ — ระดับอวิชชา, ปฺรมาเท — ในความบ้าคลั่ง, สญฺชยติ — ผูกมัด, อุต — ได้กล่าวไว้

คำแปล

โอ้ โอรสแห่ง ภรต ระดับความดีผูกมัดเขาให้อยู่ในความสุข ระดับตัณหาผูกมัดเขาให้อยู่ในกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุ และระดับอวิชชาปกคลุมความรู้ของเขา และผูกมัดเขาให้บ้าคลั่ง

คำอธิบาย

บุคคลที่อยู่ในระดับความดีจะพึงพอใจกับงานหรือเพิ่มพูนปัญญาให้ตนเองดั่งเช่น นักปราชญ์ นักวิทยาศาสตร์ หรือนักวิชาการซึ่งปฏิบัติในสาขาวิชาโดยเฉพาะตนและอาจพึงพอใจอยู่เช่นนั้น บุคคลในระดับตัณหาอาจปฏิบัติในกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุครอบครองเป็นเจ้าของให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้และจะใช้จ่ายไปในการทำบุญ บางครั้งพยายามเปิดโรงพยาบาลหรือให้ทานกับสถาบันต่างๆเป็นต้น เหล่านี้คือลักษณะของผู้ที่อยู่ในระดับตัณหา ระดับอวิชชาปกคลุมความรู้ ทำอะไรก็ไม่ดีทั้งกับตนเองและผู้อื่น