ธรรมชาติ ผู้รื่นเริง
และจิตสำนึก
โศลก 18
จโยทิชาม อพิ ทัจ จโยทิส
ทะมะสะฮ พะรัม อุชยะเทฺ
กยานัม กเยยัม กยานะ-กัมยัม
ฮริดิ สารวัสยะ วิชทิฺทัมฺ
จโยทิชามฺ - ในทุกสิ่งทุกอย่างที่เจิดจรัส, อพิฺ - เช่นกัน, ทัทฺ - นั้น, จโยทิฮฺ - แหล่งกำเนิดของแสง, ทะมะสะฮฺ - ความมืด, พะรัมฺ - เหนือ, อุชยะเทฺ - กล่าวไว้ว่า, กยานัมฺ - ความรู้, กเยยัมฺ - ตัวรู้, กยานะฺ - กัมยัมฺ - เข้าพบได้ด้วยความรู้, ฮริดิฺ - ในหัวใจ, สารวัสยะฺ - ของทุกคน, วิชทิฺทัมฺ - สถิต
คำแปลฺ
พระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแสงในสิ่งที่เจิดจรัสทั้งหลาย ทรงอยู่เหนือความมืดแห่งวัตถุ และทรงไม่ปรากฏ พระองค์คือความรู้ พระองค์คือตัวแห่งความรู้ และพระองค์คือจุดมุ่งหมายแห่งความรู้ พระองค์ทรงสถิตอยู่ภายในหัวใจของทุก ๆ ชีวิต
คำอธิบายฺ
อภิวิญญาณ บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแสงในสิ่งที่เจิดจรัสทั้งหมด เช่น ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ และหมู่ดวงดาว ในวรรณกรรมพระเวทเราพบว่า ในอาณาจักรทิพย์ไม่มีความจำเป็นต้องมีดวงอาทิตย์หรือดวงจันทร์เพราะว่ามีรัศมีขององค์ภควานอยู่ที่นั่น ในโลกวัตถุ บระฮมะจโยทิฺ หรือรัศมีทิพย์ของพระองค์ ถูก มะฮัท-ทัททวะฺ หรือธาตุวัตถุต่าง ๆ ปกคลุมอยู่ ดังนั้น ในโลกวัตถุนี้จึงจำเป็นต้องได้รับการช่วยเหลือจากดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์ ไฟฟ้า ฯลฯ เพื่อให้แสงสว่าง แต่ในโลกทิพย์ไม่มีความจำเป็นกับสิ่งเหล่านี้ ได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนในวรรณกรรมพระเวทว่า เนื่องจากรัศมีอันเจิดจรัสของพระองค์ ทุกสิ่งทุกอย่างจึงสว่างไสว เป็นที่ชัดเจนว่า สถานภาพของพระองค์มิได้อยู่ในโลกวัตถุ พระองค์ทรงสถิตในโลกทิพย์ซึ่งอยู่ในท้องฟ้าทิพย์ที่ห่างไกลมาก ได้ยืนยันไว้ในวรรณกรรมพระเวทเช่นกันว่า อาดิทยะ-วารณัม ทะมะสะฮ พะรัสทาท (ชเวทาชวะทะระ อุพะนิชัดฺ 3.8) พระองค์ทรงเหมือนดวงอาทิตย์ที่ส่องแสงอยู่ตลอดเวลา แต่ทรงอยู่เหนือจากความมืดแห่งโลกวัตถุนี้มากมายนัก
ความรู้ของพระองค์ทรงเป็นทิพย์ และวรรณกรรมพระเวทยืนยันว่า บระฮมันฺคือความรู้ทิพย์ที่มารวมกัน สำหรับผู้ที่กระตือรือร้นจะย้ายไปยังโลกทิพย์ องค์ภควานผู้สถิตในหัวใจของทุก ๆ คนทรงให้ความรู้ มนต์พระเวทบทหนึ่ง (ชเวทาชวะทะระ อุพะ นิชัดฺ 6.18 ) กล่าวว่า ทัม ฮะ เดวัม อาทมะ-บุดดิฺ-พระคาชัม มุมุคชุร ไว ชะระณัม อฮัม พระพัดเยฺ หากต้องการความหลุดพ้น เราต้องศิโรราบต่อบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าได้ยืนยันไว้ในวรรณกรรมพระเวทเช่นกันเกี่ยวกับจุดมุ่งหมายสูงสุดแห่งความรู้ ทัม เอวะ วิดิทวาทิ มริทยุม เอทิฺ “ด้วยการรู้ถึงพระองค์เท่านั้นที่เราสามารถข้ามพ้นอาณาเขตแห่งการเกิดและการตายได้” (ชเวทาชวะทะระ อุพะนิชัดฺ 3.8)
องค์ภควานทรงสถิตในหัวใจของทุก ๆ ชีวิตในฐานะผู้ควบคุมสูงสุด ทรงมีพระเพลา และพระกรที่กระจายไปทุกหนทุกแห่ง เราจะกล่าวเช่นนี้ไม่ได้กับปัจเจกวิญญาณ ดังนั้น จึงมีสองผู้รู้สนามแห่งกิจกรรม คือปัจเจกวิญญาณและอภิวิญญาณเช่นนี้ ต้องยอมรับว่าแขนและขาของเราอยู่เฉพาะที่ตัวเราเท่านั้น แต่พระหัตถ์และพระเพลาของคริชณะทรงกระจายไปทุกหนทุกแห่ง ได้ยืนยันไว้ใน ชเวทาชวะทะระ อุพะนิชัดฺ(3.17) ว่า สารวัสยะ พระบํุม อีชานัม สารวัสยะ ชะระณัม บริฮัทฺ บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าองค์อภิวิญญาณทรงเป็น พระบํฺุ หรือพระอาจารย์ของมวลชีวิต ทรงเป็นที่พักพิงสูงสุดของมวลชีวิต ดังนั้น จึงเป็นความจริงที่ปฏิเสธไม่ได้ว่า องค์อภิวิญญาณและปัจเจกวิญญาณจะแตกต่างกันเสมอ