บทสรุปความสมบูรณ์
แห่งการเสียสละ
โศลก 1
อารจุนะ อุวาชะฺ
สันนยาสัสยะ มะฮา-บาโฮ
ทัททวัม อิชชฺามิ เวดิทุมฺ
ทยากัสยะ ชะ ฮริชีเคชะ
พริทัฺค เคชิ-นิชูดะนะฺ
อารจุนะฮ อุวาชะฺ - อารจุนะตรัส, สันนยาสัสยะฺ - ของการเสียสละ, มะฮา-บาโฮฺ - โอ้นักรบผู้ยอดเยี่ยม, ทัททวัมฺ - ความจริง, อิชชฺามิฺ - ข้าปรารถนา, เวดิทุมฺ - เข้าใจ, ทยากัส ยะฺ - การเสีย สละ, ชะฺ - เช่นกัน, ฮริชีเคชะฺ - โอ้ เจ้าแห่งประสาทสัมผัส, พริทัฺคฺ - แตกต่าง, เคชิ-นิชูดะนะฺ - โอ้ ผู้สังหารมารเคชี
คำแปลฺ
อารจุนะตรัสว่า โอ้ ยอดนักรบ ข้าปรารถนาที่จะเข้าใจจุดมุ่งหมายแห่งการเสียสละ (ทยากะ) และชีวิตสละโลก (สันนยาสะ) โอ้ ผู้สังหารมารเคชี โอ้ เจ้าแห่งประสาทสัมผัส
คำอธิบายฺ
อันที่จริง ภควัต-คีตาฺ จบลงในบทที่สิบเจ็ด บทที่สิบแปดเป็นบทสรุปเสริมประเด็นต่าง ๆ ที่ได้กล่าวมาแล้ว ทุกบทของ ภควัต-คีตาฺ องค์ชรีคริชณะทรงเน้นการอุทิศตนเสียสละรับใช้ต่อบุคลิกภาพสูงสุดว่าเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดของชีวิต ประเด็นเดียวกันนี้ได้สรุปไว้ในบทที่สิบแปดว่าเป็นวิถีทางแห่งความรู้ที่ลับที่สุด หกบทแรกเน้นถึงการอุทิศตนเสียสละรับใช้ โยกินาม อพิ สารเวชามฺ “ในบรรดาโยคีหรือนักทิพย์นิยมทั้งหลาย ผู้ที่ระลึกถึงข้าอยู่ภายในใจเสมอ ดีที่สุด” หกบทต่อมาได้กล่าวถึงการอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่บริสุทธิ์พร้อมทั้งธรรมชาติและกิจกรรม และหกบทสุดท้ายอธิบายถึงความรู้ การเสียสละ กิจกรรมของธรรมชาติวัตถุและธรรมชาติทิพย์ และการอุทิศตนเสียสละรับใช้ สรุปได้ว่า การปฏิบัติทั้งหมดควรทำไปในความสัมพันธ์กับองค์ภควานที่มีคำว่า โอม ทัท สัทฺ เป็นผู้แทน ซึ่งแสดงถึงพระวิชณุบุคลิกภาพสูงสุด ส่วนที่สามของ ภควัต-คีตาฺ ได้แสดงว่า การอุทิศตนเสียสละรับใช้คือจุดมุ่งหมายสูงสุดของชีวิต มิใช่สิ่งอื่นใด ได้สถาปนาเช่นนี้โดยอ้างถึง อาชารยะฺ ในอดีต และ บระฮมะ-สูทระฺ, เวดาน ธะ-สูทระฺ พวกไม่เชื่อในรูปลักษณ์บางกลุ่มพิจารณาว่าพวกตนมีความรู้ใน เวดานธะ- สูทระฺ แต่เพียงผู้เดียว อันที่จริง เวดานธะ-สูทระฺ หมายไว้เพื่อให้เข้าใจการอุทิศตนเสียสละรับใช้เพราะว่าพระองค์ทรงเป็นผู้รวบรวมและทรงเป็นผู้รู้ เวดานธะ-สูทระฺ ซึ่งได้อธิบายไว้ในบทที่สิบห้า ในทุกคัมภีร์และในพระเวททุกเล่ม การอุทิศตนเสียสละรับใช้คือวัตถุประสงค์ ประเด็นนี้ได้อธิบายไว้ใน ภควัต-คีตาฺ
ดังที่บทที่สองได้ประมวลเรื่องราวทั้งหมดที่กล่าวมา บทที่สิบแปดก็เช่นกันได้สรุปถึงคำสั่งสอนทั้งหมดที่ให้ไว้ แสดงให้เห็นถึงจุดมุ่งหมายของชีวิตคือการเสียสละและบรรลุถึงสถานภาพทิพย์เหนือสามระดับแห่งธรรมชาติวัตถุ อารจุนะทรงปรารถนาที่จะทำให้ทั้งสองประเด็นของ ภควัต-คีตาฺ คือการเสียสละ (ทยากะ )ฺ และชีวิตสละโลก (สันนยาสะ )ฺ กระจ่างขึ้น ดังนั้น ท่านจึงถามถึงความหมายของสองคำนี้
สองคำที่ใช้ในโศลกนี้แสดงถึงองค์ภควาน คือคำ ฮริชีเคชะฺ และ เคชิ-นิชู ดะนะฺ มีความสำคัญ ฮริชีเคชะฺ คือคริชณะ เจ้าแห่งประสาทสัมผัสทั้งหมด ผู้ที่สามารถช่วยเราให้มีความสงบภายในใจเสมอ อารจุนะทรงขอร้องให้พระองค์ทรงสรุปทุกสิ่งทุกอย่างที่จะทำให้เกิดความมั่นใจ เนื่องจากอารจุนะทรงมีข้อสงสัยบางประการและข้อสงสัยเปรียบเสมือนมาร ดังนั้น ท่านจึงเรียกคริชณะว่า เคชิ-นิชูดะนะ, เคชีฺ เป็นมารที่น่ารังเกียจที่สุดซึ่งพระองค์ทรงสังหาร บัดนี้ อารจุนะทรงคาดหวังให้คริชณะสังหารมารแห่งความสงสัย