ภควัต-คีตาฺ  ศาสตร์แห่งองค์ภควานที่สรุปใน  กีทา-มาฮาทมยะฺ  (คำสรรเสริญ  ภควัต-คีตาฺ)  ที่ได้อ่านกันอย่างแพร่หลาย  กล่าวไว้ว่า  เราควรอ่าน  ภควัต-คีตาฺ  อย่างละเอียดถี่ถ้วนพร้อมกับการช่วยเหลือจากสาวกของชรีคริชณะ  และพยายามเข้าใจโดยปราศจากการตีความจากแรงกระตุ้นส่วนตัว  ตัวอย่างการเข้าใจอย่างชัดเจนอยู่ใน  ภควัต-คีตาฺ  วิธีที่อารจุนะทรงเข้าใจคีตาฺ  ซึ่งได้ยินมาจากองค์ภควานโดยตรง  หากผู้ใดโชคดีพอที่มาเข้าใจ  ภควัต-คีตาฺ  ตามสาย  พะรัมพะราฺ  โดยไม่มีแรงกระตุ้นในการตีความจะบรรลุถึงการศึกษาปรัชญาพระเวททั้งหมด  และพระคัมภีร์ทั้งหมดในโลก  ใน  ภควัต-  คีตาฺ  เราจะพบทุกสิ่งทุกอย่างที่มีอยู่ในพระคัมภีร์เล่มอื่น  ๆ  ผู้อ่านจะพบสิ่งที่หาจากที่อื่นไม่ได้  นี่คือมาตรฐานโดยเฉพาะของ  ภควัต-คีตา,  ภควัต-คีตาฺ  เป็นศาสตร์แห่งองค์ภควานที่สมบูรณ์ซึ่งบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าชรีคริชณะทรงเป็นผู้ตรัสโดยตรง

ประเด็นที่สนทนากันระหว่างดฺริทะราชทระและสันจะยะ  ดังที่อธิบายไว้ใน  มหาภารตะฺเป็นหลักพื้นฐานแห่งปรัชญาอันยิ่งใหญ่นี้  เป็นที่เข้าใจว่าปรัชญานี้เกิดขึ้นที่สมรภูมิคุรุคเชทระซึ่งเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของนักบุญ  ตั้งแต่สมัยยุคพระเวทโบราณ  องค์ภควานตรัสในขณะที่เสด็จลงมาบนโลกนี้ด้วยพระองค์เองเพื่อนำทางมนุษยชาติ

คำว่า  ดฺารมะ-คเชทระฺ  (สถานที่สำหรับทำพิธีกรรมทางศาสนา)  มีความสำคัญเพราะว่าที่สมรภูมิ  คุรุคเชทระฺ  บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงปรากฏอยู่ฝ่ายของอารจุนะดฺริทะราชทระ  พระบิดาแห่งราชวงศ์คุรุทรงสงสัยเป็นอย่างยิ่งถึงชัยชนะขั้นสุดท้ายของโอรสของพระองค์  ด้วยความสงสัยนี้จึงตรัสถามเลขาสันจะยะว่า  “พวกเขาทำอะไรกัน?”  พระองค์ทรงมั่นใจว่า  โอรสของพระองค์และโอรสของพระอนุชาพาณดุ  ได้มาชุมนุมกันที่สมรภูมิคุรุคเชทระด้วยความมั่นใจในการทำศึกสงคราม  แต่คำถามนี้สำคัญเพราะพระองค์ทรงไม่ปรารถนาให้ญาติพี่น้องทั้งสองฝ่ายประนีประนอมกันทรงประสงค์จะทราบชะตากรรมของเหล่าโอรสอย่างชัดเจนในสนามรบ  สงครามได้เตรียมให้เกิดขึ้นที่สมรภูมิคุรุคเชทระ  คัมภีร์พระเวทได้กล่าวว่าเป็นสถานที่สักการะบูชาของเหล่าเทวดาบนสรวงสวรรค์ด้วย  ดฺริทะราชทระทรงรู้สึกกลัวมากเกี่ยวกับอิทธิพลของสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ที่จะส่งผลในสมรภูมิ  ทรงทราบดีว่าสิ่งนี้จะมีอิทธิพลส่งเสริมให้อารจุนะและบรรดาบุตรของพาณดุไปในทางที่ดี  เนื่องจากทุกพระองค์ในราชวงค์พาณดุทรงมีคุณธรรมโดยธรรมชาติ  สันจะยะเป็นศิษย์ของวิยาสะ  ดังนั้น  ด้วยพระเมตตาของวิยาสะ  สันจะยะจึงสามารถเห็นสมรภูมิคุรุคเชทระแม้ขณะอยู่ในห้องของดฺริทะราชทระดังนั้น  ดฺริทะราชทระจึงทรงถามสันจะยะเกี่ยวกับสถานการณ์ที่สนามรบ

ทั้งบรรดาพาณดะวะและบรรดาโอรสของดฺริทะราชทระทรงอยู่ในราชวงศ์เดียวกัน  แต่จิตใจของดฺริทะราชทระทรงถูกเปิดเผย  ณ  ที่นี้  ว่าทรงตั้งใจที่จะอ้างสิทธิ์เหล่าโอรสของพระองค์ว่าเป็นคุรุเท่านั้น  และตัดพวกโอรสของพาณดุให้ออกจากกองมรดกแห่งราชวงศ์  เช่นนี้  เราจึงเข้าใจสถานภาพอันแท้จริงของดฺริทะราชทระในความสัมพันธ์กับโอรสของพาณดุซึ่งเป็นหลานของพระองค์  เสมือนหนึ่งในทุ่งนาที่วัชพืชต้องถูกกำจัดฉะนั้น  เป็นที่คาดหวังตั้งแต่ตอนเริ่มต้นแล้วว่า  ณ  ศาสนสถานแห่งคุรุคเชทระที่พระบิดาแห่งศาสนาชรีคริชณะทรงปรากฏ  ดุรโยดฺะนะและพรรคพวกเปรียบเสมือนวัชพืชที่จะต้องถูกกำจัดทั้งหมด  และผู้ทรงธรรมซึ่งนำโดย  ยุดิฺชทิฺระ  จะได้รับการสถาปนาโดยองค์ภควาน  นี่คือ  ความสำคัญของคำว่า  ดฺารมะ-คเชเรฺ  และ  คุรุ-เชเทรฺ  นอกจากความสำคัญทางประวัติศาสตร์และทางคัมภีร์พระเวท

ดฺริทะราชทระทรงมีพระเนตรบอดมาแต่กำเนิด  และอับโชคที่ทรงไร้จักษุทิพย์ด้วย  พระองค์ทรงทราบดีว่าโอรสของพระองค์มีพระเนตรบอดในทางศาสนาพอ  ๆ  กันและแน่ใจว่าฝ่ายของพระองค์จะไม่มีวันตกลงกับพาณดะวะผู้ทรงคุณธรรมแต่กำเนิดได้  แต่ว่าดฺริทะราชทระทรงหวั่นใจเกี่ยวกับอิทธิพลของสถานที่ศักดิ์สิทธิ์  และสันจะยะเข้าใจแนวความคิดนี้เมื่อพระองค์ทรงตรัสถามถึงสภาวะที่สนามรบ  ดังนั้นสันจะยะปราถนาที่จะบำรุงขวัญกษัตริย์ที่กำลังใจเสีย  เพื่อให้ความมั่นใจว่าเหล่าโอรสของพระองค์จะทรงไม่ประนีประนอม  เนื่องมาจากอิทธิพลของสถานที่ศักดิ์สิทธิ์  สันจะยะได้บอกแก่กษัตริย์ว่า  หลังจากได้เห็นกำลังทหารของพาณดะวะแล้วโอรสของพระองค์ดุรโยดฺะนะทรงไปพบกับขุนพลโดรณาชารยะทันที  เพื่อบอกถึงสถานการณ์ที่แท้จริง  แม้ดุรโยดฺะนะทรงเป็นกษัตริย์แต่ยังต้องไปปรึกษาแม่ทัพเนื่องจากสถานการณ์อันตึงเครียด  ดังนั้น  ดุรโยดฺะนะทรงเหมาะที่เป็นนักการเมือง  แต่ลีลานักการเมืองของดุรโยดฺะนะไม่สามารถซ่อนเร้นความกลัวไว้ได้  หลังจากได้เห็นการจัดทัพของพาณดะวะ

