ภควัต-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสาม

ธรรมชาติ ผู้รื่นเริง
และจิตสำนึก

โศลก 1-2

อารจุนะ อุวาชะฺ
พระคริทิม พุรุชัม ไชวะ
คเชทรัม คเชทระ-กยัม เอวะ ชะฺ

เอทัด เวดิทุม อิชชฺามิ
กยานัม กเยยัม ชะ เคชะวะฺ
ชรี-บฺะกะวาน อุวาชะฺ
อิดัม ชะรีรัม คะอุนเทยะ
คเชทรัม อิทิ อบิฺดีฺยะเทฺ

เอทัด โย เวททิ ทัม พราฮุฮ
คเชทระ-กยะ อิทิ ทัด-วิดะฮฺ

อารจุนะฮ อุวาชะฺ  -  อารจุนะตรัสว่า, พระคริทิมฺ  -  ธรรมชาติ, พุรุชัมฺ  -  ผู้รื่นเริง, ชะฺ  -  เช่นกัน, เอวะฺ  -  แน่นอน, คเชทรัมฺ  -  สนาม, คเชทระ-กยัมฺ  -  ผู้รู้สนาม, เอวะฺ  -  แน่นอน, ชะฺ  -  เช่นกัน, เอทัทฺ  -  ทั้งหมดนี้, เวดิทุมฺ  -  เข้าใจ, อิชชฺามิฺ  -  ข้าพเจ้าปรารถนา, กยานัมฺ  -  ความรู้, กเยยัมฺ  -  เป้าหมายของความรู้, ชะฺ  -  เช่นกัน, เคชะวะฺ  -  โอ้ คริชณะ, ชรี-บฺะกะวาน อุวาชะฺ  -  องค์ภควานตรัส, อิดัมฺ  -  นี้, ชะรีรัมฺ  -  ร่างกาย, คะอุนเทยะฺ  -  โอ้ โอรสพระนางคุนที, คเช- ทรัมฺ  -  สนาม, อิทิฺ  -  ดังนั้น, อบิฺดีฺยะเทฺ  -  เรียกว่า, เอทัทฺ  -  นี้, ยะฮฺ  -  ผู้ซึ่ง, เวททิฺ  -  รู้, ทัมฺ  -  เขา, พราฮุฮฺ  -  เรียกว่า, คเชทระ-กยะฮฺ  -  ผู้รู้สนาม, อิทิฺ  -  ดังนั้น, ทัท-วิดะฮฺ  -  โดยพวกที่รู้สิ่งนี้

คำแปลฺ

อารจุนะตรัสว่า  โอ้  คริชณะที่รัก  ข้าปรารถนาจะรู้เกี่ยวกับพระคริทิ  (ธรรมชาติ)พุรุชะ  (ผู้รื่นเริง)  สนาม  และผู้รู้สนาม  ความรู้  และจุดมุ่งหมายแห่งความรู้องค์ภควานตรัสว่า  โอ้  โอรสพระนางคุนที  ร่างกายนี้เรียกว่าสนาม  และผู้ที่รู้ร่างกายนี้เรียกว่าผู้รู้สนาม

