ภควัต-คีตา ฉบับเดิม

บทที่ แปด

การบรรลุถึงองค์ภควาน

โศลก 4

อดิฺบํูทัม คชะโร บฺาวะฮ
พุรุชัช ชาดิฺไดวะทัมฺ

อดิฺยะกโย ฮัม เอวาทระ
เดเฮ เดฮะ-บฺริทาม วะระฺ

อดิฺบํูทัมฺ  -  ปรากฏการณ์ทางวัตถุ, คชะระฮฺ  -  เปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ, บฺาวะฮฺ  -  ธรรมชาติ, พุรุชะฮฺ  -  รูปลักษณ์จักรวาลรวมทั้งเทวดาทั้งหลายเช่นเทพเจ้าแห่งดวงอาทิตย์และดวงจันทร์, ชะ-และ, อดิฺไดวะทัมฺ  -  เรียกว่า อดิฺไดวะฺ, อดิฺยะกยะเฮฺ  -  อภิวิญญาณ, อฮัมฺ  -  ข้า (คริชณะ), เอวะฺ  -  แน่นอน, อทระฺ  -  ในนี้, เดเฮฺ  -  ร่างกาย, เดฮะฺ  -  บฺริทาม-ของรูปร่าง, วะระฺ  -  โอ้ ผู้ยอดเยี่ยม

คำแปลฺ

โอ้  ผู้ยอดเยี่ยมในบรรดาดวงชีวิต  ธรรมชาติวัตถุที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลาเรียกว่า  อดิฺบํูทะ  (ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ)  รูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานซึ่งรวมถึงเทวดาทั้งหลายเช่นเทพเจ้าแห่งดวงอาทิตย์และดวงจันทร์เรียกว่า  อดิฺไดวะ  และข้าองค์ภควานสูงสุดซึ่งมีอภิวิญญาณผู้ประทับอยู่ภายในหัวใจของทุกชีวิตเป็นผู้แทนเรียกว่า  อดิฺยะกยะ  (พระเจ้าแห่งการบูชา)

คำอธิบายฺ

ธรรมชาติวัตถุเปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา  โดยทั่วไปร่างวัตถุจะต้องผ่านหกขั้นตอนคือมีการเกิด  เจริญเติบโต  คงอยู่ชั่วระยะหนึ่ง  สืบพันธุ์  หดตัวลง  และจากนั้นก็อันตรธานสูญหายไป  ธรรมชาติวัตถุนี้เรียกว่า  อดิฺบํูทะฺ  ถูกสร้างขึ้นมา  ณ  จุดหนึ่ง  และจะถูกทำลายไปอีกจุดหนึ่ง  แนวคิดที่ว่ารูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานซึ่งรวมถึงเหล่าเทวดาพร้อมดาวเคราะห์เรียกว่า  อดิฺไดวะทะฺ  ผู้ที่ปรากฏในร่างกายควบคู่ไปกับปัจเจกวิญญาณคืออภิวิญญาณ  ซึ่งเป็นผู้แทนที่สมบูรณ์ขององค์ชรีคริชณะ  อภิวิญญาณเรียกว่า  พะระมาทมาฺ  หรือ  อดิฺยะกยะฺ  ทรงสถิตในหัวใจ  คำว่า  เอวะฺ  มีความสำคัญโดยเฉพาะในเนื้อหาของโศลกนี้  เพราะว่าคำนี้องค์ภควานทรงเน้นว่า  พะระมาทมาฺ  ไม่แตกต่างไปจากพระองค์  ในรูปอภิวิญญาณประทับอยู่เคียงข้างปัจเจกวิญญาณ  ทรงเป็นพยานในกิจกรรมต่าง  ๆ  และทรงเป็นแหล่งกำเนิดแห่งจิตสำนึกของปัจเจกวิญญาณ  อภิวิญญาณทรงเปิดโอกาสแก่ปัจเจกวิญญาณให้ทำอะไรโดยเสรี  ทรงเป็นพยานในกิจกรรมต่าง  ๆของเขา  สำหรับสาวกผู้มีคริชณะจิตสำนึกที่บริสุทธิ์และปฏิบัติการรับใช้ทิพย์แด่องค์ภควาน  หน้าที่แห่งปรากฏการณ์ทั้งหลายขององค์ภควานจะกระจ่างขึ้นโดยปริยายรูปลักษณ์จักรวาลอันมหึมาของพระองค์เรียกว่า  อดิฺไดวะทะฺ  ซึ่งนวกะผู้ไม่สามารถเข้าพบองค์ภควาน  ในปรากฏารณ์ของพระองค์ในรูปอภิวิญญาณจะเพ่งพิจารณาดู  นวกะจึงได้รับคำแนะนำให้เพ่งพิจารณาดูรูปลักษณ์จักรวาลหรือ  วิราท-พุรุชะฺ  ซึ่งพระเพลาพิจารณาว่าเป็นหมู่ดาวเคราะห์เบื้องต่ำ  พระเนตรของพระองค์พิจารณาว่าเป็นดวงอาทิตย์และดวงจันทร์  และพระเศียรของพระองค์พิจารณาว่าเป็นระบบดาวเคราะห์เบื้องสูง