ดุรโยดฺะนะ  ยอดนักการฑูตผู้ยิ่งใหญ่ทรงปรารถนาจะชี้ให้เห็นถึงข้อผิดพลาดของโดรณาชารยะแม่ทัพพราหมณ์  โดรณาชารยะมีข้อวิวาททางการเมืองกับกษัตริย์ดรุพะดะ  พระบิดาของโดรพะดีผู้เป็นภรรยาของอารจุนะ  ผลแห่งการทะเลาะวิวาทกันนี้ดรุพะดะได้ประกอบพิธีบูชาอันยิ่งใหญ่  และได้รับพรให้มีบุตรผู้สามารถสังหารโดรณาชารยะ  โดรณาชารยะทราบเรื่องนี้เป็นอย่างดี  ในฐานะที่เป็นพราหมณ์ผู้หลุดพ้นแล้ว  จึงไม่หวงที่จะถ่ายทอดความลับทางวิชาทหารแด่ดฺริชทัดยุมนะโอรสของดรุพะดะ  เมื่อมาเป็นศิษย์เพื่อศึกษาวิชาทหาร  มาบัดนี้  ณ  สมรภูมิคุรุคเชทระ  ดฺริชทัดยุมนะมาอยู่ฝ่ายของพาณดะวะและเป็นผู้จัดทัพ  หลังจากที่ได้ศึกษาศิลปะจากโดรณาชารยะ  ดุรโยดฺะนะทรงชี้ให้เห็นถึงข้อผิดพลาดของโดรณาชารยะนี้  เพื่อให้ท่านระมัดระวังและไม่ประนีประนอมในการต่อสู้  การกระทำเช่นนี้ต้องการแสดงให้เห็นด้วยว่าท่านไม่ควรอ่อนข้อให้ในการสู้รบที่สมรภูมิกับพาณดะวะผู้เป็นศิษย์รัก  โดยเฉพาะอารจุนะศิษย์คนโปรดและฉลาดที่สุด  ดุรโยดฺะนะทรงต้องการเตือนว่าการอ่อนข้อในการสู้รบครั้งนี้จะนำมาซึ่งความพ่ายแพ้

ถึงแม้ว่าดฺริชทัดยุมนะทรงไม่เป็นปัญหาที่สำคัญเมื่อเผชิญหน้ากับโดรณาชารยะผู้มีพลังมหาศาลในศิลปะการทหาร  แต่ยังมีผู้อื่นอีกที่น่ากลัว  ดุรโยดฺะนะทรงกล่าวว่าเป็นอุปสรรคอันยิ่งใหญ่บนหนทางแห่งชัยชนะ  เพราะว่าทุกคนที่กล่าวมาไม่เคยแพ้  เช่นเดียวกับบีฺมะและอารจุนะ  ดุรโยดฺะนะทรงรู้ถึงพลังของบีฺมะและอารจุนะ  ดังนั้น  จึงทรงเปรียบเทียบผู้อื่นกับบีฺมะและอารจุนะ

ดุรโยดฺะนะทรงกล่าวถึงวีรบุรุษพิเศษในสนามรบ  ทั้งหมดเป็นผู้มีชัยชนะเสมอวิคารณะทรงเป็นพระอนุชาของดุรโยดฺะนะ  อัชวัททฺามาเป็นบุตรของโดรณาชารยะโสมะดัททิหรือบํูริชระวาทรงเป็นโอรสของกษัตริย์แห่งบาฮลีคัส  คารณะทรงเป็นพระเชษฐาของอารจุนะ  เพราะคารณะเป็นโอรสของคุนทีก่อนที่นางจะมาสมรสกับกษัตริย์พาณดุ  น้องสาวคู่แฝดของคริพาชารยะแต่งงานกับโดรณาชารยะ

สำหรับผู้อื่นเช่น  จะยะดระทฺะ  คริทะวารมา  และชัลยะ  ทั้งหมดมีความมั่นใจที่จะถวายชีวิตเพื่อดุรโยดฺะนะ  จึงสรุปเรียบร้อยแล้วว่าทั้งหมดจะเสียชีวิตในสมรภูมิคุรุคเชทระเพราะไปร่วมมือกับฝ่ายอธรรมดุรโยดฺะนะ  แน่นอนว่าดุรโยดฺะนะทรงมีความมั่นใจในชัยชนะของตน  เพราะสามารถรวบรวมกำลังของพันธมิตรดังที่กล่าวมาแล้ว

ณ  ที่นี้ดุรโยดฺะนะทรงประเมินเปรียบเทียบกำลัง  คิดว่ากำลังกองทัพของตนนั้นยิ่งใหญ่มหาศาลเกินกว่าจะวัดได้  โดยเฉพาะที่ได้รับการปกป้องเป็นพิเศษจากขุนพลผู้มีประสบการณ์สูงคือพระอัยกาบีฺชมะ  ส่วนฝ่ายตรงข้ามกำลังของพาณดะวะนั้นมีจำกัดปกป้องโดยขุนพลผู้ด้อยประสบการณ์คือบีฺมะ  บฺีมะทรงเหมือนกับผลไม้นิ่มเมื่ออยู่ต่อหน้าบีฺชมะ  ดุรโยดฺะนะทรงมีความอิจฉาบีฺมะตลอดเวลาเพราะรู้ดีว่าหากตัวเองจะตายก็ด้วยฝีมือของบีฺมะ  แต่ในขณะเดียวกันก็มีความมั่นใจในชัยชนะเพราะมีบีฺชมะขุนพลที่เหนือกว่าอยู่ฝ่ายตน  ดุรโยดฺะนะทรงสรุปว่าในที่สุดตนเองจะชนะอย่างแน่นอน

หลังจากสรรเสริญพลังอำนาจของบฺีชมะแล้ว  ดุรโยดฺะนะทรงพิจารณาว่านักรบคนอื่น  ๆ  อาจคิดว่าตนเองมีความสำคัญน้อย  จึงตรัสแบบนักการทูตเพื่อปรับสถานการณ์ด้วยคำพูดที่กล่าวมาแล้ว  โดยเน้นว่าบีฺชมะเดวะทรงเป็นวีรบุรุษผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดอย่างไม่ต้องสงสัยแต่ว่าทรงมีอายุมากแล้ว  ฉะนั้น  ทุกคนต้องตระหนักเป็นพิเศษที่จะปกป้องท่านจากรอบด้าน  ขณะที่สู้รบกันอย่างเต็มที่อยู่ด้านหนึ่งศัตรูอาจจะฉวยโอกาสจากด้านอื่น  ฉะนั้น  ตรงนี้เป็นสิ่งสำคัญ  คือวีรบุรุษท่านอื่น  ๆ  ไม่ควรออกห่างจากตำแหน่งยุทธศาสตร์จนให้ศัตรูทะลวงเข้ามาในกองทัพได้  ดุรโยดฺะนะทรงมีความรู้สึกอย่างชัดเจนว่าชัยชนะของคุรุขึ้นอยู่กับการปรากฏกายของบีฺชมะเดวะ  และมั่นใจในการสนับสนุนอย่างเต็มที่ของบีฺชมะเดวะและโดรณาชารยะในสนามรบ  เพราะเห็นแล้วว่าทั้งสองท่านมิได้เอ่ยปากแม้แต่คำเดียวขณะที่โดรพะดีภรรยาของอารจุนะขอร้องในสภาวะที่ต้องการความช่วยเหลือ  นางได้ขอความเป็นธรรมขณะถูกเปลื้องผ้าออกต่อหน้าที่ชุมนุมของยอดขุนพลทั้งหลาย  แม้ทราบว่ายอดขุนพลทั้งสองท่านมีใจรักพาณดะวะแต่ดุรโยดฺะนะทรงยังหวังว่าทั้งสองท่านจะสลัดความรักออกไปทั้งหมดเหมือนกับที่ท่านทั้งสองได้ทำตอนที่เล่นเกมการพนันกัน

