ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สี่

ความรู้ทิพย์

โศลก 8

paritrāṇāya sādhūnāṁ
vināśāya ca duṣkṛtām
dharma-saṁsthāpanārthāya
sambhavāmi yuge yuge
ปริตฺราณาย สาธูนำ
วินาศาย จ ทุษฺกฺฤตามฺ
ธรฺม-สํสฺถาปนารฺถาย
สมฺภวามิ ยุเค ยุเค
ปริตฺราณาย — เพื่อการจัดส่ง, สาธูนามฺ — สาวก, วินาศาย — เพื่อการทำลาย, จ — และ, ทุษฺกฺฤตามฺ — คนสารเลว, ธรฺม — หลักธรรมของศาสนา, สํสฺถาปน-อรฺถาย — สถาปนาขึ้นใหม่, สมฺภวามิ — ข้าปรากฏตัว, ยุเค — กัปแล้ว, ยุเค — กัปเล่า

คำแปล

เพื่อจัดส่งคนดีมีธรรมะ และทำลายคนชั่ว พร้อมกับสถาปนาหลักธรรมแห่งศาสนาขึ้นมาใหม่ ตัวข้าจึงปรากฏกัปแล้วกัปเล่า

คำอธิบาย

ตาม ภควัท-คีตา คำว่า สาธุ (ผู้บริสุทธิ์) คือบุคคลในกฺฤษฺณจิตสำนึก บุคคลที่ดูเหมือนว่าทำผิดหลักศาสนาแต่หากว่ามีคุณสมบัติของกฺฤษฺณจิตสำนึกอย่างสมบูรณ์บริบูรณ์ผู้นี้คือ สาธุ และ ทุษฺกฺฤตามฺ คือพวกที่ไม่สนใจใยดีกับกฺฤษฺณจิตสำนึก ทุษฺกฺฤตามฺ หรือคนเลวเหล่านี้อธิบายไว้ว่าเป็นผู้ที่โง่เขลาเบาปัญญาต่ำสุดในหมู่มนุษย์ ถึงแม้จะประดับไปด้วยการศึกษาทางโลกที่สูงส่ง แต่บุคคลผู้ปฏิบัติตนในกฺฤษฺณจิตสำนึกร้อยเปอร์เซ็นต์เป็นที่ยอมรับกันว่าคือ สาธุ แม้ว่าบุคคลนี้อาจไม่ได้รับการศึกษาหรือมีวัฒนธรรมสูง สำหรับพวกที่ไม่เชื่อในองค์ภควานฺไม่จำเป็นที่พระองค์ทรงต้องปรากฏพระวรกายมาทำลายพวกเขา ดังที่ทรงปรากฏมาเพื่อทำลายมาร เช่น ราวณ (ทศกัณฑ์) และ กํส องค์ภควานฺทรงมีผู้แทนมากมายที่มีขีดความสามารถเพียงพอในการทำลายมาร แต่ทรงเสด็จลงมาโดยเฉพาะเพื่อปลอบใจสาวกผู้ไร้มลทินที่ถูกมารข่มเหงอยู่เสมอ มารชอบข่มเหงสาวกแม้เป็นญาติเกี่ยวดองกัน แม้ ปฺรหฺลาท มหาราช ทรงเป็นโอรสของ หิรณฺยกศิปุ ก็ยังถูกพระบิดาสั่งประหาร และแม้ว่าพระนาง เทวกี พระมารดาขององค์กฺฤษฺณทรงเป็นพระขนิษฐภคินีของ กํส พระนางและพระสวามี วสุเทว ยังถูกตามประหารเนื่องจากองค์กฺฤษฺณจะทรงมาประสูติ ฉะนั้นองค์กฺฤษฺณทรงปรากฏเพื่อจัดส่งพระนาง เทวกี มากกว่าที่จะมาสังหาร กํส แต่ทั้งสองสิ่งทรงกระทำควบคู่กันไป ดังนั้นจึงได้กล่าว ณ ที่นี้ว่า เพื่อจัดส่งสาวกและทำลายมารชั่วองค์ภควานฺจึงทรงปรากฏในอวตารต่างๆ

