ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สอง

บทสรุป ภควัท-คีตา

โศลก 6

na caitad vidmaḥ kataran no garīyo
yad vā jayema yadi vā no jayeyuḥ
yān eva hatvā na jijīviṣāmas
te ’vasthitāḥ pramukhe dhārtarāṣṭrāḥ
น ไจตทฺ วิทฺมห์ กตรนฺ โน ครีโย
ยทฺ วา ชเยม ยทิ วา โน ชเยยุห์
ยานฺ เอว หตฺวา น ชิชีวิษามสฺ
เต ’วสฺถิตาห์ ปฺรมุเข ธารฺตราษฺฏฺราห์
น — ไม่, จ — เช่นกัน, เอตตฺ — นี้, วิทฺมห์ — เรารู้, กตรตฺ — ซึ่ง, นห์ — สำหรับเรา, ครียห์ — ดีกว่า, ยตฺ วา — หรือไม่, ชเยม — เราอาจมีชัย, ยทิ — ถ้า, วา — หรือ, นห์ — เรา, ชเยยุห์ — พวกเขามีชัย, ยานฺ — เขาเหล่านั้น, เอว — แน่นอน, หตฺวา — ด้วยการสังหาร, น — ไม่เคย, ชิชีวิษามห์ — เราต้องการที่จะมีชีวิตอยู่, เต — ทั้งหมด, อวสฺถิตาห์ — สถิตอยู่, ปฺรมุเข — ข้างหน้า, ธารฺตราษฺฏฺราห์ — โอรสของดริทะราชทระ

คำแปล

เราไม่ทราบว่าสิ่งไหนดีกว่ากัน ระหว่างการเอาชนะพวกเขา หรือปล่อยให้พวกเขามีชัย หากสังหารเหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร เราก็ไม่ควรมีชีวิตอยู่เช่นกัน บัดนี้ พวกเขาได้มายืนอยู่ต่อหน้าเราในสมรภูมินี้แล้ว

คำอธิบาย

อรฺชุน ทรงไม่ทราบว่าควรจะรบ และเสี่ยงในการเบียดเบียนผู้อื่นโดยไม่จำเป็นหรือไม่ ถึงแม้การทำศึกสงครามจะเป็นหน้าที่ของ กฺษตฺริย หรือควรจะหลีกเลี่ยงการรบ และไปใช้ชีวิตอยู่ด้วยการภิกขาจาร หากไม่ได้รับชัยชนะการภิกขาจารก็เป็นหนทางเดียวที่จะประทังชีวิตอยู่ และชัยชนะก็มิใช่เป็นสิ่งแน่นอน เพราะก็ต้องมีฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดที่ได้รับชัยชนะ ถึงแม้ว่าชัยชนะกำลังรอพวกเขาอยู่ (การกระทำเช่นนี้สมเหตุสมผล) แต่หากเหล่าโอรสของ ธฺฤตราษฺฏฺร ตายในสนามรบก็จะลำบากมากที่จะมีชีวิตอยู่โดยไม่มีพวกเขา ภายใต้สถานการณ์เช่นนี้เปรียบเสมือนกับการพ่ายแพ้อีกอย่างหนึ่ง อรฺชุน ทรงพิจารณาอย่างรอบคอบเช่นนี้พิสูจน์ให้เห็นอย่างชัดเจนว่าไม่เพียงแต่เป็นสาวกผู้ยิ่งใหญ่ขององค์ภควานฺเท่านั้น แต่ยังมีความรู้แจ้งอย่างสูง และยังทรงสามารถควบคุมจิตใจ และประสาทสัมผัสของตนเองได้อย่างสมบูรณ์อีกด้วย ความปรารถนาของเขาที่จะอยากมีชีวิตอยู่ด้วยการภิกขาจาร (ขอทาน) แม้ตนได้กำเนิดในตระกูล กฺษตฺริย ก็เป็นข้อบ่งชี้อีกอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าอารจุนะทรงไม่ยึดติดและเป็นผู้มีคุณธรรมอย่างแท้จริงด้วยคุณสมบัติเหล่านี้บวกกับความศรัทธาที่มีต่อคำดำรัสของ ศฺรี กฺฤษฺณ (พระอาจารย์ทิพย์) จึงสรุปได้ว่า อรฺชุน ทรงมีความเหมาะสมเพื่อการหลุดพ้น หากเราไม่สามารถควบคุมประสาทสัมผัสได้ทั้งหมด เราก็จะไม่มีโอกาสเจริญขึ้นมาสู่ระดับแห่งความรู้ได้ หากไม่มีความรู้ และการอุทิศตนเสียสละเราก็จะไม่มีโอกาสได้รับความหลุดพ้น อรฺชุน ทรงมีคุณสมบัติทั้งหมดเหล่านี้ ซึ่งสำคัญกว่าคุณสมบัติอันยิ่งใหญ่ในความสัมพันธ์ทางวัตถุ