บรรพบุรุษแห่งราชวงศ์คุรุทรงเข้าใจความรู้สึกภายในหัวใจของหลานชายดุรโยดฺะนะ  ด้วยความเมตตาโดยธรรมชาติบฺีชมะทรงพยายามให้กำลังใจหลานชายด้วยการเป่าสังข์ด้วยสุรเสียงอันดังประหนึ่งเสียงคำรามของสิงโต  ลักษณะการเป่าสังข์เหมือนจะบอกแก่หลานชายดุรโยดฺะนะผู้มีความกลุ้มใจว่า  ตัวท่านเองนั้นไม่มีโอกาสชนะในการทำศึกสงครามครั้งนี้  เพราะองค์ชรีคริชณะทรงอยู่ฝ่ายตรงข้าม  แต่ถึงกระนั้นมันเป็นหน้าที่ที่จะต้องรบ  จากการกระทำเช่นนี้ท่านจะไม่ได้รับความเจ็บปวดอันใดเลย

แตกต่างไปจากสังข์ที่เป่าโดยบีฺชมะเดวะ  หอยสังข์ในพระหัตถ์ของชรีคริชณะและอารจุนะเป็นทิพย์  เสียงของสังข์ทิพย์แสดงให้เห็นว่าฝ่ายตรงข้ามไม่มีหวังที่จะได้รับชัยชนะ  เพราะคริชณะทรงอยู่ฝ่ายของพาณดะวะ  จะยัสทุ  พาณดุ-พุทราณาม  เยชาม  พัคเช  จะนารดะนะฮฺ  ชัยชนะจะเป็นของผู้ที่เหมือนโอรสของพาณดุเสมอเพราะชรีคริชณะทรงอยู่ด้วยกันกับพวกเขา  เมื่อใดและสถานที่ใดที่องค์ภควานทรงปรากฏเทพธิดาแห่งโชคลาภทรงประทับอยู่  ณ  ที่นั้นด้วยเช่นกัน  เพราะว่าเทพธิดาแห่งโชคลาภทรงไม่ประทับอยู่องค์เดียวโดยปราศจากพระสวามี  ฉะนั้น  ชัยชนะและโชคลาภกำลังรออารจุนะอยู่  ดังที่ได้แสดงออกมาในเสียงทิพย์จากหอยสังข์ของพระวิชณุหรือชรีคริชณะนอกจากนั้นราชรถที่สหายทั้งสองทรงประทับอยู่  อัคนีเทพ  (เจ้าแห่งไฟ)  ทรงเป็นผู้ถวายให้อารจุนะ  แสดงให้เห็นว่าราชรถนี้สามารถนำชัยชนะมาให้ได้จากทั่วทุกสารทิศไม่ว่าจะถูกขับไป  ณ  ที่แห่งใดภายในสามโลก

โศลกนี้  องค์ชรีคริชณะทรงมีอีกพระนามหนึ่งว่า  ฮริชีเคชะ  เนื่องจากทรงเป็นเจ้าของประสาทสัมผัสทั้งหมด  สิ่งมีชีวิตเป็นละอองอณูของพระองค์  ฉะนั้น  ประสาทสัมผัสของสิ่งมีชีวิตทั้งหมดก็เป็นละอองอณูของประสาทสัมผัสของพระองค์เช่นกันผู้ไม่เชื่อในรูปลักษณ์  ไม่สามารถยอมรับประสาทสัมผัสของสิ่งมีชีวิต  ดังนั้น  พวกเขากระตือรือร้นที่จะอธิบายว่า  สิ่งมีชีวิตทั้งหมดไม่มีประสาทสัมผัส  หรือไม่มีรูปลักษณ์องค์ภควานทรงสถิตอยู่ในหัวใจของมวลชีวิต  และกำกับประสาทสัมผัสของพวกเขาแต่การกำกับของพระองค์ขึ้นอยู่กับการศิโรราบของสิ่งมีชีวิต  ในกรณีของสาวกผู้บริสุทธิ์พระองค์ทรงควบคุมประสาทสัมผัสโดยตรง  ณ  สมรภูมิคุรุคเชทระ  องค์ภควานทรงควบคุมประสาทสัมผัสทิพย์ของอารจุนะโดยตรง  ดังนั้น  ฮริชีเคชะทรงเป็นพระนามของพระองค์โดยเฉพาะ  องค์ภควานทรงมีพระนามแตกต่างกันตามกิจกรรมอันหลากหลายของพระองค์  ตัวอย่างเช่น  ทรงพระนามว่า  มะดํุสูดะนะ  เนื่องจากทรงสังหารมารชื่อมะดํุ  ทรงพระนามว่าโกวินดะ  เนื่องจากทรงให้ความสุขแก่ฝูงวัวและประสาทสัมผัสทรงพระนามว่า  วาสุเดวะ  เนื่องจากทรงเป็นบุตรของวะสุเดวะ  ทรงพระนามว่า  เดวะคี-นันดะนะ  เนื่องจากทรงยอมรับให้พระนางเดวะคีเป็นพระมารดา  ทรงพระนามว่ายะโชดา-นันดะนะ  เนื่องจากทรงให้รางวัลลีลาวัยเด็กของพระองค์แด่พระนางยะโชดาที่วรินดาวะนะ  ทรงพระนามว่า  พารทฺะ-สาระทิฺ  เนื่องจากพระองค์ทรงปฏิบัติงานเป็นสารถีของพระสหายอารจุนะ  ในทำนองเดียวกัน  ทรงพระนามว่า  ฮริชีเคชะ  เนื่องจากทรงให้คำชี้แนะแก่อารจุนะที่สนามรบคุรุคเชทระ

อารจุนะทรงได้ชื่อว่าดฺะนันจะยะในโศลกนี้  เนื่องจากทรงช่วยพระเชษฐาไปนำเอาทรัพย์สมบัติมาเมื่อมีความจำเป็นสำหรับกษัตริย์  เพื่อนำมาใช้จ่ายในพิธีบูชาต่าง  ๆ  ทำนองเดียวกันบีฺมะได้ชื่อว่าวริโคดะระ  เนื่องจากทรงสามารถรับประทานอาหารได้อย่างมากมายและสามารถปฏิบัติงานที่ใช้พลังมหาศาล  เช่น  การสังหารมารชื่อฮิดิมบะ  ฉะนั้นหอยสังข์ที่ฝ่ายพาณดะวะแต่ละท่านเป่า  เริ่มจากชรีคริชณะ  เป็นการให้ขวัญกำลังใจมากแก่ทหารในการรบ  ฝ่ายตรงข้ามไม่ได้รับความเชื่อมั่นเช่นนี้เพราะผู้กำกับสูงสุดคริชณะหรือเทพธิดาแห่งโชคลาภทรงมิได้อยู่ฝ่ายนี้  ดังนั้น  ชะตากรรมได้กำหนดไว้แล้วว่า  พวกดุระโยดฺะนะจะต้องพ่ายแพ้ในสมรภูมินี้  และนี่คือสาส์นที่ประกาศจากเสียงของสังข์

