ภควัท-คีตา ฉบับเดิม

คำแนะนำในการอ่านภาษาสันสกฤตด้วยตัวอักษรไทย

• วรรค กะ เสียงเกิดที่คอ ได้แก่ ก ข ค ฆ ง
• วรรค จะ เสียงเกิดที่เพดาน ได้แก่ จ ฉ ช ฌ ญ
• วรรค ฏะ เสียงเกิดที่ปุ่มเหงือก ได้แก่ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ
• วรรค ตะ เสียงเกิดที่ฟัน ได้แก่ ต ถ ท ธ น
• วรรค ปะ เสียงเกิดที่ริมฝีปาก ได้แก่ ป ผ พ ภ ม

• เสียงกึ่งสระ ได้แก่ ย เสียงเกิดที่เพดาน ร เสียงเกิดที่ปุ่มเหงือก ล เสียงเกิดที่ฟัน ว เสียงเกิดที่ริมฝีปาก
• เสียงเสียดแทรก ได้แก่ ศ เสียงเกิดที่เพดาน ษ เสียงเกิดที่ปุ่มเหงือก ส เสียงเกิดที่ฟัน
• เสียงหนักมีลม ได้แก่ ห

ตารางการออกเสียงโดยการเปรียบเทียบเสียงสันสกฤตกับอักษรไทย

หลักการอ่านออกเสียงภาษาสันสกฤตเบื้องต้น

• พยัญชนะที่ไม่มีสระประสมด้วย ให้ออกเสียงเหมือนมีสระอะ เช่น รถ อ่านว่า ระถะ (ไม่ใช่รด) นคร อ่านว่า นะคะระ (ไม่ใช่นะคอน)
• พยัญชนะที่มีสระอื่นประสม อ่านเหมือนภาษาไทยปกติ เช่น สา, วาริ, นานา, มุนิ, ไร, โค, โย เป็นต้น สำหรับ ฤ ฤๅ ฦ ฦๅ อ่านได้ดังนี้ สระ ฤ ฤๅ ออกเสียงเหมือนมี ริ รี ควบ เช่น กฺฤ อ่านว่า กริ (ก ควบ ร), กฺฤๅ อ่านว่า กรี (ก ควบ ร), กฺฦ อ่านว่า กลิ (ก ควบ ล) เป็นต้น
• พยัญชนะสันสกฤตทั้งหมดออกเสียงต่างกัน ไม่มีตัวไหนเหมือนกันเลย ซึ่งเราควรเรียนรู้โดยการฟังสาวกอื่นในชั้นเรียนหรือจากการบันทึกเสียงการอ่านโศลก
• คำที่มีเครื่องหมายวงกลมเล็กๆ ข้างบน อํ (นฤคหิต) ให้ออกเสียงขึ้นจมูก หรือออกเสียงเหมือนมี ม เป็นตัวสะกด อธิบายแบบง่าย ดังนี้
• พยัญชนะที่ไม่มีรูปสระอะไรเลยและมีนฤคหิตอยู่ท้ายคำให้ออกเสียงเหมือนมีสระอะแล้วมี ม เป็นตัวสะกด เช่น โยคํ อ่านว่า โย-คัม แต่ถ้ามีนฤคหิตอยู่กลางคำให้ออกเสียง ง เป็นตัวสะกด เช่น สํงคีต อ่านว่า สัง-คี-ตะ
• พยัญชนะที่ประสมด้วยสระอื่นและมีนฤคหิตให้อ่านเหมือนมีสระอื่นประสมแล้วสะกดด้วย ม เช่น ตำ (ต สระ อา แล้วมีนฤคหิต) อ่านว่า ตาม อรึ อ่านว่า อะริม เธนํุ อ่านว่า เทนุม
• บางครั้งตัวสระอิ แล้วมีนฤคหิตจะใช้พิมพ์เป็นสระอึแทน มุนึ จึงต้องอ่านว่า มุนิม ไม่ใช่อ่านว่า มุนึม
• พยัญชนะที่มีจุดข้างใต้หมายถึงพยัญชนะที่ไม่มีเสียงสระจะพบมากในภาษาสันสกฤต แบ่งได้เป็นสามรูปแบบ
• พยัญชนะที่มีจุดอยู่ท้ายคำ ให้อ่านเป็นตัวสะกดได้เลย เช่น สนฺ อ่านว่า สัน, ราชานฺ อ่านว่า รา-ชาน, ชลมฺ อ่านว่า ชะลัม, ตมสฺ อ่านว่า ตะ-มัส
