ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ สิบห้า
โยคะแห่งองค์ภควานฺ
โศลก 17
uttamaḥ puruṣas tv anyaḥ
paramātmety udāhṛtaḥ
yo loka-trayam āviśya
bibharty avyaya īśvaraḥ
paramātmety udāhṛtaḥ
yo loka-trayam āviśya
bibharty avyaya īśvaraḥ
อุตฺตมห์ ปุรุษสฺ ตฺวฺ อนฺยห์
ปรมาตฺเมตฺยฺ อุทาหฺฤตห์
โย โลก-ตฺรยมฺ อาวิศฺย
พิภรฺตฺยฺ อวฺยย อีศฺวรห์
ปรมาตฺเมตฺยฺ อุทาหฺฤตห์
โย โลก-ตฺรยมฺ อาวิศฺย
พิภรฺตฺยฺ อวฺยย อีศฺวรห์
อุตฺตมห์ — ดีที่สุด, ปุรุษห์ — บุคลิกภาพ, ตุ — แต่, อนฺยห์ — อีกผู้หนึ่ง, ปรม-อาตฺมา — พระองค์เองสูงสุด, อิติ — ดังนั้น, อุทาหฺฤตห์ — กล่าวไว้ว่า, ยห์ — ผู้ซึ่ง, โลก — ของจักรวาล, ตฺรยมฺ — สามส่วน, อาวิศฺย — เข้าไป, พิภรฺติ — ค้ำจุน, อวฺยยห์ — ไม่มีที่สิ้นสุด, อีศฺวรห์ — องค์ภควาน
คำแปล
นอกจากสองกลุ่มนี้แล้วยังมีบุคลิกภาพผู้ยิ่งใหญ่ที่สุด
คำอธิบาย
แนวคิดจักรวาลนี้ได้แสดงไว้อย่างสวยงามมากใน กฐ อุปนิษทฺ (2.2.13) และ เศฺวตาศฺวตร อุปนิษทฺ (6.13) กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่า เหนือกว่าสิ่งมีชีวิตที่นับจำนวนไม่ถ้วนซึ่งบ้างอยู่ในพันธภาวะและบ้างก็หลุดพ้นยังมีบุคลิกภาพสูงสุดผู้ทรงเป็น ปรมาตฺมา โศลกใน อุปนิษทฺ กล่าวดังนี้ นิโตฺย นิตฺยานำ เจตนศฺ เจตนานามฺ คำอธิบายคือ ในมวลชีวิตทั้งในพันธสภาวะและทั้งหลุดพ้นยังมีอีกหนึ่งบุคลิกภาพสูงสุดองค์ภควานฺผู้ทรงค้ำจุนพวกเขา และทรงให้สิ่งอำนวยความสะดวกทั้งหลายเพื่อความรื่นเริงตามแต่กรรมที่ต่างกันไป บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงสถิตในหัวใจของทุกคนในรูป ปรมาตฺมา ผู้มีปัญญาที่สามารถเข้าใจพระองค์มีสิทธิ์ที่จะบรรลุถึงความสงบอย่างสมบูรณ์ มิใช่บุคคลอื่นใด