ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ หก

ธฺยาน-โยค

โศลก 33

arjuna uvāca
yo ’yaṁ yogas tvayā proktaḥ
sāmyena madhusūdana
etasyāhaṁ na paśyāmi
cañcalatvāt sthitiṁ sthirām
อรฺชุน อุวาจ
โย ’ยํ โยคสฺ ตฺวยา โปฺรกฺตห์
สาเมฺยน มธุสูทน
เอตสฺยาหํ น ปศฺยามิ
จญฺจลตฺวาตฺ สฺถิตึ สฺถิรามฺ
อรฺชุนห์ อุวาจ — อรฺชุน ตรัส, ยห์ อยมฺ — ระบบนี้, โยคห์ — โยคะ, ตฺวยา — โดยพระองค์, โปฺรกฺตห์ — อธิบาย, สาเมฺยน — โดยทั่วไป, มธุ-สูทน — โอ้ ผู้สังหารมาร มธุ, เอตสฺย — ของสิ่งนี้, อหมฺ — ข้า, น — ไม่, ปศฺยามิ — เห็น, จญฺจลตฺวาตฺ — เนื่องจากไม่สงบนิ่ง, สฺถิติมฺ — สภาวะ, สฺถิรามฺ — มั่นคง

คำแปล

อรฺชุน ตรัสว่า โอ้ มธุสูทน ระบบโยคะที่พระองค์ทรงสรุปให้นี้ดูเหมือนจะปฏิบัติไม่ได้ และข้าไม่มีความอดทนพอเพราะว่าจิตใจไม่สงบนิ่งและไม่มั่นคง

คำอธิบาย

ระบบโยคะที่องค์ศฺรี กฺฤษฺณทรงอธิบายให้ อรฺชุน เริ่มด้วยคำว่า ศุเจา เทเศ และจบด้วยคำว่า โยคี ปรมห์ ได้ทรงถูก อรฺชุน ปฏิเสธตรงนี้จากความรู้สึกที่ว่าไม่สามารถปฏิบัติได้ เป็นไปไม่ได้สำหรับคนธรรมดาทั่วไปที่จะจากบ้านไปยังป่าเขาลำเนาไพรและอยู่อย่างสันโดษเพื่อฝึกปฏิบัติโยคะ ในกลียุคยุคปัจจุบันนี้มีลักษณะที่ดิ้นรนอย่างขมขื่นเพื่อความอยู่รอดด้วยชีวิตอันสั้น ผู้คนไม่จริงจังเกี่ยวกับความรู้แจ้งแห่งตนแม้จะด้วยวิธีที่ง่ายและปฏิบัติได้ จึงไม่จำเป็นต้องพูดถึงระบบโยคะที่ยากลำบากเช่นนี้ซึ่งต้องควบคุมชีวิตการเป็นอยู่ในเรื่องของการนั่ง การเลือกสถานที่ และการทำให้จิตใจไม่ยึดติดกับการปฏิบัติทางวัตถุ ในฐานะที่เป็นนักปฏิบัติ อรฺชุน ทรงคิดว่าเป็นไปไม่ได้ที่จะปฏิบัติตามระบบโยคะนี้ ถึงแม้ว่าทรงมีคุณสมบัติที่เอื้ออำนวยอยู่หลายประการ อรฺชุน ประสูติอยู่ในตระกูล กฺษตฺริย ทรงมีความเจริญมากในคุณสมบัติหลายๆด้าน เช่น เป็นนักรบผู้ยิ่งใหญ่ มีพระชนมายุยืนยาว และยิ่งไปกว่าสิ่งอื่นใดยังเป็นสหายสนิทที่สุดขององค์ภควานฺ ศฺรี กฺฤษฺณ เมื่อห้าพันปีก่อนนี้ อรฺชุน ทรงมีสิ่งเอื้ออำนวยที่ดีกว่าพวกเราที่มีอยู่ในปัจจุบันนี้อย่างมากมายถึงกระนั้นก็ยังปฏิเสธระบบโยคะนี้ อันที่จริงเราไม่พบบันทึกใดๆในประวัติศาสตร์ที่เห็น อรฺชุน ฝึกปฏิบัติโยคะนี้ไม่ว่าในตอนใด ฉะนั้นระบบนี้ต้องพิจารณาว่าโดยทั่วไปแล้วจะเป็นไปไม่ได้ที่จะปฎิบัติในกลียุคนี้ แน่นอนว่าอาจจะเป็นไปได้สำหรับคนบางคนที่หาได้ยากมาก แต่สำหรับผู้คนโดยทั่วไปเป็นข้อเสนอที่เป็นไปไม่ได้ เพราะหากเป็นเช่นนั้นเมื่อห้าพันปีก่อนแล้วปัจจุบันนี้จะเป็นอย่างไร พวกที่เลียนแบบระบบโยคะนี้ซึ่งอยู่ในสถานที่ที่เรียกว่าสถาบันและสมาคมต่างๆ ถึงแม้ว่าจะได้รับความอิ่มเอิบใจแต่เป็นการสูญเสียเวลาไปอย่างแน่นอน พวกนี้อยู่ในอวิชชาอย่างสมบูรณ์เกี่ยวกับจุดมุ่งหมายที่ตนปรารถนา