รูปลักษณ์จักรวาล
โศลก 8
นะ ทุ มาม ชัคยะเส ดรัชทุม
อเนไนวะ สวะ-ชัคชุชาฺ
ดิพยัม ดะดามิ เท ชัคชุฮ
พัชยะ เม โยกัม ไอชวะรัมฺ
นะฺ - ไม่เคย, ทฺุ - แต่, มามฺ - ข้า, ชัคยะเสฺ - สามารถ, ดรัชทุมฺ - เห็น, อเนนะฺ - ด้วยสิ่งเหล่านี้, เอวะฺ - แน่นอน, สวะ-ชัคชุชาฺ - จักษุของเธอ, ดิพยัมฺ - ทิพย์, ดะดามิฺ - ข้าให้, เทฺ - แก่เธอ, ชัคชุฮฺ - จักษุ, พัชยะฺ - เห็น, เมฺ - ของข้า, โยกัม ไอชวะรัมฺ - พลังอิทธิฤทธิ์ที่ไม่สามารถมองเห็นได้
คำแปลฺ
แต่เธอไม่สามารถเห็นข้าด้วยดวงตาปัจจุบันของเธอ ดังนั้น ข้าจะให้จักษุทิพย์แก่เธอ จงดูอิทธิฤทธิ์ความมั่งคั่งของข้า!
คำอธิบายฺ
สาวกผู้บริสุทธิ์ไม่ชอบเห็นคริชณะในรูปลักษณ์อื่นใดนอกจากรูปลักษณ์สองกรของพระองค์ สาวกจะเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานด้วยพระกรุณาธิคุณของพระองค์ ไม่ใช่ด้วยจิตใจแต่ด้วยจักษุทิพย์ ในการเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะอารจุนะทรงถูกสั่งไม่ให้เปลี่ยนจิตใจ แต่ให้เปลี่ยนจักษุ รูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะไม่สำคัญเท่าใดนัก ประเด็นนี้จะทำให้กระจ่างขึ้นในโศลกต่อ ๆ ไป แต่เนื่องจากอารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็น คริชณะทรงให้จักษุแก่อารจุนะโดยเฉพาะเท่าที่จำเป็นเพื่อที่จะได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาล
เหล่าสาวกผู้สถิตอย่างถูกต้องในความสัมพันธ์ทิพย์กับคริชณะ ยึดมั่นอยู่กับรูปลักษณ์อันน่ารักของพระองค์ ไม่ใช่ยึดติดอยู่กับการแสดงความมั่งคั่งโดยปราศจากองค์ภควาน เพื่อน ๆ และผู้ปกครองของคริชณะไม่เคยปรารถนาที่จะให้คริชณะแสดงความมั่งคั่ง แต่หมกมุ่นอยู่ในความรักอันบริสุทธิ์จนกระทั่งไม่รู้ว่าคริชณะคือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า ในการแลกเปลี่ยนความรัก ทุกคนลืมไปว่าคริชณะคือองค์ภควานใน ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ ได้กล่าวไว้ว่า เด็ก ๆ ทั้งหมดที่เล่นกับคริชณะเป็นดวงวิญญาณที่มีบุญบารมีสูงมาก หลังจากหลายต่อหลายชาติ จึงสามารถมาเล่นกับคริชณะได้เด็ก ๆ เหล่านี้ไม่รู้ว่าคริชณะคือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า จึงได้แต่ปฏิบัติต่อคริชณะเสมือนเป็นเพื่อนสนิท ชุคะเดวะ โกสวามี กล่าวโศลกต่อไปนี้
อิทัฺม สะทาม บระฮมะ-สุคฺานุบํูทยา
ดาสยัม กะทานาม พะระ-ไดวะเทนะฺ
มายาชริทานาม นะระ-ดาระเคณะ
สาคัม วิจะฮรุฮ คริทะ-พุณยะ-พุนจาฮฺ
“นี่คือบุคคลสูงสุดที่นักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่พิจารณาว่าเป็น บระฮมันฺ อันไร้รูปลักษณ์สาวกพิจารณาว่าเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า และมนุษย์ปุถุชนธรรมดาพิจารณาว่าเป็นผลผลิตของธรรมชาติวัตถุ บัดนี้เด็ก ๆ ผู้ทำบุญมาหลายต่อหลายชาติเหล่านี้ได้มาเล่นอยู่กับองค์ภควาน” (ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ 10.12.11)
ความจริงคือ สาวกไม่สนใจกับการเห็น วิชวะ-รูพะฺ หรือรูปลักษณ์จักรวาลแต่อารจุนะทรงปรารถนาจะเห็นเพื่อยืนยันคำดำรัสของคริชณะ เพื่อในอนาคตผู้คนสามารถเข้าใจว่า คริชณะทรงไม่ใช่แสดงตนเองว่าเป็นองค์ภควานในทางทฤษฎีหรือทางปรัชญาเท่านั้น แต่พระองค์ทรงแสดงให้อารจุนะเห็นจริง อารจุนะทรงต้องยืนยันเช่นนี้เพราะเป็นผู้เริ่มต้นระบบ พะรัมพะราฺ พวกที่สนใจจะเข้าใจองค์ภควานคริชณะจริงโดยปฏิบัติตามรอยพระบาทของอารจุนะ ควรเข้าใจว่าคริชณะทรงไม่ใช่เพียงแต่อวดอ้างว่าเป็นภควานในทางทฤษฏีเท่านั้น แต่ทรงเปิดเผยในฐานะที่เป็นองค์ภควานโดยแท้จริง
ชรีคริชณะทรงให้พลังอำนาจที่จำเป็นแด่อารจุนะในการเห็นรูปลักษณ์จักรวาลเพราะทราบดีว่าอารจุนะทรงมิได้ปรารถนาเจาะจงที่จะเห็น ดังที่ได้อธิบายไว้แล้ว