บทสรุป ภควัต-คีตา
โศลก 1
สันจะยะ อุวาชะฺ
ทัม ทะทฺา คริพะยาวิชทัม
อัชรุ-พูรณาคุเลคชะณัมฺ
วิชีดันทัม อิดัม วาคยัม
อุวาชะ มะดํุสูดะนะฮฺ
สันจะยะฮ อุวาชะฺ - สันจะยะกล่าว, ทัมฺ - แด่อารจุนะ, ทะทฺาฺ - ดังนั้น, คริพะยาฺ - ด้วยความสงสาร, อาวิชทัมฺ - เต็มตื้น, อัชรุ-พูรณะ-อาคุละฺ - เปี่ยมไปด้วยน้ำตา, อีคชะณัมฺ - ดวงตา, วิชีดันทัมฺ - เศร้าโศก, อิดัมฺ - เหล่านี้, วาคยัมฺ - คำพูด, อุวาชะฺ - กล่าว, มะดํุ- สูดะนะฮฺ - ผู้สังหารมะดํุ
คำแปลฺ
สันจะยะกล่าวว่า ได้เห็นอารจุนะทรงเปี่ยมไปด้วยความเมตตาสงสาร จิตใจเศร้าสลด ดวงตาเปี่ยมไปด้วยน้ำตา มะดํุสูดะนะ คริชณะ ตรัสดังต่อไปนี้
คำอธิบายฺ
ความเมตตาสงสารทางวัตถุ ความเศร้าโศกเสียใจ และน้ำตา ทั้งหมดนี้คือสัญลักษณ์แห่งอวิชชาต่อดวงชีวิตที่แท้จริง ความเมตตาสงสารต่อดวงวิญญาณอมตะคือความรู้แจ้ง คำว่า “มะดํุสูดะนะ” มีความสำคัญในโศลกนี้ คริชณะทรงสังหารอสูรมะดํุ และบัดนี้ อารจุนะทรงปรารถนาให้คริชณะสังหารมารแห่งความเข้าใจผิดที่ได้มาครอบงำพระองค์ในการปฏิบัติหน้าที่ ไม่มีใครรู้ว่าความเมตตากรุณาควรนำไปใช้อย่างไร ความเมตตาสงสารต่อเสื้อผ้าของคนที่กำลังจมน้ำเป็นเรื่องไร้เหตุผล การช่วยเสื้อผ้าหรือช่วยร่างวัตถุที่หยาบ ของผู้ที่กำลังตกอยู่ในมหาสมุทรแห่งอวิชชานั้นไม่สามารถช่วยเขาได้ ผู้ไม่ทราบเช่นนี้ และเศร้าโศกเสียใจกับเสื้อผ้าภายนอก เรียกว่า ชูดระฺ หรือผู้ที่โศกเศร้าโดยไม่จำเป็น อารจุนะทรงเป็นกษัตริย์ การกระทำเช่นนี้ไม่สมควร อย่างไรก็ดี ชรีคริชณะทรงสามารถปัดเป่าความโศกเศร้าของผู้ที่ถูกอวิชชาครอบงำได้ ด้วยจุดประสงค์นี้พระองค์จึงทรงขับร้องเพลง ภควัต-คีตาฺ บทนี้ทรงแนะนำเราให้รู้สำนึกตนเองด้วยการวิเคราะห์ศึกษาร่างวัตถุและดวงวิญญาณ ดังที่ได้อธิบายไว้โดยผู้ที่เชื่อถือได้สูงสุดคือองค์ชรีคริชณะ การรู้แจ้งเช่นนี้เป็นไปได้เมื่อเราทำงานโดยไม่ยึดติดต่อผลทางวัตถุ และสถิตในแนวคิดแห่งตนเองที่แท้จริงอย่างมั่นคง