ดฺยานะ-โยกะ
โศลก 13-14
สะมัม คายะ-ชิโร-กรีวัม
ดฺาระยันน อชะลัม ชทิฺระฮฺ
สัมเพรคชยะ นาสิคากรัม สวัม
ดิชัช ชานะวะโลคะยันฺ
พระชานทาทมา วิกะทะ-บีฺร
บระฮมะชาริ-วระเท สทิฺทะฮฺ
มะนะฮ สัมยัมยะ มัช-ชิทโท
ยุคทะ อาสีทะ มัท-พะระฮฺ
สะมัมฺ - ตรง, คายะฺ - ร่างกาย, ชิระฮฺ - ศีรษะ, กรีวัมฺ - และคอ, ดฺาระยันฺ - รักษา, อชะลัมฺ - ไม่เคลื่อน, สทิฺระฮฺ - นิ่ง, สัมเพรคชยะฺ - มอง, นาสิคาฺ - ของจมูก, อกรัมฺ - ที่ปลาย, สวัมฺ - ตน, ดิชะฮฺ - รอบด้าน, ชะ-เช่นกัน, อนะวะโลคะยันฺ - ไม่มอง, พระชานทะฺ - ไม่เร่าร้อน, อาทมาฺ - จิตใจ, วิกะทะฺ - บีฺฮฺ - ปราศจากความกลัว, บระฮมะชาริ-วระเทฺ - ในการปฏิญาณพรหมจรรย์, สทิฺทะฮฺ - สถิต, มะนะฮฺ - จิตใจ, สัมยัมยะฺ - กำราบอย่างสมบูรณ์, มัทฺ - แด่ข้า (คริชณะ), ชิททะฮฺ - ตั้งสมาธิจิต, ยุคทะฮฺ - โยคีที่แท้จริง, อาสีทะฺ - ควรนั่ง, มัทฺ - ข้า, พะระฮฺ - เป้าหมายสูงสุด
คำแปลฺ
เขาควรตั้งร่างกาย คอ และศีรษะให้เป็นเส้นตรง จ้องไปที่ปลายจมูกอย่างแน่วแน่และด้วยจิตใจที่สงบนิ่งไม่หวั่นไหว ปราศจากความกลัว เป็นอิสระจากชีวิตเพศสัมพันธ์โดยสมบูรณ์ ภายในหัวใจเขาควรทำสมาธิอยู่ที่ข้า และให้ข้าเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดแห่งชีวิต
คำอธิบายฺ
จุดมุ่งหมายแห่งชีวิตคือรู้จักคริชณะผู้ทรงประทับอยู่ภายในหัวใจของทุกๆ ชีวิตในรูปของ พะระมาทมาฺ หรือพระวิชณุสี่กร วิธีปฏิบัติโยคะก็เพื่อค้นหาและพบเห็นพระวิชณุภายในตัวเรานี้ มิใช่เพื่อจุดมุ่งหมายอย่างอื่น วิชณุ-มูรทิฺ ภายในร่างกายทรงเป็นผู้แทนที่แยกมาจากคริชณะและทรงประทับอยู่ในหัวใจของทุกคน ผู้ที่ไม่มีแผนเพื่อรู้แจ้ง วิชณุ-มูรทิฺ นี้ ฝึกปฏิบัติโยคะแบบหลอก ๆ ไร้ประโยชน์ และสูญเสียเวลาไปโดยเปล่าประโยชน์อย่างแน่นอน คริชณะทรงเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุดของชีวิต และ วิชณุ- มูรทิฺ ทรงสถิตภายในหัวใจของทุกคน ทรงเป็นเป้าหมายแห่งการฝึกปฏิบัติโยคะ การรู้แจ้ง วิชณุ-มูรทิฺ ภายในหัวใจนี้ต้องถือเพศพรหมจรรย์อย่างสมบูรณ์ ดังนั้น เขาต้องออกจากบ้านไปอยู่คนเดียวในสถานที่สันโดษและนั่งเหมือนดังที่ได้กล่าวมาแล้ว เป็นไปไม่ได้ที่มาหาความสุขประจำวันกับเพศสัมพันธ์ที่บ้านหรือที่ใด เสร็จแล้วไปห้องเรียนที่เรียกว่าโยคะ แล้วจะกลายมาเป็นโยคี เขาต้องฝึกปฏิบัติควบคุมจิตใจและหลีกเลี่ยงการสนองประสาทสัมผัสทั้งหมดซึ่งมีเพศสัมพันธ์เป็นตัวนำ ในกฎแห่งพรหมจรรย์ นักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่ ยากยะวัลคยะ ได้เขียนไว้ดังนี้
คารมะณา มะนะสา วาชา
