บทสรุป ภควัต-คีตา
โศลก 24
อัชเชฺดโย ´ยัม อดาฮโย ´ยัม
อัคเลคโย ´โชชยะ เอวะ ชะฺ
นิทยะฮ สารวะ-กะทะฮ สทฺาณุร
อชะโล ´ยัม สะนาทะนะฮฺ
อัชเชฺยะฮฺ - ไม่มีวันแตก, อยัมฺ - ดวงวิญญาณนี้, อดาฮยะฮฺ - ไม่สามารถถูกเผา, อยัมฺ - ดวงวิญญาณนี้, อัคเลดยะฮฺ - ละลายไม่ได้, อโชชยะฮฺ - ไม่แห้ง, เอวะฺ - แน่นอน, ชะฺ - และ, นิทยะฮฺ - นิรันดร, สารวะ-กะทะฮฺ - แผ่กระจายไปทั่ว, สทฺาณุฮฺ - ไม่เปลี่ยนแปลง, อชะละฮฺ - ไม่เคลื่อนไหว, อยัมฺ - ดวงวิญญาณนี้, สะนาทะนะฮฺ - เหมือนเดิมนิรันดร
คำแปลฺ
ปัจเจกวิญญาณไม่แตกสลาย ไม่ละลาย เผาไม่ไหม้และไม่แห้ง ปัจเจกวิญญาณเป็นอมตะ ปรากฏอยู่ทุกหนทุกแห่ง ไม่เปลี่ยนแปลง ไม่เคลื่อนไหว และเหมือนเดิมนิรันดร
คำอธิบายฺ
คุณสมบัติทั้งหมดนี้ของละอองวิญญาณพิสูจน์ได้อย่างแน่นอนว่า ปัจเจกวิญญาณเป็นละอองอณูของดวงวิญญาณสูงสุด และจะคงเป็นละอองอณูเหมือนเดิมนิรันดรโดยไม่มีการเปลี่ยนแปลง ทฤษฏีของลัทธิที่ว่าใจและกายเป็นหนึ่งเดียวกันเป็นไปไม่ได้ในกรณีนี้ เพราะว่าปัจเจกวิญญาณไม่มีทางที่จะมาเป็นเนื้อเดียวกันกับวัตถุหลังจากได้รับอิสรภาพจากมลทินทางวัตถุ ละอองวิญญาณบางดวงอาจพอใจอยู่เป็นประกายทิพย์ในแสงรัศมีของบุคลิกภาพสูงสุดของพระเจ้า แต่ดวงวิญญาณที่มีปัญญาจะเข้าไปในโลกทิพย์ เพื่ออยู่ร่วมกับบุคลิกภาพแห่งองค์ภควาน
คำว่า สารวะ-กะทะฺ (“แผ่กระจายไปทั่ว”) มีความสำคัญเพราะว่า สิ่งมีชีวิตทั้งหมดมีอยู่ทั่วไปจากการสร้างขององค์ภควานอย่างไม่ต้องสงสัย พวกเขาอยู่บนบก อยู่ในน้ำ อยู่ในอากาศ อยู่ในดิน และแม้แต่อยู่ในไฟ ความเชื่อที่ว่าดวงวิญญาณจะถูกฆ่าด้วยไฟไม่เป็นที่ยอมรับ เพราะได้กล่าวไว้อย่างชัดเจน ณ ที่นี้ว่า ดวงวิญญาณไม่สามารถถูกเผาไหม้ด้วยไฟ ฉะนั้น จึงไม่ต้องสงสัยเลยว่าจะมีสิ่งมีชีวิตอาศัยอยู่ในดวงอาทิตย์ด้วยร่างอันเหมาะสม หากดวงอาทิตย์เป็นที่อยู่อาศัยไม่ได้คำว่า สารวะ-กะทะฺ “อาศัยอยู่ทุกหนทุกแห่ง” จะไม่มีความหมาย