สันจะยะบอกแก่กษัตริย์ดฺริทะราชทระอย่างมีไหวพริบถึงนโยบายอันไม่ฉลาดที่ไปโกงพวกโอรสพาณดุ  และพยายามสถาปนาโอรสของตนขึ้นครองราชสมบัติ  เป็นสิ่งที่ไม่น่าสรรเสริญ  ลางต่าง  ๆ  ได้แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า  ราชวงค์คุรุทั้งหมดจะถูกสังหารในสมรภูมิอันยิ่งใหญ่นี้  เริ่มต้นด้วยพระอัยกาบีฺชมะลงมาถึงพระราชนัดดา  เช่น  อบิฺมันยุ  และองค์อื่น  ๆ  รวมทั้งกษัตริย์จากรัฐต่าง  ๆ  ทั่วโลกที่มาชุมนุมกัน  ณ  ที่นี้  ทั้งหมดจะถูกลงโทษความหายนะทั้งปวงนี้เนื่องมาจากกษัตริย์ดฺริทะราชทระ  เพราะทรงสนับสนุนนโยบายที่ฉ้อโกงทำให้เหล่าโอรสของพระองค์ปฏิบัติตาม

เมื่อบีฺชมะและบุคคลอื่น  ๆ  ทางฝ่ายของดุรโยดฺะนะเป่าหอยสังข์ตามลำดับ  ทางฝ่ายพาณดะวะหัวใจไม่สะทกสะท้าน  เพราะไม่ได้กล่าวถึง  แต่ว่าโศลกนี้ได้กล่าวถึงหัวใจของเหล่าโอรสดฺริทะราชทระว่าสลายจากเสียงสนั่นหวั่นไหวของฝ่ายพาณดะวะ  ที่เป็นเช่นนี้เนื่องจากพาณดะวะทรงมีความมั่นใจในชรีคริชณะ  ผู้ที่ยึดเอาองค์ภควานเป็นที่พ่ึงจะไม่มีความกลัวอะไรเลย  แม้จะอยู่ท่ามกลางความหายนะอันใหญ่หลวง

สงครามจะเริ่มขึ้นแล้ว  เป็นที่เข้าใจจากโศลกนี้ว่าเหล่าโอรสของดฺริทะราชทระทรงรู้สึกตกใจกลัวในการจัดทัพทหารที่คาดไม่ถึงของพาณดะวะ  ซึ่งมีองค์ชรีคริชณะทรงเป็นผู้ชี้แนะโดยตรงที่สนามรบ  ธงรูปหนุมานของอารจุนะเป็นเครื่องบ่งบอกถึงชัยชนะอีกอย่างหนึ่ง  เพราะหนุมานร่วมมือกับพระรามในการทำสงครามระหว่างพระรามและราวะณะ  (ทศกัณฐ์)  และพระรามทรงได้รับชัยชนะ  ณ  ที่นี้  พระรามและหนุมานประทับอยู่บนราชรถเพื่อช่วยอารจุนะ  ชรีคริชณะคือพระราม  และที่ใดที่พระรามประทับอยู่ผู้รับใช้นิรันดรหนุมานและมเหสีนิรันดรพระนางสีดาหรือเทพธิดาแห่งโชคลาภจะประทับอยู่ด้วย  ดังนั้น  จึงไม่มีเหตุอันใดเลยที่จะทำให้เกิดความรู้สึกกลัวศัตรู  ยิ่งไปกว่านั้น  ชรีคริชณะเจ้าแห่งประสาทสัมผัส  เสด็จมาด้วยพระองค์เองเพื่อให้คำแนะนำ  มีคำชี้แนะที่ดีทั้งหมดให้กับอารจุนะในการต่อสู้  สภาวะอันเป็นสิริมงคลเช่นนี้องค์ภควานทรงจัดให้สาวกนิรันดร  ซึ่งเป็นสิ่งบ่งบอกถึงชัยชนะอย่างแน่นอน

ถึงแม้ว่าองค์ชรีคริชณะทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  ด้วยพระเมตตาธิคุณอันหาที่สุดมิได้  ทรงปฏิบัติตนรับใช้สหายด้วยความรักที่มีต่อสาวก  ณ  ที่นี้  จึงทรงเรียกพระองค์ว่าเป็นผู้ที่ไม่มีความผิดพลาด  ในฐานะที่ทรงเป็นสารถี  จะต้องรับคำสั่งจาก  อารจุนะ  พระองค์ทรงไม่ลังเลที่จะทำเช่นนี้  จึงทรงถูกเรียกว่าเป็นผู้ไร้ความผิดพลาด  ถึงแม้ว่าทรงยอมรับตำแหน่งสารถีให้สาวก  แต่สถานภาพอันสูงสุดของพระองค์ทรงไม่ถูกลดให้ต่ำลง  ในทุก  ๆ  สถานการณ์พระองค์ทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  ฮริชีเคชะ  เจ้าแห่งประสาทสัมผัสทั้งหมด  ความสัมพันธ์ระหว่างองค์ภควาน  และผู้รับใช้มีความหวานชื่นและเป็นทิพย์  ผู้รับใช้พร้อมเสมอในการรับใช้องค์ภควาน  ในทำนองเดียวกัน  องค์ภควานทรงหาโอกาสที่จะรับใช้สาวกเสมอเช่นเดียวกัน  พระองค์ทรงมีความสุขเกษมสำราญมากที่สาวกผู้บริสุทธิ์มีสถานภาพที่เหนือกว่าและสั่งพระองค์มากกว่าที่พระองค์ทรงเป็นผู้สั่ง  เพราะทรงเป็นเจ้านาย  ทุกคนจึงอยู่ภายใต้คำสั่งของพระองค์  ไม่มีใครอยู่เหนือกว่าพอที่จะสั่งพระองค์ได้  แต่เมื่อทรงพบสาวกผู้บริสุทธิ์สั่งพระองค์ทรงรู้สึกว่ามีความสุขเกษมสำราญทิพย์  แม้ทรงเป็นเจ้านายผู้ไร้ความผิดพลาดในทุกสถานการณ์

ในฐานะที่เป็นสาวกผู้บริสุทธิ์ขององค์ภควาน  อารจุนะทรงไม่ปรารถนาต่อสู้กับญาติพี่น้อง  แต่ทรงถูกบังคับให้มาที่สมรภูมิ  จากความดื้อรั้นของดุรโยดฺะนะผู้ไม่ยอมตกลงเจรจาสงบศึก  ดังนั้น  อารจุนะทรงอยากเห็นว่าใครคือผู้นำในการรบที่สมรภูมินี้  ถึงแม้เป็นไปไม่ได้ในการพยายามที่จะสงบศึกในสนามรบ  อารจุนะทรงปรารถนาจะเห็นพวกเขาอีกครั้งหนึ่งและดูว่ามีแนวโน้มเช่นไรในความต้องการสงครามอันไม่พึงปรารถนานี้

เป็นความลับที่ถูกเปิดเผยแล้วว่า  ดุรโยดฺะนะทรงประสงค์ที่จะยึดครองราชอาณาจักรของพาณดะวะด้วยแผนการอันชั่วร้าย  จากการร่วมมือกับพระบิดาดฺริทะราชทระ  ดังนั้น  ทุกคนที่ร่วมมือกับฝ่ายดุรโยดฺะนะจะต้องเป็นนกในฝูงเดียวกัน  อารจุนะทรงปรารถนาจะเห็นคนเหล่านี้ในสมรภูมิก่อนเริ่มทำการรบ  เพื่อให้ทราบว่าพวกเขาเป็นใครกันบ้าง  พระองค์ทรงไม่ตั้งใจที่จะเสนอข้อตกลงสงบศึก  อารจุนะทรงต้องการประเมินกำลังของฝ่ายตรงข้ามที่จะต้องเผชิญหน้า  ถึงแม้ทรงมีความมั่นใจในชัยชนะเพราะว่าองค์ชรีคริชณะทรงประทับอยู่เคียงข้าง

