ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ เจ็ด

ความรู้แห่งสัจธรรม

โศลก 10

bījaṁ māṁ sarva-bhūtānāṁ
viddhi pārtha sanātanam
buddhir buddhimatām asmi
tejas tejasvinām aham
พีชํ มำ สรฺว-ภูตานำ
วิทฺธิ ปารฺถ สนาตนมฺ
พุทฺธิรฺ พุทฺธิมตามฺ อสฺมิ
เตชสฺ เตชสฺวินามฺ อหมฺ
พีชมฺ — เมล็ดพันธ์ุ, มามฺ — ข้า, สรฺว-ภูตานามฺ — ของสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย, วิทฺธิ — พยายามเข้าใจ, ปารฺถ — โอ้ โอรสพระนาง ปฺฤถา, สนาตนมฺ — เดิมแท้อมตะ, พุทฺธิห์ — ปัญญา, พุทฺธิ-มตามฺ — ของปัญญา, อสฺมิ — ข้าเป็น, เตชห์ — พลังอำนาจ, เตชสฺวินามฺ — ของผู้มีอำนาจ, อหมฺ — ข้า

คำแปล

โอ้ โอรสพระนาง ปฺฤถา จงรู้ว่าข้าคือเมล็ดพันธุ์แรกของสิ่งที่มีอยู่ทั้งหลาย ข้าคือปัญญาของผู้มีปัญญา และข้าคือพลังอำนาจของผู้ที่มีอำนาจทั้งหลาย

คำอธิบาย

คำว่า พีชมฺ หมายถึงเมล็ดพันธ์ุ องค์กฺฤษฺณทรงเป็นเมล็ดพันธุ์ของทุกสิ่งทุกอย่างมีสิ่งมีชีวิตต่างๆทั้งเคลื่อนที่และไม่เคลื่อนที่ นก สัตว์ มนุษย์ และสัตว์อื่นๆอีกมากมายเป็นสิ่งมีชีวิตที่เคลื่อนที่ อย่างไรก็ดีต้นไม้และไม้ล้มลุกอยู่กับที่ ไม่เคลื่อนไหวไปที่อื่น ทุกชีวิตอยู่ภายในขอบเขตของ 8,400,000 เผ่าพันธุ์ บ้างเคลื่อนที่และบ้างไม่เคลื่อนที่ ในทุกๆกรณีเมล็ดพันธุ์ของชีวิตเหล่านั้นคือองค์กฺฤษฺณ ดังที่กล่าวไว้ในวรรณกรรมพระเวทว่า พฺรหฺมนฺ หรือสัจธรรมที่สมบูรณ์สูงสุดคือบุคคลที่ทุกสิ่งทุกอย่างได้ผลิตออกมาองค์กฺฤษฺณ คือ ปร-พฺรหฺมนฺ ดวงวิญญาณสูงสุด พฺรหฺมนฺ ไร้รูปลักษณ์และ ปร-พฺรหฺมนฺ มีรูปลักษณ์ ภควัท-คีตา ได้กล่าวว่า พฺรหฺมนฺ ที่ไร้รูปลักษณ์สถิตย์อยู่ภายในรูปลักษณ์ ฉะนั้นเดิมทีองค์กฺฤษฺณทรงเป็นแหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่าง พระองค์ทรงเป็นรากดังเช่นรากของต้นไม้บำรุงเลี้ยงต้นไม้ทั้งต้นองค์กฺฤษฺณทรงเป็นรากเดิมแท้ของสรรพสิ่ง ทรงบำรุงเลี้ยงทุกสิ่งทุกอย่างในปรากฏการณ์ทางวัตถุนี้ได้ยืนยันไว้ในวรรณกรรมพระเวท (กฐ อุปนิษทฺ 2.2.13) เช่นกันว่า

นิโตฺย นิตฺยานำ เจตนศฺ เจตนานามฺ
เอโก พหูนำ โย วิทธาติ กามานฺ
พระองค์ทรงเป็นปฐมองค์ อมตะองค์แรกในหมู่องค์อมตะทั้งหลาย ทรงเป็นสิ่งมีชีวิตสูงสุดของมวลชีวิต และพระองค์เท่านั้นที่ทรงบำรุงเลี้ยงมวลชีวิต เราไม่สามารถทำอะไรได้หากปราศจากปัญญาองค์กฺฤษฺณตรัสไว้เช่นกันว่าพระองค์ทรงเป็นรากของปัญญาทั้งหมด ถ้าหากเราไม่มีปัญญาเราก็จะไม่สามารถเข้าใจบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าองค์กฺฤษฺณได้