การบรรลุถึงองค์ภควาน
โศลก 2
อดิฺยะกยะฮ คะทัฺม โค ทระ
เดเฮ สมิน มะดํุสูดะนะฺ
พระยาณะ-คาเล ชะ คะทัฺม
กเยโย สิ นิยะทาทมะบิฺฮฺ
อดิฺยะกยะฮฺ - พระเจ้าแห่งการบูชา, คะทัฺมฺ - อย่างไร, คะฮฺ - ผู้ซึ่ง, อทระฺ - ที่นี่, เดเฮฺ - ในร่างกาย, อัสมินฺ - นี้, มะดํุสูดะนะฺ - โอ้ มะดํุสูดะนะ, พระยาณะ-คาเลฺ - ขณะกำลังตาย, ชะ-และฺ, คะทัฺมฺ - อย่างไร, กเยยะฮ อสิฺ - รู้ถึงพระองค์, นิยะทะฺ - อาทมะบิฺฮฺ - ด้วยการควบคุมตนเอง
คำแปลฺ
ใครคือพระเจ้าแห่งการบูชา พระองค์ทรงประทับอยู่ในร่างกายได้อย่างไร โอ้ มะดํุ-สูดะนะ? และขณะที่กำลังจะตายพวกที่ปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้สามารถรู้ถึงพระองค์ได้อย่างไร
คำอธิบายฺ
“พระจ้าแห่งการบูชา” อาจหมายถึงพระอินทร์หรือพระวิชณุก็ได้ พระวิชณุทรงเป็นประธานของเหล่าปฐมเทวดารวมทั้งพระพรหมและพระศิวะ พระอินทร์ทรงเป็นประธานของเหล่าเทวดาผู้บริหาร ทั้งพระอินทร์และพระวิชณุได้รับการบูชาในพิธีบูชา ยะกยะฺ แต่ ณ ที่นี้ อารจุนะทรงถามว่าใครคือพระเจ้าแห่ง ยะกยะฺ (พิธีบูชา) อย่างแท้จริงและองค์ภควานทรงประทับอยู่ภายในร่างกายของสิ่งมีชีวิตได้อย่างไร
อารจุนะทรงเรียกพระองค์ว่ามะดํุสูดะนะ เนื่องจากครั้งหนึ่งคริชณะเคยสังหารมารชื่อมะดํุ อันที่จริงคำถามเหล่านี้เป็นธรรมชาติแห่งความสงสัยซึ่งไม่ควรเกิดขึ้นในจิตใจของอารจุนะเพราะเป็นสาวกผู้มีคริชณะจิตสำนึก ดังนั้น ความสงสัยเหล่านี้เหมือนกับมาร เนื่องจากคริชณะทรงมีความชำนาญมากในการสังหารมาร ณ ที่นี้อารจุนะทรงเปล่งพระนามคริชณะว่ามะดํุสูดะนะเพื่อว่าคริชณะอาจสังหารมารแห่งความสงสัยที่ปรากฏขึ้นภายในใจของอารจุนะได้
คำว่า พระยาณะ-คาเลฺ ในโศลกนี้มีความสำคัญมากเพราะว่าอะไรก็แล้วแต่ที่เราทำในชีวิตจะได้รับการทดสอบขณะตาย อารจุนะทรงมีความกระตือรือร้นมากที่จะทราบถึงบุคคลที่ปฏิบัติคริชณะจิตสำนึกอยู่เสมอว่าควรอยู่ในสภาวะเช่นไรในวินาทีสุดท้าย? ขณะกำลังจะตายการปฏิบัติหน้าที่ทั้งหมดของร่างกายจะกระเจิง และจิตใจจะไม่อยู่ในสภาวะที่เหมาะสม เมื่อถูกรบกวนจากสภาวะทางร่างกายเราอาจไม่สามารถระลึกถึงองค์ภควานได้ มะฮาราจะ คุละเชคฺระ ผู้เป็นสาวกที่ยิ่งใหญ่ภาวนาว่า “องค์ภควานที่่รัก ปัจจุบันนี้ข้ามีสุขภาพดี ให้ข้าตายในทันทีจะดีกว่าเพื่อหงส์แห่งจิตใจของข้าจะได้ซุกไซ้เข้าไปในก้านแห่งพระบาทรูปดอกบัวของพระองค์” การใช้อุปมานี้เนื่องจากหงส์เป็นนกที่อยู่ในน้ำและชื่นชมยินดีในการซุกไซ้เข้าไปในดอกบัว มันชอบซุกไซ้เข้าไปในดอกบัวเหมือนเล่นกีฬา มะฮาราจะ คุละเชคฺระตรัสต่อองค์ภควานว่า “ปัจจุบันนี้จิตใจข้าไม่ถูกรบกวน และยังมีสุขภาพดี หากตายกะทันหัน แล้วคิดถึงพระบาทรูปดอกบัวของพระองค์ ก็มั่นใจได้ว่าการปฏิบัติอุทิศตนเสียสละรับใช้ต่อพระองค์ประสบผลสำเร็จอย่างสมบูรณ์ แต่หากรอจนกระทั่งถึงเวลาตายตามธรรมชาติ ก็ไม่แน่ใจว่าอะไรจะเกิดขึ้น เพราะว่าในขณะนั้นการปฏิบัติหน้าที่ต่าง ๆ ของร่างกายจะกระเจิดกระเจิง ข้าพเจ้าอาจติดคอและไม่ทราบว่าจะสามารถสวดภาวนาพระนามของพระองค์ได้หรือไม่ ดังนั้นให้ข้าตายโดยทันทีจะดีกว่า” อารจุนะทรงถามว่าบุคคลจะตั้งมั่นจิตใจอยู่ที่พระบาทรูปดอกบัวของคริชณะในวิกฤติกาลเช่นนี้ได้อย่างไร