ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ เก้า

ความรู้ที่ลับสุดยอด

โศลก 5

na ca mat-sthāni bhūtāni
paśya me yogam aiśvaram
bhūta-bhṛn na ca bhūta-stho
mamātmā bhūta-bhāvanaḥ
น จ มตฺ-สฺถานิ ภูตานิ
ปศฺย เม โยคมฺ ไอศฺวรมฺ
ภูต-ภฺฤนฺ น จ ภูต-โสฺถ
มมาตฺมา ภูต-ภาวนห์
น — ไม่เคย, จ — เช่นกัน, มตฺ-สฺถานิ — สถิตในข้า, ภูตานิ — การสร้างทั้งหมด, ปศฺย — จงดู, เม — ของข้า, โยคมฺ ไอศฺวรมฺ — อิทธิฤทธิ์ที่ไม่สามารถมองเห็น, ภูต-ภฺฤตฺ — ผู้บำรุงรักษาสิ่งมีชีวิตทั้งมวล, น — ไม่เคย, จ — เช่นกัน, ภูต-สฺถห์ — ในปรากฏการณ์จักรวาล, มม — ของข้า, อาตฺมา — ตัวข้า, ภูต-ภาวนห์ — แหล่งกำเนิดของปรากฏการณ์ทั้งหลาย

คำแปล

ถึงกระนั้นทุกสิ่งทุกอย่างที่ถูกสร้างขึ้นมามิได้พำนักอยู่ในข้า จงดูอิทธิฤทธิ์ความมั่งคั่งของข้า ถึงแม้ว่าข้าคือผู้บำรุงรักษามวลชีวิต และถึงแม้ว่าข้าอยู่ทุกหนทุกแห่ง ข้าไม่ใช่ส่วนหนึ่งของปรากฏการณ์ทางจักรวาลนี้ เพราะตัวข้าคือแหล่งกำเนิดของการสร้าง

คำอธิบาย

องค์ภควานฺตรัสว่าทุกสิ่งทุกอย่างพำนักอยู่ที่พระองค์ (มตฺ-สฺถานิ สรฺว-ภูตานิ) เช่นนี้ควรทำความเข้าใจให้ถูกต้อง องค์ภควานฺทรงมิได้เข้ามายุ่งเกี่ยวโดยตรงกับการดำรงรักษาและค้ำจุนปรากฏการณ์ทางธรรมชาตินี้ บางครั้งเราเห็นภาพแอทลาสหรือเทพเจ้ากรีกแบกโลกใบนี้อยู่บนบ่าดูเหมือนว่าท่านเหนื่อยมากที่แบกโลกทั้งโลกอันยิ่งใหญ่นี้ ภาพเช่นนี้ไม่ควรนำมาแสดงในความสัมพันธ์กับองค์กฺฤษฺณ พระองค์ทรงตรัสเกี่ยวกับการค้ำจุนจักรวาลที่สร้างขึ้นมานี้ว่าถึงแม้ทุกสิ่งทุกอย่างพำนักพักพิงอยู่ที่พระองค์ตัวพระองค์เองก็ยังอยู่ห่างออกไป ระบบดาวเคราะห์ต่างๆลอยอยู่ในนภากาศและนภากาศนี้เป็นพลังงานขององค์ภควานฺ แต่พระองค์ทรงแตกต่างไปจากนภากาศและประทับอยู่ที่อื่นฉะนั้นทรงตรัสว่า “ถึงแม้ว่าสิ่งเหล่านี้สถิตอยู่ที่พลังงานอันไม่สามารถมองเห็นได้ของข้าในฐานะที่เป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า ข้าก็อยู่ห่างจากสิ่งเหล่านี้” นี่คือความมั่งคั่งที่ไม่สามารถมองเห็นได้ขององค์ภควานฺ

ในพจนานุกรมพระเวท นิรุกฺติ กล่าวว่า ยุชฺยเต ’เนน ทุรฺฆเฏษุ กาเรฺยษุ “องค์ภควานฺทรงแสดงลีลาอันน่าอัศจรรย์ที่ไม่สามารถสำเหนียกได้เพื่อทรงแสดงพลังอำนาจของพระองค์” บุคลิกของพระองค์ทรงเปี่ยมไปด้วยพลังงานนานัปการ และความมุ่งมั่นของพระองค์เป็นสัจจะที่แท้จริงอยู่ในตัว เช่นนี้จึงเข้าใจบุคลิกภาพแห่งองค์ภควานฺได้ เราอาจคิดจะทำบางสิ่งบางอย่างแต่ก็มีอุปสรรคมากมาย บางครั้งเราไม่สามารถทำสิ่งที่เราชอบได้ แต่เมื่อองค์กฺฤษฺณทรงปรารถนาจะทำสิ่งใดพระองค์ทรงเพียงแต่ปรารถนาทุกสิ่งทุกอย่างจะดำเนินไปอย่างสมบูรณ์จนเราไม่สามารถจินตนาการว่ามันเกิดขึ้นได้อย่างไร องค์ภควานฺทรงอธิบายสัจธรรมนี้ว่าถึงแม้ว่าทรงเป็นผู้ดำรงรักษาและค้ำจุนปรากฏการณ์ทางธรรมชาติทั้งหมด พระองค์ทรงมิได้แตะต้องปรากฏการณ์ทางธรรมชาตินี้ เพียงแต่ทรงปรารถนาทุกสิ่งทุกอย่างก็ถูกสร้างขึ้นมา ทุกสิ่งทุกอย่างได้รับการค้ำจุน ทุกสิ่งทุกอย่างได้รับการดำรงรักษา และทุกสิ่งทุกอย่างก็ถูกทำลายลง ไม่มีข้อแตกต่างระหว่างจิตใจและพระวรกายของพระองค์ (เหมือนกับที่มีข้อแตกต่างระหว่างตัวเราและจิตวัตถุปัจจุบันของเรา) เพราะทรงเป็นจิตวิญญาณที่สมบูรณ์พระองค์ทรงปรากฏอยู่ในทุกสิ่งทุกอย่างพร้อมๆกัน เช่นนี้คนธรรมดาสามัญทั่วไปจึงไม่สามารถเข้าใจว่าทรงปรากฏด้วยพระวรกายของพระองค์เองได้อย่างไร พระองค์ทรงแตกต่างจากปรากฏการณ์ทางวัตถุนี้ แต่ทุกสิ่งทุกอย่างก็พำนักพักพิงอยู่ที่พระองค์ ได้มีการอธิบายไว้ ณ ที่นี้ว่าเป็น โยคมฺ ไอศฺวรมฺ หรือพลังอิทธิฤทธิ์ขององค์ภควานฺ