บทสรุปความสมบูรณ์
แห่งการเสียสละ
โศลก 57
เชทะสา สารวะ-คารมาณิ
มะยิ สันนยัสยะ มัท-พะระฮฺ
บุดดิฺ-โยกัม อุพาชริทยะ
มัช-ชิททะฮ สะทะทัม บฺะวะฺ
เชทะสาฺ - ด้วยปัญญา, สารวะ-คารมาณิฺ - กิจกรรมต่าง ๆ ทั้งหลาย, มะยิฺ - แด่ข้า, สันนยัสยะฺ - ยกเลิก, มัท-พะระฮฺ - ภายใต้การปกป้องของข้า, บุดดิฺ-โยกัมฺ - กิจกรรมการอุทิศตนเสียสละ, อุพาชริทยะฺ - เป็นที่พึ่ง, มัท-ชิททะฮฺ - ในจิตสำนึกแห่งข้า, สะทะทัมฺ - วันละยี่สิบสี่ชั่วโมง, บฺะวะฺ - จงมาเป็น
คำแปลฺ
ในกิจกรรมทั้งหลาย จงขึ้นอยู่กับข้าและทำงานภายใต้การปกป้องของข้าเสมอด้วยการอุทิศตนเสียสละรับใช้เช่นนี้ จงมีจิตสำนึกอยู่ที่ข้าโดยสมบูรณ์
คำอธิบายฺ
เมื่อปฏิบัติในคริชณะจิตสำนึก เราไม่ทำตัวว่าเป็นเจ้าโลก เฉกเช่นผู้รับใช้ควรปฏิบัติภายใต้การชี้นำขององค์ภควานอย่างสมบูรณ์ ผู้รับใช้ไม่มีปัจเจกอิสรภาพแต่จะปฏิบัติตามคำสั่งของเจ้านายเท่านั้น ผู้รับใช้ปฏิบัติเพื่อเจ้านายสูงสุดโดยไม่ได้รับผลกระทบจากกำไรหรือขาดทุน เพียงแต่ปฏิบัติหน้าที่ของตนด้วยความซื่อสัตย์สุจริตตามคำสั่งขององค์ภควาน บัดนี้อาจมีคนเถียงว่าอารจุนะทรงปฏิบัติภายใต้การชี้นำโดยตรงของคริชณะ แต่เมื่อคริชณะทรงไม่ปรากฏเราควรจะปฏิบัติอย่างไร? หากเราปฏิบัติตามคำแนะนำของคริชณะจากหนังสือเล่มนี้ พร้อมทั้งอยู่ภายใต้การนำทางของผู้แทนของคริชณะผลจะเหมือนกัน คำสันสกฤต มัท-พะระฮฺ สำคัญมากในโศลกนี้ แสดงว่าไม่มีจุดมุ่งหมายอื่นใดในชีวิต นอกจากปฏิบัติในคริชณะจิตสำนึกเพื่อให้คริชณะทรงพอพระทัยขณะทำงานเช่นนี้ควรระลึกถึงคริชณะเท่านั้น โดยคิดว่า “คริชณะทรงเลือกข้าให้มาทำหน้าที่นี้โดยเฉพาะ” ขณะปฏิบัติเช่นนี้เราควรระลึกถึงคริชณะ โดยธรรมชาตินี่คือความสมบูรณ์แห่งคริชณะจิตสำนึก อย่างไรก็ดี ควรสังเกตว่าหลังจากกระทำบางสิ่งบางอย่างตามอำเภอใจเราไม่ควรถวายผลนั้นต่อพระองค์ หน้าที่เช่นนี้ไม่อยู่ในการอุทิศตนเสียสละรับใช้ของคริชณะจิตสำนึก เราควรจะปฏิบัติตามคำสั่งของคริชณะ นี่คือประเด็นที่สำคัญมาก คำสั่งของคริชณะผ่านทางระบบพะรัมพะรา จากพระอาจารย์ทิพย์ผู้เชื่อถือได้ ดังนั้น คำสั่งของพระอาจารย์ทิพย์ควรถือว่าเป็นหน้าที่ที่สำคัญที่สุดในชีวิต หากเรามีพระอาจารย์ทิพย์ผู้เชื่อถือได้และปฏิบัติตามการชี้แนะของท่าน ความสมบูรณ์แห่งชีวิตในคริชณะจิตสำนึกจะเป็นที่รับประกัน