บทสรุป ภควัต-คีตา
โศลก 56
ดุฮเคฺชุ อนุดวิกนะ-มะนาฮฺ
สุเคฺชุ วิกะทะ-สพริฮะฮฺ
วีทะ-รากะ-บฺะยะ-โครดฺะฮ
สทิทะ-ดีฺร มุนิร อุชยะเทฺ
ดุฮเคฺชฺุ - ในความทุกข์สามคำรบ, อนุดวิกนะ-มะนาฮฺ - ไม่มีความวุ่นวายภายในใจ, สุเคฺชฺุ - ในความสุข, วิกระทะ-สพริฮะฮฺ - ไม่มีความสนใจ, วีทะฺ - เป็นอิสระจาก, รากะฺ - ความยึดติด, บฺะยะฺ - ความกลัว, โครดฺะฮฺ - และความโกรธ, สทิทะ-ดีฮฺ - ผู้ที่มีจิตใจมั่นคง, มุนิฮฺ - นักปราชญ์, อุชยะเทฺ - เรียกว่า
คำแปลฺ
ผู้ที่จิตใจไม่ถูกรบกวนแม้ท่ามกลางความทุกข์สามคำรบ หรือมีความปีติเมื่อได้รับความสุข และเป็นอิสระจากความยึดติด ความกลัว และความโกรธ ได้ชื่อว่าเป็นนักปราชญ์ผู้มีจิตใจมั่นคง
คำอธิบายฺ
คำว่า มุนิฺ หมายถึงผู้ที่สามารถรบกวนจิตใจตนเองด้วยวิธีต่าง ๆ จากการคาดคะเนทางจิตโดยไม่มีข้อสรุปอย่างแท้จริง กล่าวไว้ว่า มุนิฺ ทุกรูปมีมุมมองที่แตกต่างกันหากไม่มีมุมมองที่ต่างจาก มุนิฺ อื่นจะเรียกว่าเป็น มุนิฺ ไม่ได้ ตามคำนิยาม นาสาพ ริชิร ยัสยะ มะทัม นะ บินนัม (มะฮาบฺาระทะ, วะนะ-พารวะฺ 313.117) แต่ สทิทะ-ดีร มุนิฺ ที่องค์ภควานตรัส ณ ที่นี้ แตกต่างจาก มุนิฺ ทั่วไป สทิทะ-ดีร มุนิฺ อยู่ใน คริชณะจิตสำนึกเสมอเพราะได้เสร็จสิ้นจากภารกิจการคาดคะเนสร้างสรรค์ทั้งปวง ท่านได้ชื่อว่า พระชาน- ทะ-นิฮเชชะ-มะโน-ระทฺานทะระ (สโททระ-รัทนะฺ 43) หรือผู้ที่ข้ามพ้นระดับแห่งการคาดคะเนทางจิตใจ และได้ผลสรุปว่า องค์ชรีคริชณะหรือวาสุเดวะคือทุกสิ่งทุกอย่าง(วาสุเดวะฮ สารวัม อิทิ สะ มะฮาทมา สุ-ดุรละบฺะฮ)ฺ ท่านได้ชื่อว่า มุนิฺ ผู้มีจิตใจมั่นคงผู้ที่มีคริชณะจิตสำนึกอย่างสมบูรณ์เช่นนี้จะไม่ถูกรบกวนจากการรุกรานของความทุกข์สามคำรบ เพราะท่านน้อมรับความทุกข์ทั้งหมดว่าเป็นพระเมตตาขององค์ภควาน และคิดว่าตนเองควรได้รับทุกข์ทรมานมากกว่านี้อันเนื่องมาจากกรรมเก่า และยังเห็นอีกว่าด้วยพระกรุณาธิคุณขององค์ภควานที่ทำให้ความทุกข์ได้รับการลดโทษจนถึงขีดต่ำสุดลักษณะเดียวกัน เมื่อได้รับความสุขท่านจะส่งมอบให้แด่องค์ภควานและคิดว่าตนเองไม่ควรค่ากับความสุขนี้ สำนึกว่าด้วยพระกรุณาธิคุณขององค์ภควานเท่านั้นท่านจึงได้มาอยู่ในสภาวะที่สะดวกสบายเช่นนี้ และทำให้สามารถปฏิบัติรับใช้พระองค์ได้ดียิ่งขึ้น สำหรับการรับใช้องค์ภควานท่านจะมีความกล้าหาญและตื่นตัวเสมอ โดยไม่มีอิทธิพลของการยึดติดหรือการไม่ยึดติดใด ๆ มาครอบงำ การยึดติดหมายถึงยอมรับเอาบางสิ่งเพื่อสนองประสาทสัมผัสและการไม่ยึดติดคือปราศจากการยึดติดกับการสนองประสาทสัมผัสเช่นนี้ แต่ผู้ที่ตั้งมั่นในคริชณะจิตสำนึกจะไม่มีทั้งการยึดติดและการไม่ยึดติดเพราะท่านได้อุทิศชีวิตเพื่อการรับใช้องค์ภควานเท่านั้น ดังนั้น จึงไม่มีความโกรธเลยแม้ว่าความพยายามจะไม่ประสบผลสำเร็จ บุคคลในคริชณะจิตสำนึกจะมีความมั่นใจอยู่เสมอไม่ว่าจะสำเร็จหรือล้มเหลว