ภควัต-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสาม

ธรรมชาติ ผู้รื่นเริง
และจิตสำนึก

โศลก 14

สารวะทะฮ พาณิ-พาดัม ทัท
สารวะโท ่คชิ-ชิโร-มุคัฺมฺ

สารวะทะฮ ชรุทิมัล โลเค
สารวัม อาพริทยะ ทิชทฺะทิฺ

สารวะทะฮฺ  -  ทุกหนทุกแห่ง, พาณิฺ  -  พระกร, พาดัมฺ  -  เพระเพลา, ทัทฺ  -  นั้น, สารวะทะฮฺ  -  ทุกหนทุกแห่ง, อัคชิฺ  -  พระเนตร, ชิระฮฺ  -  พระเศียร, มุคัฺมฺ  -  พระพักตร์, สารวะทะฮฺ  -  ทุกหนทุกแห่ง, ชรุทิ-มัทฺ  -  พระกรรณ, โลเคฺ  -  ในโลก, สารวัมฺ  -  ทุกสิ่ง, อาพริทยะฺ  -  ปกคลุม, ทิชทฺะทิฺ  -  เป็นอยู่

คำแปลฺ

ทุกแห่งหนเป็นพระกรและพระเพลาของพระองค์  พระเนตร  พระเศียร  และพระพักตร์ของพระองค์  พระองค์ทรงมีพระกรรณอยู่ทุกหนทุกแห่ง  องค์อภิวิญญาณทรงเป็นเช่นนี้  ทรงแผ่กระจายอยู่ในทุกสิ่งทุกอย่าง

คำอธิบายฺ

เสมือนดังดวงอาทิตย์ที่แผ่กระจายรัศมีของตนเองไปโดยไม่มีขีดจำกัด  อภิวิญญาณหรือองค์ภควานก็เช่นเดียวกัน  ทรงมีรูปลักษณ์ที่แผ่กระจายไปทั่ว  และปัจเจกชีวิตทั้งหมดอยู่ในพระองค์  เริ่มต้นจากปฐมบรมครูคือ  พระพรหม  ลงมาจนถึงมดตัวเล็กๆ  มีพระเศียร  พระเพลา  พระกร  และพระเนตรนับจำนวนไม่ถ้วน  และมีสิ่งมีชีวิตนับจำนวนไม่ถ้วน  ทั้งหมดอยู่ทั้งภายในและบนอภิวิญญาณ  ฉะนั้น  อภิวิญญาณทรงแผ่กระจายไปทั่ว  อย่างไรก็ดี  ปัจเจกวิญญาณไม่สามารถกล่าวได้ว่า  ตนเองมีมือ  มีขาและมีตาอยู่ทุกหนทุกแห่ง  หากภายใต้อวิชชาโดยไม่รู้สึกตัว  คิดว่ามือและขาของตนแผ่กระจายไปทั่ว  ซึ่งมันเป็นไปไม่ได้  แต่เมื่อได้รับความรู้ที่ถูกต้อง  ก็จะมาถึงระดับที่เข้าใจว่าความคิดของตนเองขัดแย้งกัน  เช่นนี้หมายความว่า  ปัจเจกวิญญาณผู้มาอยู่ภายใต้สภาวะของธรรมชาติวัตถุ  มิใช่เป็นผู้สูงสุด  องค์ภควานไม่เหมือนกับปัจเจกวิญญาณพระองค์ทรงสามารถยื่นพระหัตถ์ของพระองค์ออกไปโดยไร้เขตจำกัด  ปัจเจกวิญญาณจะทำไม่ได้  ใน  ภควัต-คีตาฺ  พระองค์ตรัสว่า  หากผู้ใดถวายดอกไม้  ผลไม้  หรือน้ำเพียงเล็กน้อยแด่พระองค์  พระองค์จะทรงรับไว้  หากพระองค์ทรงอยู่ไกลมาก  แล้วจะสามารถรับสิ่งของไว้ได้อย่างไร?  นี่คือพระเดชของพระองค์  ถึงแม้ว่าจะทรงสถิตที่พระตำหนักซึ่งอยู่ห่างไกลจากโลกนี้มาก  ยังทรงสามารถยื่นพระหัตถ์มารับสิ่งของที่เราถวาย  นั่นคือพระเดชขององค์ภควาน  ใน  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  (5.37)  กล่าวไว้ว่า  โกโลคะ  เอวะ  นิวะสะทิ  อคิฺลาทมะ-บํูทะฮฺ  แม้ว่าทรงแสดงลีลาอยู่ในโลกทิพย์เสมอ  พระองค์ยังทรงแผ่กระจายไปทั่ว  ปัจเจกวิญญาณไม่สามารถอ้างว่าตนเองแผ่กระจายไปทั่ว  ดังนั้น  โศลกนี้ได้อธิบายถึงดวงวิญญาณสูงสุดซึ่งเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  ไม่ใช่ปัจเจกวิญญาณ