ธรรมชาติ ผู้รื่นเริง
และจิตสำนึก
โศลก 19
อิทิ คเชทรัม ทะทฺา กยานัมฺ
กเยยัม โชคทัม สะมาสะทะฮฺ
มัด-บัฺคธะ เอทัด วิกยายะ
มัด-บฺาวาโยพะพัดยะเทฺ
อิทิฺ - ดังนั้น, คเชทรัมฺ - สนามแห่งกิจกรรม (ร่างกาย), ทะทฺาฺ - เช่นกัน, กยานัมฺ - ความรู้, กเยยัมฺ - สิ่งรู้, ชะฺ - เช่นกัน, อุคทัมฺ - อธิบาย, สะมาสะทะฮฺ - โดยสรุป, มัท-บัฺคธะฮฺ - สาวกของข้า, เอทัทฺ - ทั้งหมดนี้, วิกยายะฺ - หลังจากเข้าใจ, มัท-บฺาวายะฺ - ธรรมชาติของข้า, อุพะพัดยะเทฺ - บรรลุ
คำแปลฺ
ดังนั้น ข้าได้อธิบายโดยสรุปถึงสนามแห่งกิจกรรม (ร่างกาย) ความรู้ และสิ่งที่รู้ถึงได้ บรรดาสาวกของข้าเท่านั้นที่สามารถเข้าใจโดยตลอดและบรรลุถึงธรรมชาติของข้า
คำอธิบายฺ
องค์ภควานทรงอธิบายถึงร่างกาย ความรู้ และสิ่งรู้โดยสรุป ความรู้นี้ประกอบด้วยสามสิ่งคือ ผู้รู้ สิ่งรู้ และวิธีที่จะรู้ ทั้งหมดนี้รวมกันเข้าเรียกว่า วิกยานะฺ หรือศาสตร์แห่งความรู้ สาวกผู้บริสุทธิ์ขององค์ภควานโดยตรงจึงสามารถเข้าใจความรู้โดยสมบูรณ์ บุคคลอื่นไม่สามารถเข้าใจได้ พวกที่เชื่อว่าเป็นหนึ่งเดียวกันกล่าวว่า ในระดับท้ายสุดทั้งสามสิ่งนี้กลายมาเป็นหนึ่ง แต่เหล่าสาวกไม่ยอมรับเช่นนี้ ความรู้และการพัฒนาความรู้หมายความว่าเข้าใจตนเองในคริชณะจิตสำนึก เราได้ถูกวัตถุจิตสำนึกนำพาไป แต่ทันทีที่เราย้ายจิตสำนึกทั้งหมดมาที่กิจกรรมของคริชณะ และรู้แจ้งว่าคริช ณะคือทุกสิ่งทุกอย่าง ตรงนี้จะทำให้เราบรรลุถึงความรู้ที่แท้จริง อีกนัยหนึ่งความรู้มิใช่อะไรอื่น นอกจากระดับพื้นฐานแห่งความเข้าใจการอุทิศตนเสียสละรับใช้โดยสมบูรณ์ ในบทที่สิบห้าจะอธิบายประเด็นนี้อย่างชัดเจน
โดยสรุปเราอาจเข้าใจว่าโศลก 6 และโศลก 7 เริ่มจาก มะฮา-บํูทานิฺ มาจนถึง เชทะนา ดฺริทิฮฺ ได้วิเคราะห์ธาตุวัตถุต่าง ๆ และปรากฏการณ์บางอย่างของลักษณะอาการแห่งชีวิตรวมกันเข้าเป็นร่างกายหรือสนามแห่งกิจกรรม และโศลก 8 ถึง โศลก12 จาก อมานิทวัมฺ จนถึง ทัททวะ-กยานารทฺะ-ดารชะนัมฺ ได้อธิบายวิธีแห่งความรู้เพื่อเข้าใจทั้งผู้รู้สนามแห่งกิจกรรมคือปัจเจกวิญญาณและอภิวิญญาณ จากนั้นโศลก 13 ถึงโศลก 18 เริ่มจาก อนาดิ มัท-พะรัมฺ มาจนถึง ฮริดิ สารวัสยะ วิชทิฺทัมฺ ได้อธิบายถึงดวงวิญญาณและองค์ภควานหรืออภิวิญญาณ
ได้อธิบายถึงสามประเด็นดังนี้ สนามแห่งกิจกรรม (ร่างกาย) วิธีแห่งการเข้าใจทั้งดวงวิญญาณ และอภิวิญญาณ ณ ที่นี้ อธิบายโดยเฉพาะว่า เหล่าสาวกผู้บริสุทธิ์ของพระองค์เท่านั้นจึงสามารถเข้าใจสามประเด็นนี้อย่างชัดเจน ดังนั้นสาวกเหล่านี้จะได้รับประโยชน์จาก ภควัต-คีตาฺ อย่างสมบูรณ์ และสามารถบรรลุถึงจุดมุ่งหมายสูงสุดนั่นคือธรรมชาติขององค์ภควานชรีคริชณะ อีกนัยหนึ่ง สาวกเท่านั้นที่สามารถเข้าใจ ภควัต-คีตาฺ และได้รับผลสมดังใจปรารถนา มิใช่บุคคลอื่น