โศลกนี้ได้กล่าวถึงอารจุนะว่าเป็นกุดาเคชะ  กุดาคาฺ  หมายถึงการนอนหลับและผู้ที่ชนะการนอนเรียกว่า  กุดาเคชะฺ  การนอนหมายถึงอวิชชา  ดังนั้น  อารจุนะทรงเอาชนะทั้งการนอนและอวิชชา  อันเนื่องมาจากมิตรภาพที่มีต่อคริชณะ  ในฐานะที่เป็นสาวกชั้นเยี่ยม  อารจุนะทรงไม่สามารถลืมคริชณะได้แม้แต่เสี้ยววินาทีเดียว  เพราะนี่คือธรรมชาติของสาวก  ไม่ว่าในยามตื่นหรือยามหลับสาวกขององค์ภควานจะไม่สามารถว่างเว้นจากการระลึกถึงพระนาม  รูปลักษณ์  คุณสมบัติ  และลีลาของคริชณะ  ดังนั้นสาวกของคริชณะสามารถเอาชนะทั้งการนอนและอวิชชาได้  ด้วยการระลึกถึงคริชณะอยู่เสมอ  เช่นนี้เรียกว่า  คริชณะจิตสำนึกหรือ  สมาดิฺฺ  ในฐานะที่เป็นฮริชีเคชะหรือผู้กำกับประสาทสัมผัสและจิตใจของทุก  ๆ  ชีวิต  ชรีคริชณะทรงเข้าใจจุดมุ่งหมายของอารจุนะที่ทรงให้นำราชรถไปยังท่ามกลางกองทัพทั้งสอง  พระองค์ทรงปฏิบัติตามและตรัสดังต่อไปนี้

ในฐานะที่เป็นอภิวิญญาณของมวลชีวิต  องค์ชรีคริชณะทรงเข้าใจอารจุนะว่าทรงคิดอะไรอยู่  คำว่าฮริชีเคชะในที่นี้หมายความว่า  พระองค์ทรงทราบทุกสิ่งทุกอย่างและคำว่าพารทฺะ  โอรสของพระนางคุนทีหรือพริทฺาก็มีความสำคัญเกี่ยวเนื่องกับอารจุนะเช่นเดียวกัน  ในฐานะที่เป็นพระสหาย  คริชณะทรงปรารถนาที่จะบอกว่าอารจุนะทรงเป็นโอรสของพริทฺาผู้เป็นพระขนิษฐาของบิดาคริชณะ  วะสุเดวะ  คริชณะจึงทรงอาสามาเป็นสารถี  เมื่อคริชณะตรัสต่ออารจุนะว่า  “จงดูพวกคุรุ”  ทรงหมายความเช่นไร?  อารจุนะทรงปรารถนาที่จะหยุดแค่นี้และไม่สู้รบเช่นนั้นหรือ?  คริชณะทรงไม่คาดหวังสิ่งนี้จากโอรสของพระปิตุจฉาพริทฺา  คริชณะทรงทำนายจิตใจของอารจุนะในเชิงล้อเล่นฉันสหาย

ที่สมรภูมิ  อารจุนะทรงเห็นญาติ  ๆ  ทั้งหลาย  บุคคลเช่น  บํูริชระวารุ่นเดียวกับพระบิดา  พระอัยกาบีฺชมะ  และโสมะดัททะ  พระอาจารย์  เช่น  โดรณาชารยะ  และ  คริพา-ชารยะ  พระมาตุลา  ชัลยะ  และชะคุนิ  พระเชษฐา  พระอนุชา  เช่น  ดุรโยดฺะนะ  พระโอรสเช่น  ลัคชมะณะ  สหาย  เช่น  อัชวัททฺามา  และผู้ปรารถดี  เช่น  คริทะวารมา  ฯลฯ  อารจุนะทรงเห็นสหายเป็นจำนวนมากอยู่ในกองทัพทั้งสองฝ่าย

ผู้ใดก็ตามที่อุทิศตนเสียสละอย่างจริงใจต่อองค์ภควาน  จะมีคุณสมบัติดี  ๆทั้งหมดที่มีอยู่ในผู้มีคุณธรรม  หรือในเทวดา  แต่ผู้ที่ไม่ใช่สาวกไม่ว่าจะมีคุณสมบัติทางวัตถุมากเพียงใด  จากการศึกษาและวัฒนธรรม  จะขาดคุณธรรม  ฉะนั้น  หลังจากที่อารจุนะทรงเห็นเพื่อนร่วมชาติ  สหาย  และญาติ  ๆ  ที่สมรภูมิ  จิตใจรู้สึกตื้นตันไปด้วยความเมตตาสงสารต่อผู้ที่ตัดสินใจมาสู้รบกันเอง  สำหรับเหล่าทหารของพระองค์เองอารจุนะทรงรู้สึกมีความสงสารตั้งแต่ต้น  แต่ยังทรงมีความเมตตาสงสารแม้แต่ทหารของฝ่ายตรงข้ามที่เห็นความตายของพวกเขาใกล้เข้ามา  ขณะทรงคิดเช่นนี้แขนขารู้สึกสั่นรัว  ปากแห้งผาก  ตื่นตระหนกที่ได้เห็นวิญญาณแห่งการต่อสู้ของพวกเขา  อันที่จริงกองทัพทั้งสองฝ่ายเป็นญาติทางสายเลือดเดียวกัน  แล้วจะมาฆ่ากันเองเช่นนี้  ทำให้สาวกเช่นอารจุนะทรงรู้สึกตื้นตันใจ  แม้ไม่ได้กล่าวไว้  ณ  ที่นี้  เราก็สามารถเห็นภาพได้อย่างง่าย  ๆ  ว่า  ไม่เพียงแต่แขนขาสั่นและปากแห้งเท่านั้น  แต่ว่ายังทรงร่ำไห้ด้วยความเมตตาสงสาร  ลักษณะอาการของอารจุนะเช่นนี้ทรงมิใช่เกิดขึ้นจากความอ่อนแอ  แต่เนื่องด้วยหัวใจที่อ่อนโยนซึ่งเป็นลักษณะแห่งสาวกผู้บริสุทธิ์ขององค์ภควาน  จึงได้กล่าวไว้ว่า

“ผู้ที่อุทิศตนเสียสละอย่างแน่วแน่มั่นคงต่อบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าจะมีคุณสมบัติที่ดีทั้งหมดของเหล่าเทวดา  แต่ผู้ที่ไม่ใช่สาวกขององค์ภควานซึ่งมีแต่คุณสมบัติทางวัตถุจะมีคุณค่าเพียงเล็กน้อย  เพราะจะวุ่นวายอยู่ในระดับจิตใจ  และแน่นอนว่าจะไปหลงเสน่ห์ยั่วยวนของพลังงานวัตถุ”  (บฺากะวะธัมฺ  5.18.12  )

