รูปลักษณ์จักรวาล
โศลก 43
พิทาสิ โลคัสยะ ชะราชะรัสยะ
ทวัม อัสยะ พูจยัช ชะ กุรุร กะรียานฺ
นะ ทวัท-สะโม ่สทิ อับฺยะดิฺคะฮ คุโท ่นโย
โลคะ-ทระเย ่พิ อพระทิมะ-พระบฺาวะฺ
พิทาฺ - พระบิดา, อสิฺ - พระองค์ทรงเป็น, โลคัสยะฺ - ของโลกทั้งหลาย, ชะระฺ - เคลื่อนที่, อชะรัสยะฺ - และไม่เคลื่อนที่, ทวัมฺ - พระองค์ทรงเป็น, อัสยะฺ - ของสิ่งนี้, พูจยะฮฺ - บูชา, ชะฺ - เช่นกัน, กุรุฮฺ - พระอาจารย์, กะรียานฺ - พระบารมี, นะฺ - ไม่เคย, ทวัท-สะมะฮฺ - เทียบเท่าพระองค์, อัสทิฺ - มี, อับฺยะดิฺคะฮฺ - ยิ่งใหญ่กว่า, คุทะฮฺ - เป็นไปได้อย่างไร, อันยะฮฺ - ผู้อื่น, โลคะฺ - ทระเยฺ - ในระบบดาวเคราะห์ทั้งสาม, อพิฺ - เช่นกัน, อพระทิมะ-พระบฺาวะฺ - โอ้ พลังที่วัดไม่ได้
คำแปลฺ
พระองค์ทรงเป็นพระบิดาแห่งปรากฏการณ์ทางจักรวาลที่สมบูรณ์ของสิ่งที่เคลื่อนไหวและไม่เคลื่อนไหวนี้ พระองค์ทรงเป็นผู้นำที่ควรเคารพบูชา ทรงเป็นพระอาจารย์ทิพย์สูงสุด ไม่มีผู้ใดเทียบเท่าพระองค์ และไม่มีผู้ใดสามารถมาเป็นหนึ่งเดียวกับพระองค์ แล้วจะมีผู้ใดภายในสามโลกยิ่งใหญ่ไปกว่าพระองค์ได้อย่างไร? โอ้พระผู้เป็นเจ้าแห่งพลังที่วัดไม่ได้
คำอธิบายฺ
องค์ภควานชรีคริชณะทรงเป็นที่เคารพบูชาในฐานะที่เป็นพระบิดาสำหรับบุตรพระองค์ทรงเป็นพระอาจารย์ทิพย์เนื่องจากเดิมทีพระองค์ทรงให้คำสอนพระเวทนี้แก่พระพรหม และมาบัดนี้ยังทรงให้คำสอน ภควัต-คีตาฺ แก่อารจุนะ ฉะนั้น พระองค์ทรงเป็นพระอาจารย์ทิพย์องค์แรก และพระอาจารย์ทิพย์ผู้ที่เชื่อถือได้องค์ใดในปัจจุบันนี้จะต้องสืบทอดมาจากสาย พะรัมพะราฺ ที่เริ่มมาจากคริชณะ หากผู้ใดไม่ใช่ผู้แทนของคริชณะจะไม่สามารถมาเป็นครูหรือพระอาจารย์เกี่ยวกับวิชาทิพย์เหนือโลกนี้ได้
องค์ภควานทรงได้รับการถวายความเคารพในทุก ๆ ด้าน พระองค์ทรงเป็นผู้ยิ่งใหญ่ที่ไม่สามารถประมาณได้ ไม่มีผู้ใดยิ่งใหญ่ไปกว่าองค์ภควานชรีคริชณะ เพราะว่าไม่มีผู้ใดเทียบเท่าหรือสูงกว่าคริชณะภายในปรากฏการณ์ ไม่ว่าในโลกทิพย์หรือโลกวัตถุ ทุก ๆ ชีวิตด้อยกว่า ไม่มีผู้ใดเกินไปกว่าพระองค์ ได้กล่าวไว้ใน ชเวทาชวะทะระ อุพะนิชัดฺ (6.8) ว่า