สารวาวัสทฺาสุ สารวะดาฺ
สารวะทระ ไมทํุนะ-ทยาโก
บระฮมะชารยัม พระชัคชะเทฺ
”คาปฏิญาณของ บระฮมะชารยะฺ เพื่อช่วยให้หลีกเลี่ยงการปล่อยตัวทางเพศ ในการทำงาน ในคำพูด และในจิตใจ อย่างสมบูรณ์ตลอดเวลา ภายใต้ทุกสถานการณ์และทุกสถานที่” ไม่มีใครสามารถฝึกปฏิบัติโยคะได้อย่างถูกต้องด้วยการปล่อยตัวทางเพศดังนั้น บระฮมะชารยะฺ ได้ถูกสั่งสอนตั้งแต่เด็กเมื่อเขายังไม่มีความรู้เกี่ยวกับชีวิตเพศสัมพันธ์ เด็ก ๆ อายุห้าขวบจะถูกส่งไปที่ กุรุ-คุละฺ หรือสถานที่ของพระอาจารย์ทิพย์และพระอาจารย์จะฝึกฝนเด็กน้อยเหล่านี้ให้มีระเบียบวินัยเคร่งครัดมาเป็น บระฮมะชารีฺปราศจากการฝึกปฏิบัติเช่นนี้ ไม่มีผู้ใดสามารถทำความเจริญก้าวหน้าไม่ว่าในโยคะประเภทใด ดฺยานะ. กยานะ.ฺ หรือ บัฺคธิฺ อย่างไรก็ดี ผู้ที่ปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ชีวิตสมรสมีเพศสัมพันธ์กับภรรยาของตนเองเท่านั้น (และอยู่ภายใต้กฎเกณฑ์เช่นเดียวกัน) เรียกว่า บระฮมะชารีฺ เหมือนกัน คฤหัสถ์บระฮมะชารีฺ ที่ควบคุมได้เช่นนี้สถาบัน บัฺคธิฺ ยอมรับแต่สถาบัน กยานะ.ฺ และ ดฺยานะฺ ไม่ยอมรับแม้แต่คฤหัสถ์ บระฮมะชารีฺ พวกเขาต้องการพรหมจรรย์อย่างสมบูรณ์โดยไม่มีการประนีประนอม ในสถาบัน บัฺคธิฺ อนุญาตคฤหัสถ์ บระฮมะชารีฺ ที่ควบคุมชีวิตเพศสัมพันธ์ได้ เพราะวัฒนาธรรม ภักดี-โยคะฺ มีพลังอำนาจมากซึ่งจะทำให้สูญเสียความหลงใหลทางเพศสัมพันธ์ไปโดยปริยาย ด้วยการปฏิบัติรับใช้ต่อองค์ภควานที่สูงกว่า ได้กล่าวไว้ใน ภควัต-คีตาฺ (2.59 ) ว่า
วิชะยา วินิวารทันเท
นิราฮารัสยะ เดฮินะฮฺ
ระสะ-วารจัม ระโส ่พิ อัสยะ
พะรัม ดริชทวา นิวารทะเทฺ
ขณะที่ผู้อื่นถูกบังคับให้ควบคุมตนเองจากการสนองประสาทสัมผัส สาวกขององค์ภควานละเว้นได้โดยปริยายเพราะได้รับรสที่สูงกว่า นอกจากสาวกแล้วไม่มีผู้ใดมีข้อมูลเกี่ยวกับรสที่สูงกว่านี้
วิกะทะ-บีฺฮฺ บุคคลจะปราศจากความกลัวไม่ได้ นอกจากจะมีคริชณะจิตสำนึกอย่างสมบูรณ์ พันธวิญญาณมีความกลัวเนื่องมาจากความจำที่กลับตาลปัตรหรือลืมความสัมพันธ์นิรันดรของตนกับคริชณะ บฺากะวะธัมฺ (11.2.37 ) กล่าวว่า บฺะยัม ดวิทียาบิฺนิเวชะทะฮ สยาด อีชาด อเพทัสยะ วิพารยะโย ่สมริทิฮฺ คริชณะจิตสำนึกเป็นพื้นฐานเดียวที่ไร้ความกลัว ฉะนั้น การปฏิบัติที่สมบูรณ์จึงเป็นไปได้สำหรับบุคคลในคริชณะจิตสำนึกเพราะว่าจุดมุ่งหมายของการปฏิบัติโยคะเพื่อเห็นองค์ภควานอยู่ภายในบุคคลผู้มีคริชณะจิตสำนึกจึงเป็นโยคีที่ดีที่สุดในบรรดาโยคีทั้งหลาย หลักธรรมของระบบโยคะที่กล่าว ณ ที่นี้แตกต่างจากสิ่งที่เรียกว่าสมาคมโยคะที่ได้รับความนิยมกันอยู่