• พยัญชนะที่มีจุดอยู่ต้นคำ ให้อ่านแบบตัวควบกล้ำ เช่น ปฺรีย อ่านว่า ปรี-ยะ (สองพยางค์) ตฺริ (ต ควบ ร สระอิ, พยางค์เดียว) ศฺรี (ศ ควบ ร สระ อี, พยางค์เดียว) ทฺวิช อ่านว่า ทวิ ชะ (ท ควบ ว สระอิ, สองพยางค์) สฺตฺรี (ส ควบ ต ควบ ร คำนี้ ควบสามตัวเข้าด้วยกัน แล้วประสมด้วยสระ อี อ่านพยางค์เดียว) ตัวอย่างคำที่ควบสามตัวเข้าด้วยกัน เช่น เกฺษ อ่าน ก ควบ ษ ประสมสระเอ อ่านว่า กะ-เส ไม่อ่านว่า เกด (บางครั้งก็เขียนพยัญชนะควบคร่อมสระ เช่น กฺเษ แต่ให้ออกเสียงเหมือนกัน) โปฺร อ่านว่า โปร ป ควบ ร ประสมสระโอ
• พยัญชนะมีจุดอยู่กลางคำ ให้อ่านแยกพยางค์ก่อน เช่น อินฺทฺร อ่านว่า อิน-ทระ (สองพยางค์) พฺรหฺม อ่านว่า พระ-หมะ (ห ควบ ม ไม่ใช่ ห นำ, สองพยางค์) ที่จริงแล้วยึดหลักเดียว กัน คือ ตัวไหนมีจุดแสดงว่าไม่มีเสียงสระ ให้ควบไปเรื่อยๆจนกว่าจะเจอสระ เช่น ไสนฺย ออกเสียง ไส แล้วมีเสียง น ตามมา ก่อนจะออกเสียง ยะ (คำนี้สองพยางค์ คนไทยมักออกเสียงแผลงเป็น แสน-ยา เนื่องจากออกเสียงค่อนข้างยาก) เกฺราญฺจ อ่าน ก ควบ ร ประสมสระเอา อ่านว่า เกรา แล้วมี ญ เป็นตัวสะกด ส่วน จ ออกเสียง จะ ตามปกติ คือ เกฺราญฺ-จ (ออกเสียงสองพยางค์)
• เครื่องหมายวิสรรคะ (ะ) บางตำราใช้ ห ใส่เครื่องหมายยามักการ ให้ออกเสียงลมหายใจหนักๆ เป็นเสียงก้องของพยางค์ข้างหน้า เช่น นระ ออกเสียงว่า นะระหะ แล้วมีเสียงลมหายใจหนักๆตามมาเป็นเสียงสั้นๆ เครื่องหมายวิสรรคะตามหลังสระอะไรก็ได้ ให้ออกเสียง ห แล้วตามด้วยเสียงสระของคำนั้น เช่น นไระ ออกเสียง นะไรไห, มุนิะ ออกเสียง มุนิหิ เป็นต้น
• เครื่องหมายอวครหะ เป็นเครื่องหมายวรรคตอน ซึ่งในภาษาไทยอาจใช้เครื่องหมายอัญประกาศเดี่ยว (’) เช่น เทหิโน’สฺมินฺ ให้อ่านตามปกติ คือ เดหิโนสมิน

ตัวอย่างการอ่านออกเสียงภาษาสันสกฤตด้วยตัวอักษรไทยจากภควัท-คีตา

ขอขอบพระคุณ

• ผศ.ดร.ธวัชชัย ดุลยสุจริต
  ผู้ช่วยศาสตราจารย์สาขาบาลีและสันสกฤต มหาวิทยาลัยราชภัฏสกลนคร
• ผศ.ดร.เสกสรรค์ สว่างศรี
  อาจารย์สาขาวิชาภารตวิทยา คณะมนุยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• ดร.ปัทมา สว่างศรี
  อาจารย์สาขาวิชาภารตวิทยา คณะมนุยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
  ผู้ให้คำปรึกษาและแนะนำเรื่องการใช้ภาษาสันสกฤตด้วยตัวอักษรไทย
• Previous
• Next