ใน ไจตนฺย-จริตามฺฤต ของ กฺฤษฺณทาส กวิราช โศลกต่อไปนี้ (มธฺย 20.263-264) จะสรุปหลักธรรมขององค์อวตาร

สฺฤษฺฏิ-เหตุ เยอิ มูรฺติ ปฺรปญฺเจ อวตเร
เสอิ อีศฺวร-มูรฺติ ‘อวตาร’ นาม ธเร
มายาตีต ปรโวฺยเม สพาร อวสฺถาน
วิเศฺว อวตริ’ ธเร ‘อวตาร’ นาม
“อวตาร หรืออวตารขององค์ภควานฺเสด็จลงมาจากอาณาจักรของพระองค์เพื่อมาปรากฏที่โลกวัตถุ และรูปลักษณ์โดยเฉพาะของบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าผู้เสด็จลงมา เรียกว่าอวตารหรือ อวตาร อวตารเหล่านี้ทรงสถิตอยู่ในโลกทิพย์ อาณาจักรแห่งองค์ภควานฺ เมื่อเสด็จลงมาในจักรวาลวัตถุทรงพระนามว่า อวตาร”

มีอวตารหลายรูปแบบ เช่น ปุรุษาวตารสฺ, คุณาวตารสฺ, ลีลาวตารสฺ, ศกฺตฺยฺ-อาเวศ, อวตารสฺ, มนฺวนฺตร-อวตาร และ ยุคาวตาร ทั้งหมดทรงปรากฏตามตารางเวลาในจักรวาลทั้งหลาย แต่องค์ศฺรี กฺฤษฺณทรงเป็น ภควานฺ องค์แรกทรงเป็นแหล่งกำเนิดของ อวตาร ทั้งมวล องค์ศฺรี กฺฤษฺณเสด็จลงมาเพื่อจุดประสงค์โดยเฉพาะคือ ทรงขจัดความวิตกกังวลของสาวกผู้บริสุทธิ์ที่มีความกระตือรือร้นอยากพบพระองค์ในลีลาเดิมแห่ง วฺฤนฺทาวน ดังนั้นจุดมุ่งหมายแรกของ กฺฤษฺณ อวตารคือ ทรงตอบสนองความปราถนาของสาวกผู้บริสุทธิ์ของพระองค์

องค์ภควานฺตรัสว่าพระองค์ทรงอวตารลงมาในทุกๆกัป เช่นนี้แสดงให้เห็นว่าทรงอวตารลงมาในกลียุคเช่นกัน ดังที่ได้กล่าวไว้ใน ศฺรีมทฺ-ภาควตมฺ ว่าอวตารในกลียุคคือ องค์ ไจตนฺย มหาปฺรภุ ผู้ทรงเผยแพร่การบูชาองค์กฺฤษฺณด้วยขบวนการ สงฺกีรฺตน (การชุมนุมร่วมกันร้องเพลงสรรเสริญพระนามอันศักดิ์สิทธิ์ขององค์ภควานฺ) และเผยแพร่กฺฤษฺณจิตสำนึกไปทั่วประเทศอินเดีย องค์ ไจตนฺย ทรงทำนายไว้ว่าวัฒนธรรมแห่ง สงฺกีรฺตน จะขจรขจายไปทั่วโลก จากเมืองสู่เมือง และจากหมู่บ้านสู่หมู่บ้าน องค์ ไจตนฺย ทรงเป็นอวตารขององค์กฺฤษฺณ บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า ได้อธิบายไว้ในส่วนลับเฉพาะของพระคัมภีร์ที่เปิดเผย เช่น อุปนิษทฺสฺ, มหาภารต และ ภาควต ว่าสาวกขององค์กฺฤษฺณรักขบวนการ สงฺกีรฺตน ขององค์ ไจตนฺย มาก อวตารของภควานฺองค์นี้ไม่สังหารคนเลว แต่จะจัดส่งพวกคนเลวให้หลุดพ้นด้วยพระเมตตาธิคุณอันหาที่สุดมิได้