ความรู้ที่ลับสุดยอด
โศลก 28
ชุบฺาชุบฺะ-พฺะไลร เอวัม
โมคชยะเส คารมะ-บันดฺะไนฮฺ
สันนยาสะ-โยกะ-ยุคทาทมา
วิมุคโท มาม อุไพชยะสิฺ
ชุบฺะฺ - จากบุญ, อชุบฺะฺ - และบาป, พฺะไลฮฺ - ผล, เอวัมฺ - ดังนั้น, โมคชยะเสฺ - เธอจะเป็นอิสระ, คารมะฺ - ของงาน, บันดฺะไนฮฺ - จากพันธนาการ, สันนยาสะฺ - ของการเสียสละ, โยกะฺ - โยคะ, ยุคทะฺ - อาทมาฺ - มีจิตใจมั่นคงอยู่ที่, วิมุคทะฮฺ - หลุดพ้น, มามฺ - แด่ข้า, อุไพชยะสิฺ - เธอจะบรรลุ
คำแปลฺ
เช่นนี้ เธอจะเป็นอิสระจากพันธนาการของงาน รวมทั้งผลบุญและผลบาป ด้วยจิตใจที่ตั้งมั่นอยู่กับข้าในหลักแห่งการเสียสละนี้ เธอจะหลุดพ้นและมาหาข้า
คำอธิบายฺ
ผู้ปฏิบัติคริชณะจิตสำนึกภายใต้การแนะนำที่สูงส่งเรียกว่า ยุคทะฺ ศัพท์ทางเทคนิค ยุคทะ-ไวรากยะฺ ซึ่ง รูพะ โกสวามี ได้อธิบายดังต่อไปนี้
อนาสัคทัสยะ วิชะยาน
ยะทฺารฮัม อุพะยุนจะทะฮฺ
นิรบันดฺะฮ คริชณะ-สัมบันเดฺ
ยุคทัม ไวรากยัม อุชยะเทฺ
(บัฺคธิ-ระสามริทะ-สินดํฺุ 1.2.255)
รูพะ โกสวามี กล่าวว่าตราบเท่าที่เรายังอยู่ในโลกวัตถุ เรายังต้องทำงาน ไม่สามารถหยุดการกระทำได้ ดังนั้น หากการปฏิบัติงานยังดำเนินต่อไปและผลของงานถวายให้คริชณะเรียกว่า ยุคทะ-ไวรากยะฺ สถิตในการเสียสละอย่างแท้จริง กิจกรรมเช่นนี้จะทำให้กระจกแห่งดวงจิตใสสว่างขึ้น ขณะที่ผู้ปฏิบัติค่อย ๆ เจริญก้าวหน้าในความรู้แจ้งทิพย์ จะศิโรราบโดยสมบูรณ์ต่อองค์ภควาน และจะเป็นอิสรภาพในที่สุด ซึ่งได้ระบุไว้ว่าเมื่อเป็นอิสระแล้วจะไม่กลายมาเป็นหนึ่งเดียวกับ บระฮมะจโยทิฺ แต่จะเข้าไปในโลกขององค์ภควาน ได้กล่าวไว้อย่างชัดเจน ณ ที่นี้ว่า มาม อุไพชยะสิฺ “เขามาหาข้า” กลับคืนสู่เหย้าคืนสู่องค์ภควาน จะมีอิสรภาพอยู่ห้าระดับ ตรงนี้ระบุว่าสาวกผู้ใช้ชีวิตภายใต้คำสั่งสอนขององค์ภควานเสมอ ดังที่ได้กล่าวไว้ว่าได้พัฒนามาจนถึงจุดที่หลังจากออกจากร่างนี้ไปแล้วจะกลับคืนสู่เหย้าและปฏิบัติรับใช้โดยตรงอย่างใกล้ชิดกับองค์ภควาน
ผู้ใดที่ไม่มีความสนใจกับสิ่งอื่นใดนอกจากอุทิศชีวิตในการรับใช้องค์ภควานเป็น สันนยาสีฺ ที่แท้จริง บุคคลเช่นนี้คิดว่าตนเองเป็นผู้รับใช้นิรันดรและจะขึ้นอยู่กับความปรารถนาสูงสุดขององค์ภควาน เช่นนี้ไม่ว่าทำอะไรเขาจะทำเพื่อประโยชน์ของพระองค์ไม่ว่าปฏิบัติสิ่งใดเขาจะปฏิบัติเพื่อรับใช้พระองค์ และไม่ให้ความสนใจอย่างจริงจังกับกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุหรือหน้าที่ต่าง ๆ ที่กำหนดไว้ในคัมภีร์พระเวท สำหรับบุคคลทั่วไปจะมีข้อบังคับที่ต้องปฏิบัติตามหน้าที่ที่กำหนดไว้ในคัมภีร์พระเวท บางครั้งสาวกผู้บริสุทธิ์ปฏิบัติอย่างสมบูรณ์ในการรับใช้องค์ภควาน อาจดูเหมือนว่าเขาฝืนต่อหน้าที่ที่กำหนดไว้ในคัมภีร์พระเวท แต่อันที่จริงมิได้เป็นเช่นนั้น
ดังนั้น ไวชณะวะผู้เชื่อถือได้ กล่าวไว้ว่า แม้บุคคลผู้มีปัญญามากที่สุดก็ไม่สามารถเข้าใจแผนและกิจกรรมของสาวกผู้บริสุทธ์ คำเฉพาะที่ใช้คือ ทางระ วาคยะ, คริยา, มุดรา วิกเยฮะ นา บุจฮะยะฺ (เชธันญะ-ชะริทามริทะ มัดฺยะฺ 23.39) ผู้ที่ปฏิบัติในการรับใช้องค์ภควานเสมอ หรือคิด และวางแผนที่จะรับใช้พระองค์อยู่เสมอพิจารณาว่าเป็นผู้ที่มีอิสรภาพโดยสมบูรณ์ ทั้งในปัจจุบันและอนาคต การกลับคืนสู่เหย้าคืนสู่องค์ภควานเป็นที่รับประกัน เขาอยู่เหนือการวิจารณ์ทางวัตถุทั้งปวง เสมือนดังคริชณะที่อยู่เหนือการวิจารณ์ใด ๆ ทั้งหมด