คารมะ-โยกะ
การปฏิบัติในคริชณะจิตสำนึก
โศลก 27-28
สพารชาน คริทวา บะฮิร บาฮยามช
ชัคชุช ไชวานทะเร บฺรุโวฮฺ
พราณาพาโน สะโม คริทวา
นาสาบฺยันทะระ-ชาริโนฺ
ยะเทนดริยะ-มะโน-บุดดิฺร
มุนิร โมคชะ-พะรายะณะฮฺ
วิกะเทชชฺา-บฺะยะ-โครโดฺ
ยะฮ สะดา มุคทะ เอวะ สะฮฺ
สพารชานฺ - อายตนะภายนอก เช่นเสียง, คริทวาฺ - รักษา, บะฮิฮฺ - ภายนอก, บาฮยานฺ - โดยไม่จำเป็น, ชัคชุฮฺ - ตา, ชะฺ - เช่นกัน, เอวะฺ - แน่นอน, อันทะเรฺ - ระหว่าง, บฺรุโวฮฺ - คิ้ว, พราณะ-อพาโนฺ - ลมที่เดินขึ้นและเดินลง, สะโมฺ - หยุดพัก, คริทวาฺ - รักษา, นาสะ-อับฮ- ยันทะระฺ - ภายในจมูก, ชาริโณฺ - เป่า, ยะทะฺ - ควบคุม, อินดริยะฺ - ประสาทสัมผัส, มะนะฮฺ - จิตใจ, บุดดิฺฮฺ - ปัญญา, มุนิฮฺ - นักทิพย์นิยม, โมคชะฺ - เพื่อความหลุดพ้น, พะรายะณะฮฺ - กำหนดไว้เช่นนั้น, วิกะทะฺ - ละทิ้ง, อิชชฺาฺ - ปรารถนา, บฺะยะฺ - ความกลัว, โครดฺะฮฺ - ความโกรธ, ยะฮฺ - ผู้ซึ่ง, สะดาฺ - เสมอ, มุคทะฮฺ - หลุดพ้น, เอวะฺ - แน่นอน, สะฮฺ - เขาเป็น
คำแปลฺ
ปิดกั้นอายตนะภายนอกทั้งหมด กำหนดดวงตาและสายตาทำสมาธิระหว่างคิ้วทั้งสองข้าง หยุดลมหายใจเข้าออกภายในจมูก และควบคุมจิตใจ ประสาทสัมผัสและปัญญา นักทิพย์นิยมตั้งเป้าหมายอยู่ที่ความหลุดพ้น เป็นอิสระจากความต้องการ ความกลัวและความโกรธ ผู้ที่อยู่ในระดับนี้เสมอ หลุดพ้นแน่นอน
คำอธิบายฺ
ผู้ปฏิบัติตนในคริชณะจิตสำนึกสามารถเข้าใจบุคลิกลักษณะทิพย์ของตนเองได้ในทันที จากนั้นก็จะสามารถเข้าใจองค์ภควานด้วยวิธีการอุทิศตนเสียสละรับใช้ เมื่อสถิตอย่างดีในการอุทิศตนเสียสละรับใช้ ท่านได้มาถึงสถานภาพทิพย์ และมีคุณวุฒิพอที่จะรู้สึกว่าองค์ภควานทรงปรากฏอยู่ในโลกแห่งกิจกรรมของตัวท่าน สภาวะโดยเฉพาะเช่นนี้เรียกว่าความหลุดพ้นอยู่ในองค์ภควาน
หลังจากได้อธิบายหลักข้างต้นเกี่ยวกับการหลุดพ้นอยู่ในองค์ภควาน พระองค์ทรงให้คำสั่งสอนแด่อารจุนะว่า เราจะสามารถมาถึงสถานภาพนี้ด้วยการปฏิบัติการเข้าฌานหรือ โยกะฺ ที่ทราบกันโดยทั่วไปว่า อัชทางกะ-โยกะฺ ซึ่งแยกออกไปเป็นแปดวิธีเรียกว่า ยะมะ, นิยะมะ, อาสะนะ, พราณายามะ, พรัทยาฮาระ, ดฺาระณา, ดฺยานะฺ และ สะมาดิฺ ในบทที่หกจะอธิบายเรื่อง โยกะฺ อย่างละเอียด และในท้ายบทที่ห้าจะอธิบายเฉพาะพื้นฐานเท่านั้น เราต้องนำพาตัวเองให้ออกจากอายตนะภายนอก เช่นเสียง สัมผัส รูป รส และกลิ่น ด้วยวิธีโยคะของ พรัทยาฮาระฺ จากนั้นกำหนดสายตาและดวงตาระหว่างคิ้วทั้งสองข้าง และตั้งสมาธิอยู่ที่ปลายจมูก พร้อมทั้งปิดเปลือกตามาครึ่งหนึ่ง ไม่มีประโยชน์ในการปิดตาทั้งหมด เพราะมีโอกาสที่จะหลับได้มาก และไม่มีประโยชน์อันใดในการเปิดตาทั้งหมด เพราะเสี่ยงที่จะไปหลงใหลกับอายตนะภายนอกการเคลื่อนไหวของลมหายใจควบคุมให้อยู่ภายในโพรงจมูกด้วยการปรับลมเดินขึ้นและลมเดินลงให้เข้ากันอยู่ภายในร่างกาย ด้วยการฝึกโยคะเช่นนี้จะสามารถควบคุมประสาทสัมผัส หลีกเลี่ยงจากอายตนะภายนอก และเตรียมตัวเองเพื่อความหลุดพ้นในองค์ภควาน
วิธีการโยคะนี้ช่วยให้เป็นอิสระจากความกลัวและความโกรธทุกชนิด จากนั้นจะรู้สึกว่าอภิวิญญาณทรงปรากฏอยู่ในสภาวะทิพย์ อีกนัยหนึ่ง คริชณะจิตสำนึกเป็นวิธีง่ายที่สุดในการปฏิบัติตามหลักธรรมโยคะ จะอธิบายโดยละเอียดในบทต่อไป อย่างไรก็ดี บุคคลในคริชณะจิตสำนึกปฏิบัติด้วยการอุทิศตนเสียสละรับใช้อยู่เสมอ จึงไม่ต้องเสี่ยงในการสูญเสียประสาทสัมผัสของตนไปในการปฏิบัติอย่างอื่น ซึ่งเป็นวิธีการควบคุมประสาทสัมผัสที่ดีกว่า อัชทางกะ-โยกะฺ