ภควัต-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสาม

ธรรมชาติ ผู้รื่นเริง
และจิตสำนึก

โศลก 22

พุรุชะฮ พระคริทิ-สโทฺ ฮิ
บํุงคเท พระคริทิ-จาน กุณานฺ

คาระณัม กุณะ-สังโก ่สยะ
สัด-อสัด-โยนิ-จันมะสฺุ

พุรุชะฮฺ  -  สิ่งมีชีวิต, พระคริทิ-สทฺะฮฺ  -  สถิตในพลังงานวัตถุ, ฮิฺ  -  แน่นอน, บํุงคเทฺ  -  รื่นเริง, พระคริทิ-จานฺ  -  ผลิตโดยธรรมชาติวัตถุ, กุณานฺ  -  ระดับของธรรมชาติ, คาระณัมฺ  -  แหล่งกำเนิด, กุณะ-สังกะฮฺ  -  คบหาสมาคมกับระดับต่าง ๆ ของธรรมชาติ, อัสยะ-ของสิ่งมีชีวิต, สัท-อสัทฺ  -  ในความดีและความชั่ว, โยนิฺ  -  เผ่าพันธุ์แห่งชีวิต, จันมะสฺุ  -  ในการเกิด

คำแปลฺ

สิ่งมีชีวิตในธรรมชาติวัตถุปฏิบัติตามวิถีแห่งชีวิต  รื่นเริงกับสามระดับของธรรมชาติ  เป็นเช่นนี้เนื่องจากมาคบหาสมาคมกับธรรมชาติวัตถุนั้น  ดังนั้น  เขาจึงพบกับความดีและความชั่วในเผ่าพันธุ์ต่าง  ๆ

คำอธิบายฺ

โศลกนี้สำคัญมากในการที่จะเข้าใจว่า  สิ่งมีชีวิตเปลี่ยนจากร่างหนึ่งไปสู่ร่างหนึ่งได้อย่างไร  ได้อธิบายไว้ในบทที่สองว่า  สิ่งมีชีวิตเปลี่ยนจากร่างหนึ่งไปสู่อีกร่างหนึ่งเหมือนกับการเปลี่ยนเสื้อผ้า  การเปลี่ยนเสื้อผ้านี้เนื่องมาจากการยึดติดกับความเป็นอยู่ทางวัตถุ  ตราบใดที่ยังหลงอยู่ในเสน่ห์แห่งการปรากฏที่ผิด  ๆ  นี้  เขาจะต้องเปลี่ยนจากร่างหนึ่งไปสู่อีกร่างหนึ่งต่อไปเรื่อย  ๆ  เนื่องจากความปรารถนาที่จะเป็นเจ้าเหนือธรรมชาติวัตถุ  จึงถูกจับให้มาอยู่ในสถานการณ์ที่ไม่พึงปรารถนาเช่นนี้  ภายใต้อิทธิพลแห่งความปรารถนาทางวัตถุ  บางครั้งสิ่งมีชีวิตเกิดมาเป็นเทวดา  บางครั้งเป็นมนุษย์  บางครั้งเป็นสัตว์  เป็นนก  เป็นหนอน  เป็นสัตว์น้ำ  เป็นนักปราชญ์หรือเป็นแมลง  ดำเนินต่อไปเช่นนี้  และในทุก  ๆ  กรณีสิ่งมีชีวิตคิดว่าตนเองเป็นเจ้านายแห่งสถานการณ์ของตน  แต่เขาอยู่ภายใต้อิทธิพลของธรรมชาติวัตถุ

เขาถูกจับให้มาอยู่ภายในร่างกายต่าง  ๆ  เหล่านี้ได้อย่างไร  อธิบาย  ณ  ที่นี้เนื่องจากมาคบหาสมาคมกับระดับต่าง  ๆ  ของธรรมชาติ  ฉะนั้น  เขาจะต้องทำความเจริญขึ้นให้อยู่เหนือสามระดับแห่งธรรมชาติวัตถุ  และสถิตในสถานภาพทิพย์เช่นนี้เรียกว่าคริชณะจิตสำนึก  นอกจากสถิตในคริชณะจิตสำนึก  มิฉะนั้น  วัตถุจิตสำนึกของตนเองจะบังคับให้ย้ายจากร่างหนึ่งไปสู่อีกร่างหนึ่ง  เนื่องจากมีความปรารถนาทางวัตถุตั้งแต่กาลสมัยดึกดำบรรพ์  จึงจำต้องเปลี่ยนแนวความคิดนั้น  การเปลี่ยนแปลงจะเป็นผลดีก็จากการสดับฟังจากแหล่งที่เชื่อถือได้เท่านั้น  ตัวอย่างที่ดีที่สุดคือ  อารจุนะทรงสดับฟังศาสตร์แห่งองค์ภควานจากคริชณะ  หากสิ่งมีชีวิตยอมรับวิธีการสดับฟังนี้  เขาจะละทิ้งความปรารถนาที่หวังไว้เป็นเวลายาวนานว่าจะครอบครองธรรมชาติวัตถุ  และจะค่อย  ๆเปลี่ยนแปลงอย่างมีดุลยภาพ  ในขณะที่ตัดทอนความปรารถนาอันยาวนานที่จะครอบครองธรรมชาติ  เขาจะรื่นเริงกับความสุขทิพย์  บทมนต์พระเวทกล่าวไว้ว่า  ขณะที่ได้รับความรู้ในการมาใกล้ชิดกับองค์ภควาน  เขาได้รับรสชีวิตแห่งความปลื้มปีติสุขอมตะตามสัดส่วนนั้น  ๆ