นะ ทัสยะ คารยัม คะระณัม ชะ วิดยะเท
นะ ทัท-สะมัช ชาบฺยะดิฺคัช ชะ ดริชยะเทฺ
องค์ภควานชรีคริชณะทรงมีประสาทสัมผัสและร่างกายเหมือนมนุษย์ธรรมดา แต่สำหรับพระองค์จะไม่มีข้อแตกต่างระหว่างประสาทสัมผัส ร่างกาย จิตใจ และตัวพระองค์เอง คนโง่เขลาผู้ไม่รู้จักพระองค์อย่างสมบูรณ์จะกล่าวว่า คริชณะทรงแตกต่างไปจากดวงวิญญาณของพระองค์ จิตใจ หัวใจ และทุกสิ่งทุกอย่างของพระองค์ คริชณะทรงมีความสมบูรณ์บริบูรณ์ ดังนั้น กิจกรรมและพลังอำนาจของพระองค์จึงสูงสุด ได้กล่าวไว้ว่า ถึงแม้ว่าทรงไม่มีประสาทสัมผัสเหมือนพวกเรา พระองค์ทรงสามารถปฏิบัติกิจกรรมทางประสาทสัมผัสทั้งหมดได้ ดังนั้น ประสาทสัมผัสของพระองค์ทรงมิใช่ไม่สมบูรณ์ หรือมีขีดจำกัด ไม่มีผู้ใดยิ่งใหญ่ไปกว่าพระองค์ ไม่มีผู้ใดสามารถเทียบเท่าพระองค์ และทุก ๆ คนต่ำกว่าพระองค์
ความรู้ พละกำลัง และกิจกรรมทั้งหมดขององค์ภควานทรงเป็นทิพย์ ดังที่ได้กล่าวไว้ใน ภควัต-คีตาฺ (4.9) ดังนี้
จันมะ คารมะ ชะ เม ดิพยัม
เอวัม โย เวททิ ทัททวะทะฮฺ
ทยัคทวา เดฮัม พุนาร จันมะ
ไนทิ มาม เอทิ โส ่รจุนะฺ
ผู้ใดรู้ร่างทิพย์ กิจกรรมทิพย์ และความสมบูรณ์ทิพย์ของคริชณะ หลังจากออกจากร่างนี้ไปจะกลับไปหาพระองค์และไม่ต้องกลับมายังโลกที่เต็มไปด้วยความทุกข์นี้อีกต่อไป ฉะนั้น เราจึงควรรู้ว่ากิจกรรมของคริชณะทรงไม่เหมือนกับผู้ใด นโยบายที่ดีที่สุดคือเราควรปฏิบัติตามหลักธรรมของคริชณะ เพราะเช่นนี้จะทำให้เราสมบูรณ์ยังได้กล่าวไว้ว่า ไม่มีผู้ใดเป็นเจ้านายของคริชณะ ทุกคนเป็นผู้รับใช้ของพระองค์ เชธันญะ-ชะริทามริทะฺ (อาดิฺ 5.142) ยืนยันไว้ว่า เอคะเล อีชวะระ คริชณะ, อาระ สะบะ บฺริทยะฺ คริชณะเพียงพระองค์เดียวเท่านั้นที่ทรงเป็นองค์ภควานและทุกคนเป็นผู้รับใช้ของพระองค์ ทุกคนปฏิบัติตามคำสั่งของพระองค์ ไม่มีผู้ใดสามารถปฏิเสธคำสั่งของพระองค์ได้ ทุกคนปฏิบัติตามคำแนะนำของคริชณะในฐานะที่อยู่ภายใต้การดูแลของพระองค์ ดังที่ได้กล่าวไว้ใน บระฮมะ-สัมฮิทาฺ ว่าพระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง