ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สาม

กรฺม-โยค

โศลก 38

dhūmenāvriyate vahnir
yathādarśo malena ca
yatholbenāvṛto garbhas
tathā tenedam āvṛtam
ธูเมนาวฺริยเต วหฺนิรฺ
ยถาทรฺโศ มเลน จ
ยโถลฺเพนาวฺฤโต ครฺภสฺ
ตถา เตเนทมฺ อาวฺฤตมฺ
ธูเมน — ด้วยควัน, อาวฺริยเต — ถูกปกคลุม, วหฺนิห์ — ไฟ, ยถา — ดังเช่น, อาทรฺศห์ — กระจก, มเลน — ด้วยฝุ่น, จ — เช่นกัน, ยถา — ดังเช่น, อุลฺเพน — ด้วยครรภ์, อาวฺฤตห์ — ถูกปกคลุม, ครฺภห์ — ตัวอ่อนในครรภ์, ตถา — ดังนั้น, เตน — ด้วยราคะ, อิทมฺ — นี้, อาวฺฤตมฺ — ถูกปกคลุม

คำแปล

เสมือนดังควันที่ปกคลุมไฟ ฝุ่นที่ปกคลุมกระจกเงา หรือครรภ์ที่ปกคลุมทารก สิ่งมีชีวิตก็ถูกปกคลุมไปด้วยระดับต่างๆของราคะนี้เช่นเดียวกัน

คำอธิบาย

มีสิ่งปกคลุมสิ่งมีชีวิตอยู่สามระดับที่ทำให้จิตสำนึกอันบริสุทธิ์ของเขามืดมน สิ่งปกคลุมนี้คือ ราคะภายใต้ปรากฏการณ์ที่แตกต่างกัน ดังเช่น ควันที่อยู่ในไฟ ฝุ่นที่อยู่บนกระจก และครรภ์ที่ปกคลุมทารก เมื่อราคะเปรียบเทียบกับควันจะเข้าใจได้ว่าประกายไฟของสิ่งมีชีวิตสามารถสำเหนียกได้เล็กน้อย หรือว่าขณะที่สิ่งมีชีวิตแสดงกฺฤษฺณจิตสำนึกออกมาเล็กน้อย อาจเปรียบได้กับไฟที่ถูกปกคลุมด้วยควันแม้ว่าที่ใดมีควันที่นั่นต้องมีไฟแต่ไฟมิได้ปรากฏให้เห็นอย่างเด่นชัดในระยะเริ่มต้น ระยะนี้คล้ายกับระยะเริ่มแรกของกฺฤษฺณจิตสำนึก ฝุ่นบนกระจกเปรียบเทียบกับวิธีการทำความสะอาดกระจกแห่งจิตใจด้วยวิธีการปฏิบัติธรรมต่างๆ วิธีที่ดีที่สุดคือการสวดมนต์ภาวนาพระนามอันศักดิ์สิทธิ์ขององค์ภควานฺ ครรภ์ที่ปกคลุมทารกอุปมาให้เห็นถึงสภาวะที่ช่วยไม่ได้ เด็กในครรภ์ช่วยตัวเองไม่ได้เพราะว่ายังไม่สามารถเคลื่อนไหวตัวเองได้ ระดับของสภาวะชีวิตเช่นนี้เปรียบเทียบได้กับต้นไม้ ต้นไม้ก็เป็นสิ่งมีชีวิตแต่ถูกจับให้มาอยู่ในสภาวะชีวิตที่แสดงให้เห็นว่ามีราคะมากเสียจนเกือบจะไม่มีจิตสำนึกเหลืออยู่เลย ฝุ่นที่ปกคลุมกระจกเปรียบเทียบได้กับนกและสัตว์ต่างๆ และควันที่ปกคลุมไฟเปรียบเทียบได้กับมนุษย์ ในร่างมนุษย์สิ่งมีชีวิตอาจฟื้นฟูกฺฤษฺณจิตสำนึกได้เล็กน้อย และหากว่าพัฒนาต่อไปไฟแห่งชีวิตทิพย์อาจสามารถจุดให้เป็นประกายขึ้นมาในร่างชีวิตมนุษย์ได้ ด้วยการดูแลควันไฟอย่างระมัดระวังไฟอาจจะลุกโชติช่วงขึ้นมาได้ ฉะนั้นชีวิตในร่างมนุษย์จึงเป็นโอกาสสำหรับสิ่งมีชีวิตที่จะหลบหนีจากพันธนาการแห่งความเป็นอยู่ทางวัตถุ ในร่างชีวิตมนุษย์เราสามารถกำราบศัตรูหรือราคะนี้ได้ด้วยการพัฒนากฺฤษฺณจิตสำนึกภายใต้คำชี้แนะของผู้นำที่มีความสามารถ