ร่างกายสั่นมีสองประเภท  และขนลุกก็มีสองประเภท  อาการเช่นนี้เกิดขึ้นได้จากความปลื้มปีติยินดีทิพย์อย่างใหญ่หลวง  หรือเกิดขึ้นจากความกลัวมากภายใต้สภาวะทางวัตถุ  ในความรู้แจ้งทิพย์จะไม่มีความกลัว  อาการของอารจุนะในสถานการณ์เช่นนี้ทรงเนื่องมาจากความกลัวทางวัตถุ  เช่น  การสูญเสียชีวิต  ยังมีลักษณะอาการอื่น  ๆ  ที่เป็นหลักฐานคือ  อารจุนะทรงรู้สึกหมดความอดทนจนกระทั่งคันธนูอันเลื่องชื่อกาณดีวะ  ได้ลื่นหลุดไปจากมือ  เนื่องจากหัวใจที่ถูกเผาไหม้อยู่ภายใน  จึงทรงรู้สึกว่าร้อนผ่าวที่ผิวกาย  ทั้งหมดนี้เนื่องมาจากแนวความคิดชีวิตทางวัตถุ

เพราะขาดความอดทน  อารจุนะจึงทรงไม่สามารถอยู่ที่สมรภูมิได้อีกต่อไปและรู้สึกลืมตัว  อันเนื่องมาจากความอ่อนแอของจิตใจและความยึดติดในสิ่งของวัตถุอย่างรุนแรง  ทำให้คนเราอยู่ในสภาวะสับสนเช่นนี้  บฺะยัม  ดวิทียาบิฺนิเวชะทะฮ  สยาทฺ(บฺากะวะธัมฺ  11.2.37)  ความกลัวและความไม่สมดุลของจิตใจเช่นนี้  เกิดขึ้นกับผู้ที่มีความยึดติดกับสภาวะวัตถุมากเกินไป  อารจุนะทรงเห็นเฉพาะผลลัพธ์ที่มีแต่ความเจ็บปวดในสมรภูมิเท่านั้น  จะทรงไม่มีความสุขแม้ได้รับชัยชนะจากศัตรู  คำว่า  นิมิททานิ  วิพะรีทานิฺ  มีความสำคัญเมื่อเราเห็นเฉพาะความผิดหวังในสิ่งที่คาดหวัง  เราก็จะคิดว่า  “ข้ามาอยู่ที่นี่ทำไม?”  ทุก  ๆ  คนจะสนใจในตนเองและเรื่องของตนเองเท่านั้น  ไม่มีใครสนใจในองค์ภควาน  ด้วยพระประสงค์ของชรีคริชณะ  ทำให้อารจุนะทรงไม่รู้ถึงผลประโยชน์ที่แท้จริงของตนเอง  ผลประโยชน์ที่แท้จริงของเราอยู่ที่พระวิชณุ  หรือคริชณะ  พันธวิญญาณลืมจุดนี้ไป  ดังนั้น  จึงต้องได้รับทุกข์แห่งความเจ็บปวดทางวัตถุ  อารจุนะทรงคิดว่าชัยชนะของพระองค์ในการรบจะเป็นเพียงสาเหตุเดียวที่ทำให้พระองค์เศร้าโศกเสียใจ

ด้วยการที่ไม่รู้ว่าผลประโยชน์ของเรานั้นอยู่ในพระวิชณุ  หรือชรีคริชณะ  พันธวิญญาณจึงหลงอยู่ในเสน่ห์แห่งความสัมพันธ์ทางร่างกาย  โดยหวังว่าจะได้รับความสุขในสถานการณ์นี้  แนวความคิดแห่งชีวิตที่มืดมนเช่นนี้  เราลืมแม้แต่สาเหตุของความสุขทางวัตถุ  อารจุนะทรงดูเหมือนจะลืมแม้กระทั่งหลักแห่งราชธรรมสำหรับกษัตริย์  กล่าวไว้ว่ามีมนุษย์อยู่สองประเภท  คือ  กษัตริย์ผู้สิ้นพระชนม์ในสนามรบภายใต้คำสั่งของคริชณะโดยตรง  และผู้สละโลกวัตถุอุทิศชีวิตอยู่ตามลำพังเพื่อวัฒนธรรมทิพย์  ทั้งคู่มีสิทธิ์เข้าไปอยู่ในดวงอาทิตย์ซึ่งมีพลังอำนาจและรัศมีเจิดจรัสมาก  อารจุนะทรงปฏิเสธแม้แต่จะสังหารศัตรู  และนับประสาอะไรกับญาติ  ๆ  โดยคิดว่าจากการสังหารสังคญาติจะทำให้ชีวิตไม่มีความสุข  ฉะนั้น  จึงทรงไม่ยินดีที่จะสู้รบ  เหมือนกับคนที่ไม่หิวจะไม่อยากทำอาหาร  และบัดนี้อารจุนะทรงตัดสินใจที่จะเข้าไปอยู่ในป่า  ใช้ชีวิตสันโดษด้วยความสิ้นหวัง  แต่ในฐานะที่เป็นกษัตริย์จึงทรงจำเป็นต้องมีราชอาณาจักรมาปกครองเนื่องจากกษัตริย์ทรงไม่สามารถทำหน้าที่อื่นได้  แต่อารจุนะทรงไม่มีราชอาณาจักรโอกาสทั้งหมดของอารจุนะที่จะได้รับราชอาณาจักรอยู่ที่การต้องสู้รบกับบรรดาญาติพี่น้อง  และยึดครองราชอาณาจักรอันเป็นมรดกจากพระบิดากลับคืนมา  ซึ่งพระองค์ทรงไม่ปรารถนาจะทำ  ดังนั้น  จึงทรงพิจารณาตนเองว่าสมควรที่จะไปใช้ชีวิตอยู่ในป่าอย่างสันโดษด้วยความสิ้นหวัง

อารจุนะทรงเรียกองค์ชรีคริชณะว่า  โกวินดะ  เพราะว่า  คริชณะทรงเป็นจุดมุ่งหมายแห่งความสุขทั้งมวลของวัวและประสาทสัมผัส  เมื่อใช้คำสำคัญคำนี้  อารจุนะทรงแสดงให้เห็นว่า  คริชณะทรงควรเข้าใจว่าสิ่งใดที่จะทำให้ประสาทสัมผัสของอารจุนะพอใจ  แต่โกวินดะมิได้หมายความเพื่อให้ประสาทสัมผัสของเราได้รับความพอใจ  หากเราพยายามทำให้ประสาทสัมผัสของโกวินดะทรงพึงพอพระทัย  ประสาทสัมผัสของพวกเราก็จะได้รับความพึงพอใจด้วยโดยปริยาย  ในวิถีทางวัตถุทุก  ๆ  คนต้องการจะสนองประสาทสัมผัสของตนเอง  และต้องการให้องค์ภควานเป็นผู้รับคำสั่งเพื่อความพึงพอใจของเรา  แต่องค์ภควานจะทรงสนองประสาทสัมผัสของสิ่งมีชีวิตเท่าที่เขาควรจะได้รับ  ไม่มากจนเกิดเป็นความโลภ  หากเราปฏิบัติตรงกันข้ามคือพยายามสนองประสาทสัมผัสของโกวินดะ  โดยไม่ปรารถนาสนองประสาทสัมผัสของตนเอง  ด้วยพระกรุณาธิคุณของโกวินดะความปรารถนาทั้งหมดของสิ่งมีชีวิตก็จะได้รับสนองตอบ  ความรักอันลึกซึ้งที่อารจุนะทรงมีต่อสังคม  และสมาชิกในครอบครัวที่แสดงออกมา  ณ  ที่นี้ส่วนหนึ่งเนื่องมาจากความสงสารที่มีตามธรรมชาติ  ดังนั้น  พระองค์จึงทรงไม่เตรียมตัวที่จะสู้รบ  ทุกคนต้องการแสดงความมั่งคั่งร่ำรวยให้เพื่อน  ๆ  และญาติ  ๆ  เห็น  แต่อารจุนะทรงกลัวว่าบรรดาญาติและเพื่อนทั้งหมดจะถูกสังหารที่สมรภูมิ  และตัวพระองค์เองจะทรงไม่สามารถแบ่งปันความร่ำรวยหลังจากที่ได้รับชัยชนะ  นี่เป็นความคิดโดยทั่วไปทางชีวิตวัตถุ  อย่างไรก็ดีชีวิตทิพย์นั้นแตกต่างออกไป  เนื่องจากสาวกต้องการสนองพระราชประสงค์ขององค์ภควาน  หากองค์ภควานทรงปรารถนาสาวกจะยอมรับความมั่งคั่งทั้งหลายเพื่อรับใช้พระองค์  แต่หากองค์ภควานทรงไม่ปรารถนาสาวกจะไม่ยอมรับแม้แต่สตางค์แดงเดียว  อารจุนะทรงไม่ต้องการสังหารบรรดาญาติ  หากจำเป็นต้องสังหารทรงปรารถนาให้คริชณะทรงเป็นผู้สังหารเอง  มาถึงจุดนี้  อารจุนะทรงไม่ทราบว่าคริชณะได้สังหารพวกเขาทั้งหมดเรียบร้อยแล้วก่อนที่จะมาถึงสนามรบ  และอารจุนะทรงเพียงแต่มาเป็นเครื่องมือให้คริชณะเท่านั้น  ความจริงนี้จะถูกเปิดเผยในบทต่อ  ๆ  ไปในฐานะที่เป็นสาวกขององค์ภควาน  โดยธรรมชาติอารจุนะทรงไม่ปรารถนาที่จะโต้ตอบกับการกระทำที่ต่ำช้าเลวทรามของสังคญาติ  แต่นี่เป็นแผนการขององค์ภควานว่าทั้งหมดควรถูกสังหาร  สาวกไม่ปรารถนาที่จะตอบโต้ผู้กระทำผิด  แต่องค์ภควานทรงไม่ยอมอดทนต่อความผิดที่คนชั่วกระทำต่อสาวก  องค์ภควานทรงให้อภัยกับคนที่ทำผิดต่อพระองค์  แต่จะไม่ให้อภัยกับคนที่ทำผิดต่อสาวกของพระองค์  ฉะนั้น  องค์ภควานทรงมุ่งมั่นที่จะสังหารคนเลวทรามเหล่านี้  ถึงแม้ว่าอารจุนะทรงปรารถนาจะให้อภัยพวกเขา

