ภควัต-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ สิบสี่

สามระดับแห่งธรรมชาติวัตถุ

โศลก 18

อูรดฺวัม กัชชัฺนทิ สัททวะ-สทฺา
มัดฺเย ทิชทัฺนทิ ราจะสาฮฺ

จะกัฺนยะ-กุณะ-วริททิ-สทฺา
อโดฺ กัชชัฺนทิ ทามะสาฮฺ

อูรดฺวัมฺ  -  ขึ้นไป, กัชชัฺนทิฺ  -  ไป, สัททวะ-สทฺาฮฺ  -  พวกที่สถิตในระดับความดี, มัดฺเยฺ  -  ตรงกลาง, ทัชทัฺนทิฺ  -  อาศัย, ราจะสาฮฺ  -  พวกสถิตในระดับตัณหา, จะกัฺนยะฺ  -  น่ารังเกียจ, กุณะฺ  -  คุณสมบัติ, วริททิ-สทฺาฮฺ  -  อาชีพของเขา, อดฺะฮฺ  -  ตกต่ำ, กัชชัฺนทิฺ  -  ไป, ทามะสาฮฺ  -  บุคคลในระดับอวิชชา

คำแปลฺ

พวกที่สถิตในระดับความดี  จะค่อย  ๆ  เจริญขึ้นไปยังหมู่ดาวเคราะห์ที่สูงกว่า  พวกที่อยู่ในระดับตัณหาจะอยู่ในดาวเคราะห์โลก  และพวกที่อยู่ในระดับน่ารังเกียจแห่งอวิชชาจะตกลงไปในนรก

คำอธิบายฺ

โศลกนี้ผลกรรมของสามระดับแห่งธรรมชาติกำหนดไว้ชัดเจนยิ่งขึ้น  มีระบบดาวเคราะห์ที่สูงกว่าประกอบไปด้วยโลกสวรรค์ที่ประชากรมีการพัฒนาสูงมาก  ตามระดับการพัฒนาในระดับความดีสิ่งมีชีวิตสามารถย้ายไปยังโลกต่าง  ๆ  ในระบบนี้  ดาวเคราะห์ที่สูงสุดคือ  สัทยะโลคะฺ  หรือ  บระฮมะโลคะฺ  สถานที่ที่พระพรหมซึ่งเป็นบุคคลแรกของจักรวาลนี้ประทับอยู่  ได้เห็นแล้วว่าเราคำนวณสภาวะอันน่าอัศจรรย์ของชีวิต  บระฮมะโลคะฺ  ได้ลำบากมาก  แต่สภาวะสูงสุดของชีวิตในระดับความดีสามารถนำเราไปถึงที่นั่น

ระดับตัณหาเป็นการผสมผสานอยู่ตรงกลางระหว่างระดับความดีและอวิชชาบุคคลจะไม่บริสุทธิ์เสมอไป  แม้หากบริสุทธิ์ในระดับตัณหา  เขาก็ยังคงอยู่ในโลกนี้เป็นกษัตริย์หรือเป็นเศรษฐี  แต่เนื่องจากมีการผสมผสานกัน  จึงอาจตกลงต่ำได้  ผู้คนในโลกนี้ที่อยู่ในระดับตัณหาหรืออวิชชา  ไม่สามารถบังคับเครื่องจักรกลให้ไปถึงดาวเคราะห์ที่สูงกว่าได้  ในระดับตัณหามีโอกาสที่จะกลายมาเป็นคนบ้าคลั่งในชาติหน้าได้เหมือนกัน

คุณสมบัติต่ำสุดคือระดับอวิชชา  อธิบาย  ณ  ที่นี้ว่าน่ารังเกียจ  ผลของการพัฒนาอวิชชามีความเสี่ยงมาก  เป็นคุณสมบัติต่ำสุดในธรรมชาติวัตถุ  ที่ต่ำกว่าระดับมนุษย์มีอยู่แปดล้านเผ่าพันธุ์ของชีวิต  เช่น  นก  สัตว์เดรัจฉาน  สัตว์เลื้อยคลาน  ต้นไม้  ฯลฯเมื่อพัฒนาระดับอวิชชาผู้คนถูกนำให้ลงไปสู่สภาวะอันน่ารังเกียจเหล่านี้  คำว่า  ทามะ-  สาฮฺ  มีความสำคัญมาก  ทามะสาฮฺ  แสดงให้เห็นว่า  พวกที่อยู่ในระดับอวิชชาอย่างต่อเนื่องโดยไม่เจริญขึ้นมาสู่ระดับที่สูงกว่า  อนาคตของพวกนี้มืดมนมาก

สำหรับมนุษย์ผู้อยู่ในระดับอวิชชาและตัณหามีโอกาสที่จะพัฒนามาสู่ระดับความดี  ระบบที่จะพัฒนาเช่นนี้เรียกว่าคริชณะจิตสำนึก  แต่ผู้ที่ไม่ฉวยประโยชน์จากโอกาสนี้แน่นอนว่าจะอยู่ในระดับที่ต่ำกว่าต่อเนื่องกันไป