คำอธิบายฺ

อารจุนะทรงถามเกี่ยวกับ  พระคริทิฺ  (ธรรมชาติ)  พุรุชะฺ  (ผู้รื่นเริง)  คเชทระฺ(สนาม)  คเชทระ-กยะฺ  (ผู้รู้สนาม)  ความรู้และจุดมุ่งหมายแห่งความรู้  เมื่อทรงถามทั้งหมดนี้  คริชณะตรัสว่า  ร่างกายนี้เรียกว่าสนาม  และผู้รู้ร่างกายนี้เรียกว่าผู้รู้สนามร่างกายนี้เป็นสนามแห่งกิจกรรมสำหรับพันธวิญญาณ  พันธวิญญาณได้มาติดกับอยู่ในความเป็นอยู่ทางวัตถุ  พยายามเป็นเจ้าและครอบครองธรรมชาติวัตถุตามกำลังความสามารถของตน  จึงได้รับสนามแห่งกิจกรรม  สนามแห่งกิจกรรมนี้คือร่างกายและร่างกายนี้คืออะไร?  ร่างกายประกอบไปด้วยประสาทสัมผัสต่าง  ๆ  พันธวิญญาณปรารถนาจะรื่นเริงอยู่กับการสนองประสาทสัมผัส  ตามกำลังความสามารถที่จะรื่นเริงกับการสนองประสาทสัมผัส  เราจึงได้รับร่างกายหรือสนามแห่งกิจกรรมมา  ดังนั้นร่างกายจึงเรียกว่า  คเชทระฺ  หรือสนามแห่งกิจกรรมสำหรับพันธวิญญาณ  เช่นนี้บุคคลที่สำคัญตนเองกับร่างกายเรียกว่า  คเชทระ-กยะฺ  หรือผู้รู้สนาม  มิใช่เป็นสิ่งลำบากที่จะเข้าใจข้อแตกต่างระหว่างสนามและผู้รู้สนาม  ร่างกายและผู้รู้ร่างกาย  ใคร  ๆ  ก็สามารถพิจารณาได้  ตั้งแต่วัยเด็กจนถึงวัยชรา  เราได้ผ่านการเปลี่ยนแปลงของร่างกายมามากมาย  ถึงกระนั้น  เรายังคงเป็นบุคคลคนเดียวกัน  ดังนั้น  จึงมีข้อแตกต่างระหว่างผู้รู้สนามแห่งกิจกรรมและตัวสนามแห่งกิจกรรม  พันธวิญญาณผู้มีชีวิตสามารถเข้าใจว่าตนเองแตกต่างไปจากร่างกายได้อธิบายไว้ในตอนต้นว่า  -เดฮิโน  ่สมินฺ-  สิ่งมีชีวิตอยู่ภายในร่างกาย  และร่างกายเปลี่ยนแปลงจากทารกมาเป็นเด็ก  จากเด็กมาเป็นหนุ่มสาวและจากหนุ่มสาวมาเป็นผู้สูงอายุ  ผู้ที่เป็นเจ้าของร่างกายรู้ว่าร่างกายนี้เปลี่ยนแปลงเจ้าของคือ  คเชทระ-กยะฺ  ที่แตกต่างออกไป  บางครั้งเราคิดว่า  “ฉันมีความสุข”  “ฉันเป็นผู้ชาย”  “ฉันเป็นผู้หญิง”  “ฉันเป็นสุขนัข”  “ฉันเป็นแมว”  เหล่านี้เป็นชื่อระบุทางร่างกายของผู้รู้  แต่ผู้รู้แตกต่างไปจากร่างกาย  ถึงแม้ว่าเราอาจใช้สิ่งของมากมายเช่นเสื้อผ้าอาภรณ์ต่าง  ๆ  ฯลฯ  แต่เรารู้ว่าตัวเราแตกต่างไปจากสิ่งของที่เราใช้  ในทำนองเดียวกัน  จากการพิจารณาเพียงเล็กน้อยก็เข้าใจได้ว่าเราแตกต่างไปจากร่างกายอาตมา  ท่าน  หรือผู้ใดที่เป็นเจ้าของร่างกายเรียกว่า  คเชทระ-กยะฺ  หรือผู้รู้สนามแห่งกิจกรรม  และร่างกายเรียกว่า  คเชทระฺ  หรือตัวสนามแห่งกิจกรรม

ในหกบทแรกของ  ภควัต-คีตาฺ  ได้อธิบายถึงผู้รู้ร่างกาย  (สิ่งมีชีวิต)  และตำแหน่งที่เขาสามารถเข้าใจองค์ภควาน  ในหกบทกลางของ  ภควัต-คีตาฺ  ได้อธิบายถึงบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าและความสัมพันธ์ระหว่างปัจเจกวิญญาณและอภิวิญญาณซึ่งเกี่ยวเนื่องกับการอุทิศตนเสียสละรับใช้  ได้นิยามสถานภาพที่สูงกว่าขององค์ภควาน  และสถานภาพที่ด้อยกว่าของปัจเจกวิญญาณอย่างชัดเจนในบทเหล่านี้  เนื่องจากลืมไปว่าตนเองด้อยกว่าในทุก  ๆ  สถานการณ์  สิ่งมีชีวิตจึงได้รับทุกข์  เมื่อสว่างไสวขึ้นด้วยบุญบารมี  สิ่งมีชีวิตจึงเข้าพบองค์ภควานในสภาวะที่แตกต่างกัน  เช่น  สภาวะที่มีความทุกข์สภาวะที่ต้องการเงิน  สภาวะชอบถาม  และสภาวะที่แสวงหาความรู้  ซึ่งได้อธิบายไว้เช่นกัน  เริ่มจากบทที่สิบสามจะอธิบายว่าสิ่งมีชีวิตมาสัมผัสกับธรรมชาติวัตถุได้อย่างไร  และองค์ภควานทรงจัดส่งเขาด้วยวิธีต่าง  ๆ  อย่างไร  โดยผ่านทางกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุการพัฒนาความรู้  และการปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้  ถึงแม้ว่าสิ่งมีชีวิตแตกต่างจากร่างกายวัตถุโดยสิ้นเชิง  แต่ก็มีความสัมพันธ์กัน  ประเด็นนี้ได้อธิบายไว้เช่นเดียวกัน