ตามหลักคัมภีร์พระเวทมีผู้บุกรุกอยู่หกประเภท  (1)  ผู้วางยาพิษ  (2)  ผู้วางเพลิงเผาบ้าน  (3)  ผู้บุกรุกด้วยอาวุธร้ายแรง  (4)  ผู้มาปล้นทรัพย์สมบัติ  (5)  ผู้มายึดแผ่นดินของคนอื่น  (6)  ผู้มาลักพาภรรยา  ผู้มาบุกรุกเหล่านี้ควรถูกสังหารทันทีและจะไม่มีบาปในการสังหารบุคคลเหล่านี้  การสังหารพวกบุกรุกนี้เหมาะสำหรับบุคคลสามัญ  แต่อารจุนะ  ทรงไม่ใช่คนธรรมดาสามัญ  โดยบุคลิกลักษณะท่านเป็นนักบุญ  ฉะนั้นจึงทรงปรารถนาจะปฏิบัติต่อพวกเขาแบบนักบุญ  อย่างไรก็ดี  ลักษณะนักบุญเช่นนี้ไม่เหมาะสำหรับกษัตริย์  ถึงแม้ว่าความรับผิดชอบในการบริหารรัฐจำเป็นต้องทำโดยนักบุญ  แต่ไม่ควรเป็นคนขลาด  ตัวอย่างเช่น  พระรามทรงเป็นนักบุญผู้ยิ่งใหญ่  จนกระทั่งปัจจุบันผู้คนยังกระตือรือร้นที่จะอาศัยอยู่ในราชอาณาจักรของพระราม  (รามะ-ราจยะฺ)  เพราะพระรามทรงไม่เคยแสดงความขลาดเลย  ราวะณะ  (ทศกัณฐ์)  เป็นผู้บุกรุกพระราม  เพราะราวะณะได้ลักพาตัวพระนางสีดามเหสีของพระราม  พระรามทรงให้บทเรียนอย่างสาสมจนหาที่เปรียบไม่ได้ในประวัติศาสตร์โลก  อย่างไรก็ดี  ในกรณีของอารจุนะ  เราควรพิจารณาพวกบุกรุกว่าเป็นกรณีพิเศษคือเป็นพระอัยกาของตนเอง  พระอาจารย์ของตนเอง  สหาย  บุตร  หลาน  ฯลฯ  ด้วยเหตุนี้  อารจุนะจึงทรงคิดว่าไม่ควรทำรุนแรงต่อพวกนี้  นอกจากนี้เหล่านักบุญแนะนำให้ให้อภัย  สำหรับนักบุญ  คำสั่งเช่นนี้สำคัญกว่าสถานการณ์ฉุกเฉินทางการเมือง  อารจุนะทรงพิจารณาว่าแทนที่จะสังหารสังคญาติของตนด้วยเหตุผลทางการเมือง  ตามหลักศาสนาและหลักปฏิบัติของนักบุญทรงควรให้อภัย  ดังนั้น  จึงไม่คิดว่าการสังหารเช่นนี้จะได้รับประโยชน์อันใด  เป็นเพียงแต่การให้ความสุขทางร่างกายที่ไม่ถาวร  ทั้งราชอาณาจักรและความสุขที่ได้มาก็ไม่ถาวร  แล้วเหตุไฉนจึงต้องเสี่ยงชีวิตและความหลุดพ้นนิรันดรด้วยการสังหารสังคญาติของตนเองอารจุนะทรงเรียกคริชณะว่า  “มาดฺะวะ”  หรือพระสวามีของเทพธิดาแห่งโชคลาภ  เป็นคำสำคัญเช่นกัน  เพราะทรงปรารถนาจะชี้ให้คริชณะเห็นว่าในฐานะที่ทรงเป็นพระสวามีของเทพธิดาแห่งโชคลาภ  พระองค์ทรงไม่ควรชักจูงอารจุนะให้กระทำบางสิ่งบางอย่างซึ่งในที่สุดจะนำความอับโชคมาให้  อย่างไรก็ดี  คริชณะทรงไม่เคยนำความอับโชคมาให้ผู้ใด  แล้วจะนำมาให้สาวกของพระองค์เองได้อย่างไร

กษัตริย์ทรงไม่ควรปฏิเสธการรบหรือการพนันเมื่อได้รับคำท้าทายจากฝ่ายตรงข้าม  ภายใต้หน้าที่ความรับผิดชอบเช่นนี้  อารจุนะทรงไม่ควรปฏิเสธการสู้รบ  เพราะว่าถูกท้าทายจากฝ่ายดุรโยดฺะนะ  ด้วยเหตุนี้  อารจุนะทรงพิจารณาว่าฝ่ายตรงข้ามอาจตาบอดที่มาท้าทายเช่นนี้  อย่างไรก็ดี  อารจุนะทรงเล็งเห็นผลร้ายที่จะเกิดขึ้นจึงไม่สามารถที่จะยอมรับการท้าทายนี้ได้  ความรับผิดชอบจำเป็นต้องปฏิบัติเมื่อผลออกมาดี  แต่เมื่อผลออกมาตรงกันข้ามก็ไม่มีใครควรถูกผูกมัด  เมื่อทรงพิจารณาถึงผลได้และผลเสียทั้งหมด  อารจุนะจึงทรงตัดสินใจว่าจะไม่สู้รบ

