ภควัท-คีตา ฉบับเดิม
บทที่ หก
ธฺยาน-โยค
โศลก 46
tapasvibhyo ’dhiko yogī
jñānibhyo ’pi mato ’dhikaḥ
karmibhyaś cādhiko yogī
tasmād yogī bhavārjuna
jñānibhyo ’pi mato ’dhikaḥ
karmibhyaś cādhiko yogī
tasmād yogī bhavārjuna
ตปสฺวิโภฺย ’ธิโก โยคี
ชฺญานิโภฺย ’ปิ มโต ’ธิกห์
กรฺมิภฺยศฺ จาธิโก โยคี
ตสฺมาทฺ โยคี ภวารฺชุน
ชฺญานิโภฺย ’ปิ มโต ’ธิกห์
กรฺมิภฺยศฺ จาธิโก โยคี
ตสฺมาทฺ โยคี ภวารฺชุน
ตปสฺวิภฺยห์ — กว่านักพรต, อธิกห์ — ยิ่งใหญ่กว่า, โยคี — โยคี, ชฺญานิภฺยห์ — กว่านักปราชญ์, อปิ — เช่นกัน, มตห์ — พิจารณา, อธิกห์ — ยิ่งใหญ่กว่า, กรฺมิภฺยห์ — กว่าผู้ทำงานเพื่อผลทางวัตถุ, จ — เช่นกัน, อธิกห์ — ยิ่งใหญ่กว่า, โยคี — โยคี, ตสฺมาตฺ — ดังนั้น, โยคี — นักทิพย์นิยม, ภว — จงมาเป็น, อรฺชุน — โอ้ อารจุนะ
คำแปล
โยคียิ่งใหญ่กว่านักพรต
คำอธิบาย
เมื่อเราพูดถึงโยคะเราหมายถึงการเชื่อมสัมพันธ์จิตสำนึกของเรากับสัจธรรมที่สมบูรณ์สูงสุด วิธีการปฏิบัตินี้มีชื่อเรียกแตกต่างกันตามแนวทางของนักปฏิบัติ เมื่อวิธีการเชื่อมสัมพันธ์เน้นที่กิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุมีชื่อเรียกว่า กรฺม-โยค เมื่อเน้นที่ปรัชญามีชื่อเรียกว่า ชฺญาน-โยค เมื่อเน้นความสัมพันธ์ในการอุทิศตนเสียสละต่อองค์ภควานฺมีชื่อเรียกว่า ภกฺติ-โยค ภกฺติ-โยค หรือกฺฤษฺณจิตสำนึกเป็นความสมบูรณ์สูงสุดแห่งโยคะทั้งหลาย ดังจะอธิบายในโศลกต่อไป องค์ภควานฺทรงยืนยันในที่นี้ถึงความยิ่งใหญ่แห่งโยคะ แต่ทรงมิได้กล่าวว่ามีอะไรดีไปกว่า ภกฺติ-โยค ภกฺติ-โยค เป็นความรู้ทิพย์ที่สมบูรณ์เช่นนี้จึงไม่มีอะไรที่เหนือกว่า ระบบนักพรตโดยปราศจากความรู้แห่งตนไม่สมบูรณ์ ความรู้ทางปรัชญาโดยปราศจากการศิโรราบต่อองค์ภควานฺก็ไม่สมบูรณ์ และการทำงานเพื่อผลทางวัตถุโดยปราศจากกฺฤษฺณจิตสำนึกเป็นการเสียเวลา ฉะนั้นการปฏิบัติโยคะที่ได้รับการยกย่องสรรเสริญอย่างสูงสุด ณ ที่นี้คือ ภกฺติ-โยค และจะอธิบายให้กระจ่างกว่านี้ในโศลกต่อไป