ภควัต-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ แปด

การบรรลุถึงองค์ภควาน

โศลก 10

พระยาณะ-คาเล มะนะสาชะเลนะ
บัฺคธยา ยุคโท โยกะ-บะเลนะ ไชวะฺ

บฺรุโวร มัดฺเย พราณัม อาเวชยะ สัมยัค
สะ ทัม พะรัม พุรุชัม อุไพทิ ดิพยัมฺ

พระยาณะ-คาเลฺ  -  ขณะตาย, มะนะสา-ด้วยจิตใจ, อชะเลนะฺ  -  ปราศจากการเบี่ยงเบน, บัฺคธยาฺ  -  อุทิศตนเสียสละอย่างสมบูรณ์, ยุคทะฮฺ  -  ปฏิบัติ, โยกะฺ  -  บะเลนะฺ  -  ด้วยพลังแห่งอิทธิฤทธิ์โยคะ, ชะฺ  -  เช่นกัน, เอวะฺ  -  แน่นอน, บฺรุโวฮฺ  -  คิ้วทั้งสองข้าง, มัดฺเยฺ  -  ระหว่าง, พราณัมฺ  -  ลมปราณชีวิต, อาเวชยะฺ  -  ตั้งมั่น, สัมยัคฺ  -  สมบูรณ์, สะฮฺ  -  เขา, ทัมฺ  -  นั้น, พะรัมฺ  -  ทิยพ์, พุรุชัมฺ  -  องค์ภควาน, อะไพทิฺ  -  บรรลุ, ดิพยัมฺ  -  ในอาณาจักรทิพย์

คำแปลฺ

ขณะตาย  บุคคลตั้งมั่นลมปราณชีวิตอยู่ระหว่างคิ้วทั้งสอง  และด้วยพลังแห่งโยคะพร้อมทั้งจิตใจที่ไม่เบี่ยงเบน  ปฏิบัติการระลึกถึงองค์ภควานด้วยการอุทิศตนเสียสละอย่างสมบูรณ์  แน่นอนว่าจะบรรลุถึงบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า

คำอธิบายฺ

โศลกนี้  ได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่าในขณะกำลังตาย  จิตใจต้องตั้งมั่นในการอุทิศตนเสียสละต่อบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  สำหรับพวกที่ฝึกปฏิบัติโยคะ  ได้แนะนำไว้ว่าให้กำหนดพลังแห่งชีวิตให้มาอยู่ระหว่างคิ้วทั้งสอง  (ที่  อากยา-ชัคระฺ)  การปฏิบัติ  ชัด-ชัคระ-โยกะฺ  เกี่ยวเนื่องกับการทำสมาธิที่  ชัคระฺ  ทั้งหกซึ่งเกริ่นไว้  ณ  ที่นี้สาวกผู้บริสุทธิ์มิได้ฝึกปฏิบัติโยคะเช่นนี้  แต่เพราะว่าปฏิบัติในคริชณะจิตสำนึกอยู่เสมอขณะกำลังตาย  ด้วยพระกรุณาธิคุณของคริชณะทำให้สามารถระลึกถึงองค์ภควานได้ดังจะอธิบายในโศลกสิบสี่

การใช้คำว่า  โยกะ-บะเลนะฺ  มีความสำคัญในโศลกนี้  เพราะปราศจากการปฏิบัติโยคะ  ไม่ว่าจะเป็น  ชัท-ชัคระ-โยกะฺ  หรือ  ภักดี-โยคะฺ  เราจะไม่สามารถมาถึงระดับทิพย์นี้ในขณะที่กำลังตาย  ขณะตายไม่มีใครสามารถระลึกถึงองค์ภควานขึ้นมาได้ในทันที  เราจึงต้องฝึกปฏิบัติระบบโยคะบางอย่าง  โดยเฉพาะระบบ  ภักดี-โยคะฺเนื่องจากจิตใจของเราขณะกำลังตายจะสับสนมาก  เราจึงควรฝึกปฏิบัติวิถีทิพย์ผ่านระบบโยคะในระหว่างที่เรายังมีชีวิตอยู่