บทสรุปความสมบูรณ์
แห่งการเสียสละ
โศลก 61
อีชวะระฮ สารวะ-บํูทานาม
ฮริด-เดเช ่รจุนะ ทิชทฺะทิฺ
บฺรามะยัน สารวะ-บํูทานิ
ยันทรารูดฺานิ มายะยาฺ
อีชวะระฮฺ - องค์ภควาน, สารวะ-บํูทานามฺ - ของสิ่งมีชีวิตทั้งหลาย, ฮริท-เดเชฺ - อยู่ในหัวใจ, อารจุนะฺ - โอ้ อารจุนะ, ทิชทฺะทิฺ - อาศัย, บฺรามะยันฺ - เป็นเหตุให้เดินทาง, สารวะ- บํูทานิฺ - มวลชีวิต, ยันทระฺ - บนเครื่องจักร, อารูดฺะนิฺ - ถูกวาง, มายะยาฺ - ภายใต้มนต์สะกดของพลังงานวัตถุ
คำแปลฺ
องค์ภควานทรงสถิตภายในหัวใจของทุก ๆ คน โอ้ อารจุนะ และทรงชี้นำการเดินทางของมวลชีวิตผู้เสมือนกับนั่งอยู่บนเครื่องจักรที่ผลิตจากพลังงานวัตถุ
คำอธิบายฺ
อารจุนะทรงไม่ใช่ผู้รู้สูงสุดและการตัดสินใจในการสู้หรือไม่สู้อยู่ในขอบเขตของดุลยพินิจที่จำกัดของตนเอง องค์คริชณะทรงสั่งสอนว่าปัจเจกชีวิตมิใช่ทุกสิ่งทุกอย่างบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าหรือคริชณะเองในฐานะที่เป็นอภิวิญญาณทรงประทับอยู่ภายในหัวใจและทรงชี้แนะสิ่งมีชีวิต หลังจากเปลี่ยนร่างกายแล้วสิ่งมีชีวิตลืมกรรมเก่าในอดีตของตน แต่อภิวิญญาณในฐานะที่เป็นผู้รู้อดีต ปัจจุบัน และอนาคต ยังทรงเป็นพยานในกิจกรรมของเขาทั้งหมด ดังนั้น กิจกรรมทั้งหลายของสิ่งมีชีวิต อภิวิญญาณทรงเป็นผู้ชี้นำ สิ่งมีชีวิตได้รับสิ่งที่ตนควรได้ และร่างวัตถุซึ่งสร้างขึ้นมาจากพลังงานวัตถุนำพาไปภายใต้การชี้นำของอภิวิญญาณ ทันทีที่สิ่งมีชีวิตถูกวางให้อยู่ในร่างอะไรก็แล้วแต่ เขาต้องทำงานภายใต้มนต์สะกดของสถานการณ์ทางร่างกายนั้น บุคคลนั่งอยู่ในรถที่มีความเร็วสูงจะไปได้เร็วกว่าผู้ที่นั่งในรถที่ช้ากว่า ถึงแม้ว่าสิ่งมีชีวิตหรือคนขับอาจจะเหมือนกัน ในทำนองเดียวกัน จากคำสั่งของดวงวิญญาณสูงสุด ธรรมชาติวัตถุออกแบบร่างกายที่เหมาะสมสำหรับสิ่งมีชีวิตโดยเฉพาะเพื่อเขาอาจทำงานตามความปรารถนาของตนในอดีต ซึ่งสิ่งมีชีวิตไม่เป็นอิสระ เราไม่ควรคิดว่าตนเองเป็นอิสระจากบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า ปัจเจกชีวิตอยู่ภายใต้การควบคุมขององค์ภควานเสมอฉะนั้น หน้าที่ของเขาคือศิโรราบ และนั่นคือคำสอนของโศลกต่อไป