บทสรุป ภควัต-คีตา
โศลก 23
ไนนัม ชินดันทิ ชัสทราณิ
ไนนัม ดะฮะทิ พาวะคะฮฺ
นะ ไชนัม คเลดะยันทิ อาโพ
นะ โชชะยะทิ มารุทะฮฺ
นะฺ - ไม่เคย, เอนัมฺ - ดวงวิญญาณนี้, ชินดันทิฺ - ถูกหั่นเป็นชิ้น ๆ, ชัสทราณิฺ - อาวุธ, นะฺ - ไม่เคย, เอนัมฺ - ดวงวิญญาณนี้, ดะฮะทิฺ - ไหม้, พาวะคะฮฺ - ไฟ, นะฺ - ไม่เคย, ชะฺ - เช่นกัน, เอนัมฺ -ดวงวิญญาณนี้, คเลดะยันทิฺ - ทำให้ชื้น, อาพะฮฺ - น้ำ, นะฺ - ไม่เคย, โชชะยะทิฺ - แห้ง, มารุทะฮฺ - ลม
คำแปลฺ
ดวงวิญญาณถูกหั่นให้เป็นชิ้น ๆ ด้วยอาวุธใด ๆ ไม่ได้ ถูกไฟเผาให้ไหม้ไม่ได้ถูกน้ำทำให้เปียกไม่ได้ หรือถูกลมทำให้แห้งก็ไม่ได้
คำอธิบายฺ
อาวุธทุกชนิดไม่ว่าจะเป็นดาบ อาวุธไฟ อาวุธฝน อาวุธลมสลาตัน ฯลฯ ไม่สามารถสังหารดวงวิญญาณได้ ดังที่ปรากฏว่ามีอาวุธหลายชนิด ที่ทำมาจากดิน น้ำ ลมอากาศ ฯลฯ นอกเหนือไปจากอาวุธสมัยปัจจุบันที่ทำด้วยไฟ แม้กระทั่งอาวุธนิวเคลียร์ในยุคปัจจุบันที่จัดอยู่ในประเภทไฟ ในอดีตกาลมีอาวุธอื่น ๆ ที่ทำมาจากธาตุวัตถุที่ต่างกัน อาวุธไฟจะถูกแก้ด้วยอาวุธน้ำ ซึ่งวิทยาศาสตร์ปัจจุบันยังไม่ทราบ และวิทยาศาสตร์สมัยใหม่ก็ไม่ทราบถึงอาวุธลมสลาตัน อย่างไรก็ดีดวงวิญญาณไม่สามารถถูกหั่นเป็นชิ้นๆ หรือถูกทำลายด้วยอาวุธชนิดใด ๆ ไม่ว่าจะเป็นสิ่งประดิษฐ์ทางวิทยาศาสตร์แบบไหนก็ตาม
มายาวาดีไม่สามารถอธิบายได้ว่า ปัจเจกวิญญาณมามีชีวิตอยู่ได้อย่างไรเนื่องมาจากอวิชชาและถูกพลังแห่งความหลงครอบคลุมเอาไว้ เป็นไปไม่ได้ที่จะตัดปัจเจกวิญญาณให้ออกจากดวงวิญญาณสูงสุด เพราะปัจเจกวิญญาณเป็นละอองอณูนิรันดรที่แยกมาจากอภิวิญญาณสูงสุด เพราะว่าเราเป็นปัจเจกละอองวิญญาณอมตะ(สะนาทะนะฺ) จึงมีแนวโน้มที่จะถูกปกคลุมด้วยพลังแห่งความหลง ดังนั้น ทำให้ขาดความสัมพันธ์กับองค์ภควาน ดังเช่นประกายไฟถึงแม้ว่าจะมีคุณสมบัติเหมือนดังไฟ แต่มีแนวโน้มที่จะดับมอดเมื่อไฟหมด ใน วะราฮะ พุราณะฺ ได้อธิบายไว้ว่าสิ่งมีชีวิตเป็นละอองอณูที่แยกมาจากองค์ภควานและจะเป็นอยู่เช่นนี้นิรันดร ใน ภควัต-คีตาฺ ได้กล่าวไว้เช่นเดียวกัน ดังนั้น ถึงแม้หลังจากที่ได้รับอิสรภาพจากความหลง สิ่งมีชีวิตจะยังคงรักษาบุคลิกภาพของตนเอง ดังเช่น หลักฐานคำสั่งสอนของคริชณะที่ทรงให้แด่อารจุนะ และอารจุนะทรงได้รับอิสรภาพด้วยความรู้ที่ได้รับจากคริชณะ แต่อารจุนะทรงไม่มีหนทางที่จะกลายมาเป็นหนึ่งเดียวกับคริชณะเลย