ความรู้แห่งสัจธรรม
โศลก 21
โย โย ยาม ยาม ทะนุม บัฺคธะฮ
ชรัดดฺะยารชิทุม อิชชฺะทิฺ
ทัสยะ ทัสยาชะลาม ชรัดดฺาม
ทาม เอวะ วิดะดฺามิ อฮัมฺ
ยะฮ ยะฮฺ - ใครก็แล้วแต่, ยาม ยามฺ - อะไรก็แล้วแต่, ทะนุมฺ - รูปลักษณ์ของเทวดา, บัฺคธะฮฺ - สาวก, ชรัดดฺะยาฺ - ด้วยศรัทธา, อารชิทุมฺ - บูชา, อิชชฺะทิฺ - ความปรารถนา, ทัสยะ ทัสยะฺ - แด่เขา, อชะลามฺ - สม่ำเสมอ, ชรัดดฺามฺ - ความศรัทธา, ทามฺ - นั้น, เอวะฺ - แน่นอน, วิดะดฺามิฺ - ให้, อฮัมฺ - ข้า
คำแปลฺ
ข้าอยู่ภายในหัวใจของทุกๆคนในรูปของอภิวิญญาณ ทันทีที่เขาปรารถนาบูชาเทวดาองค์ใด ข้าทำให้ความศรัทธาของเขามั่นคงเพื่อให้สามารถอุทิศตนต่อพระปฏิมาองค์นั้น
คำอธิบายฺ
องค์ภควานทรงให้อิสรภาพแด่ทุกคน ดังนั้น หากผู้ใดปรารถนาจะได้รับความสุขทางวัตถุ และปรารถนาด้วยความจริงใจที่จะได้สิ่งอำนวยความสะดวกทางวัตถุจากเทวดา พระองค์ในฐานะที่ทรงเป็นอภิวิญญาณประทับอยู่ในหัวใจของทุก ๆ คน ทรงเข้าใจและให้สิ่งอำนวยความสะดวกนั้น ในฐานะที่เป็นพระบิดาสูงสุดของมวลชีวิต ทรงไม่รบกวนกับเสรีภาพของเรา แต่ทรงให้สิ่งอำนวยความสะดวกทั้งหลายเพื่อเราจะได้รับการสนองตอบจากความต้องการทางวัตถุ บางคนอาจถามว่าทำไมองค์ภควานผู้ทรงเดชให้สิ่งอำนวยความสะดวกแด่สิ่งมีชีวิตเพื่อให้เพลิดเพลินอยู่ในโลกวัตถุนี้ และปล่อยให้ตกลงไปอยู่ในกับดักของพลังงานแห่งความหลง คำตอบคือหากพระองค์ในฐานะที่ทรงเป็นอภิวิญญาณไม่ให้สิ่งอำนวยความสะดวกเหล่านี้ คำว่าเสรีภาพจะไม่มีความหมาย ดังนั้น จึงทรงให้เสรีภาพแด่ทุกคนอย่างสมบูรณ์ไม่ว่าเราจะชอบอะไร แต่คำสั่งสอนสูงสุดของพระองค์พบได้ใน ภควัต-คีตาฺ ว่าเราควรยกเลิกการปฏิบัติรูปแบบอื่นทั้งหมด และศิโรราบโดยดุษฎีต่อพระองค์ เช่นนี้จะทำให้มนุษย์มีความสุข
ความปรารถนาขององค์ภควานทรงเหนือกว่าทั้งของสิ่งมีชีวิตและเทวดา ดังนั้น สิ่งมีชีวิตไม่สามารถบูชาเทวดาตามความปรารถนาของตนเอง และเทวดาก็ไม่สามารถให้พรใด ๆ โดยปราศจากความปรารถนาขององค์ภควาน ดังที่ได้กล่าวไว้ว่าแม้แต่ใบหญ้าก็ไม่สามารถเคลื่อนไหวได้หากองค์ภควานทรงไม่ปรารถนา โดยทั่วไปบุคคลผู้มีความทุกข์ในโลกวัตถุจะไปพึ่งเทวดา ดังที่คัมภีร์พระเวทแนะนำไว้ บุคคลผู้ต้องการสิ่งหนึ่งสิ่งใดอาจบูชาเทวดาเฉพาะองค์ ตัวอย่างเช่น คนเป็นโรคได้รับคำแนะนำให้บูชาพระอาทิตย์ ผู้ที่ปรารถนาการศึกษาอาจบูชาเจ้าแม่แห่งความรู้ สะรัสวะที และผู้ที่ต้องการภรรยาสวยอาจบูชาเจ้าแม่อุมามเหสีของพระศิวะ เช่นนี้ได้แนะนำไว้ใน ชาสทระฺ (คัมภีร์พระเวท) สำหรับคนในระดับต่างกันจะบูชาเทวดาต่างกัน เพราะบางคนต้องการหาความสุขกับสิ่งอำนวยความสะดวกทางวัตถุเฉพาะตน องค์ภควานทรงดลใจให้เขามีความปรารถนาอย่างแรงกล้าเพื่อบรรลุถึงพรนั้น ๆ จากเทวดาเฉพาะองค์ และประสบความสำเร็จในพรนั้น ๆ ระดับแห่งท่าทีในการอุทิศตนของสิ่งมีชีวิตที่มีต่อเทวดาเฉพาะองค์ องค์ภควานก็ทรงจัดเตรียมให้ เทวดาทรงไม่สามารถจัดส่งให้สิ่งมีชีวิตได้รับความพึงพอใจได้ เนื่องจากพระองค์ทรงเป็นองค์ภควานหรืออภิวิญญาณผู้ประทับอยู่ภายในหัวใจของมวลชีวิต คริชณะทรงให้แรงกระตุ้นแก่มนุษย์ในการบูชาเทวดาเฉพาะองค์ อันที่จริงเหล่าเทวดาคือส่วนต่าง ๆ แห่งรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควาน ดังนั้นจึงไม่มีอิสรภาพ ได้กล่าวไว้ในวรรณกรรมพระเวทว่า "องค์ภควานในฐานะอภิวิญญาณทรงประทับอยู่ภายในหัวใจของเทวดาเช่นเดียวกัน ฉะนั้น พระองค์ทรงจัดการผ่านทางเทวดาเพื่อสนองความต้องการของสิ่งมีชีวิต แต่ทั้งเทวดาและสิ่งมีชีวิต้องขึ้นอยู่กับความปรารถนาสูงสุดขององค์ภควาน พวกเขาไม่มีอิสรภาพ”