รูปลักษณ์จักรวาล
โศลก 51
อารจุนะ อุวาชะฺ
ดริชทเวดัม มานุชัม รูพัม
ทะวะ สะอุมยัม จะนารดะนะฺ
อิดานีม อัสมิ สัมวริททะฮ
สะ-เชทาฮ พระคริทิม กะทะฮฺ
อารจุนะฮ อุวาชะฺ - อารจุนะตรัส, ดริชทวาฺ - เห็น, อิดัมฺ - นี้, มานุชัมฺ - มนุษย์, รูพัมฺ - รูปลักษณ์, ทะวะฺ - ของพระองค์, สะอุมยัมฺ - สง่างามมาก, จะนารดะนะฺ - โอ้ ผู้กำราบศัตรู, อิดานีมฺ - บัดนี้, อัสมิฺ - ข้าเป็น, สัมวริททะฮฺ - สงบลง, สะ-เชทาฮฺ - ในจิตสำนึกของข้าพเจ้า, พระคริทิมฺ - ธรรมชาติของตัวข้าพเจ้า, กะทะฮฺ - กลับคืน
คำแปลฺ
ดังนั้น เมื่ออารจุนะทรงเห็นคริชณะในรูปลักษณ์เดิมของพระองค์แล้ว จึงตรัสว่าโอ้ จะนารดะนะ เมื่อได้เห็นรูปลักษณ์คล้ายมนุษย์ที่มีความสง่างามมากนี้ บัดนี้ข้าตั้งสติได้แล้ว และได้กลับคืนมาสู่สภาพตามธรรมชาติเดิมของข้าพเจ้า
คำอธิบายฺ
ณ ที่นี้ คำว่า มานุชัม รูพัมฺ แสดงให้เห็นถึงบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า รูปเดิมที่มีสองกรอย่างชัดเจน พวกที่เยาะเย้ยคริชณะประหนึ่งว่าพระองค์ทรงเป็นบุคคลธรรมดา แสดงให้เห็นถึงความโง่เขลาเบาปัญญาของตนเกี่ยวกับธรรมชาติทิพย์ของพระองค์ ณ ที่นี้ หากคริชณะทรงเหมือนกับมนุษย์ธรรมดาแล้วเป็นไปได้อย่างไรที่ทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาล ทรงแสดงรูปลักษณ์พระนารายณ์สี่กร? ดังนั้น จึงได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนมากใน ภควัต-คีตาฺ ว่าผู้ที่คิดว่าคริชณะทรงเป็นบุคคลธรรมดาและนำพาผู้อ่านไปในทางที่ผิด โดยอ้างว่า บระฮมันฺ อันไร้รูปลักษณ์ที่อยู่ภายในคริชณะเป็นผู้ตรัส บุคคลนี้กำลังกระทำผิดอย่างมหันต์ คริชณะทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาล และทรงแสดงรูปลักษณ์วิชณุสี่กรจริง เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วพระองค์จะทรงเป็นมนุษย์ธรรมดาสามัญได้อย่างไร สาวกผู้บริสุทธิ์ไม่สับสนกับคำวิจารณ์ ภควัต-คีตาฺ ที่นำพาไปในทางที่ผิด เพราะทราบดีว่าอะไรเป็นอะไร โศลกเดิมแท้ของ ภควัต-คีตาฺ นั้นสว่างไสวชัดเจนเหมือนกับดวงอาทิตย์ที่ไม่จำเป็นต้องใช้แสงตะเกียงจากนักตีความผู้เบาปัญญา