ในระบบสถาบัน  วารณาชระมะฺ  มีหลักธรรมประเพณีทางศาสนามากมาย  ที่จะช่วยให้สมาชิกในครอบครัวเจริญเติบโตอย่างถูกต้องเหมาะสม  และมีค่านิยมทิพย์สมาชิกผู้อาวุโสกว่ารับผิดชอบพิธีกรรมเพื่อความบริสุทธิ์ในครอบครัว  เริ่มตั้งแต่เกิดจนตาย  แต่เมื่อสมาชิกผู้อาวุโสสิ้นชีพลง  ประเพณีของครอบครัวเพื่อความบริสุทธิ์นี้อาจต้องหยุดชะงักลง  และสมาชิกผู้อ่อนวัยในครอบครัวอาจพัฒนานิสัยที่ผิดหลักศาสนา  จากนั้นจะสูญเสียโอกาสเพื่อความหลุดพ้นทางจิตวิญญาณ  ดังนั้น  จึงไม่มีเหตุผลอันใดที่สมาชิกผู้อาวุโสในครอบครัวควรถูกสังหาร

พลเมืองดีในสังคมมนุษย์เป็นหลักพื้นฐานแห่งความสงบ  ความเจริญรุ่งเรืองและความก้าวหน้าในชีวิตทิพย์  หลักธรรมของศาสนา  วารณาชระมะฺ  ได้ออกแบบไว้ให้มีพลเมืองส่วนใหญ่เป็นพลเมืองที่ดีในสังคม  เพื่อความเจริญรุ่งเรืองของรัฐและสังคมในวิถีทิพย์  พลเมืองเช่นนี้  ขึ้นอยู่กับความบริสุทธิ์และความซื่อสัตย์ของสตรี  เหมือนกับเด็กที่มีแนวโน้มไปในทางที่ผิด  สตรีก็เช่นกัน  มีแนวโน้มไปในทางที่เสื่อมได้  ดังนั้น  ทั้งเด็กและสตรีจำเป็นต้องได้รับการปกป้องคุ้มครองจากสมาชิกผู้อาวุโสในครอบครัว  เมื่อได้ปฏิบัติกิจกรรมต่าง  ๆ  ทางศาสนาสตรีจะไม่ถูกนำไปในทางที่ผิดเรื่องชู้สาว  ชาณัค-  ยะ  พัณดิทะฺ  กล่าวว่า  โดยทั่วไปสตรีไม่ค่อยฉลาดจึงไม่ควรไว้วางใจ  ฉะนั้น  ประเพณีครอบครัวและกิจกรรมทางศาสนาต่าง  ๆ  สตรีควรปฏิบัติด้วยความบริสุทธิ์  และอุทิศตนเสียสละ  เช่นนี้จะทำให้กำเนิดพลเมืองดีที่สามารถปฏิบัติตามระบบ  วารณาชระมะฺ  ได้  แต่ที่  วารณาชระมะ-ดฺารมะฺ  ไม่ประสบผลสำเร็จ  ก็เนื่องจากสตรีมีอิสระในการคบหากับบุรุษตามธรรมชาติ  ดังนั้น  ความสัมพันธ์ทางชู้สาวจึงเกิดขึ้น  ซึ่งเสี่ยงในการมีประชากรที่ไม่พึงปรารถนา  บุรุษผู้ไม่รับผิดชอบจะชอบมีความสัมพันธ์ทางชู้สาวในสังคม  ดังนั้น  จะมีเด็ก  ๆ  ที่ไม่พึงปรารถนาออกมามากมายในสังคมมนุษย์  ซึ่งเสี่ยงที่จะก่อให้เกิดสงครามและโรคระบาด

ตามกฎของกิจกรรมเพื่อหวังผลทางวัตถุ  มีความจำเป็นต้องถวายอาหารและน้ำเป็นครั้งคราวให้แก่บรรพบุรุษของครอบครัว  การถวายอาหารเช่นนี้ปฏิบัติด้วยการบูชาพระวิชณุ  เพราะว่าการรับประทานอาหารที่เหลือจากที่ถวายให้องค์วิชณุจะส่งผลให้เราหลุดออกจากการกระทำบาปต่าง  ๆ  บางครั้งบรรพบุรุษอาจได้รับทุกข์ทรมานจากผลกรรมต่าง  ๆ  และบางครั้งบรรพบุรุษบางคนไม่สามารถแม้กระทั่งไปอยู่ในร่างวัตถุหยาบ  จึงถูกบังคับให้อยู่ในร่างที่ละเอียด  เช่น  ร่างผี  ดังนั้นเมื่อ  พระสาดัมฺ  (อาหารที่เหลือจากพระวิชณุ)  ที่เราเอาไปถวายให้บรรพบุรุษ  บรรพบุรุษของเราจะหลุดพ้นจากร่างผีหรือร่างชีวิตที่ทุกข์ทรมานอื่น  ๆ  การช่วยเหลือบรรพบุรุษเป็นประเพณีของครอบครัวและผู้ที่ไม่ใช้ชีวิตอุทิศตนเสียสละรับใช้องค์ภควานจำเป็นต้องปฏิบัติพิธีกรรมเหล่านี้  ผู้ที่ปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้คริชณะไม่จำเป็นต้องปฏิบัติพิธีกรรมเหล่านี้  เพียงแต่ปฏิบัติตนรับใช้องค์ภควานด้วยความเสียสละ  เราจะสามารถส่งบรรพบุรุษนับร้อยนับพันคนจากความทุกข์ทรมานทั้งปวง  ได้กล่าวไว้ใน  บฺากะวะธัมฺ  (11.5.41)  ว่า

“ผู้ใดที่มาพึ่งพระบาทรูปดอกบัวของมุคุนดะผู้ให้อิสรภาพ  ละทิ้งพันธกรณีข้อผูกพันทั้งปวงและยึดเอาวิธีปฏิบัตินี้อย่างจริงจัง  จะไม่เป็นหนี้ในทางหน้าที่หรือสัญญาข้อผูกมัดใด  ๆ  ต่อเหล่าเทวดา  นักบวช  สิ่งมีชีวิตทั่วไป  สมาชิกในครอบครัว  มนุษยชาติ  หรือบรรพบุรุษ”  พันธกรณีเหล่านี้ถูกยกเลิกไปโดยปริยายด้วยการปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า

โครงการเพื่อสังคมมนุษย์สี่ระดับ  บวกกับกิจกรรมเพื่อความอยู่เย็นเป็นสุขของครอบครัวดังที่ได้กำหนดไว้โดยสถาบัน  สะนาทะนะ-ดฺาระมะฺ  หรือ  วารณาชระมะ-  ดฺารมะฺ  ได้ออกแบบไว้เพื่อให้มนุษย์สามารถได้รับความหลุดพ้นขั้นสูงสุด  ดังนั้น  การฝืนกฎวัฒนธรรมของ  สะนาทะนะ-ดฺารมะฺ  โดยผู้นำที่ไม่รับผิดชอบในสังคมจะนำมาซึ่งปัญหาความวุ่นวายในสังคมและจะทำให้เราลืมจุดมุ่งหมายของชีวิตคือองค์วิชณุ  ผู้นำเหล่านี้เรียกว่าผู้นำตาบอด  ผู้ที่ตามผู้นำตาบอดจะถูกนำไปสู่ความสับสนวุ่นวายแน่นอน

อารจุนะทรงมีหลักพื้นฐานในการโต้แย้ง  ไม่ใช่มาจากประสบการณ์แต่ได้ยินมาจากผู้ที่เชื่อถือได้  นี่คือวิธีการรับความรู้ที่แท้จริง  เราไม่สามารถมาถึงจุดที่แท้จริงแห่งความรู้ที่ถูกต้อง  หากไม่มีผู้ที่มีคุณวุฒิอยู่ในความรู้แห่งสัจธรรมให้การช่วยเหลือ  มีระบบในสถาบัน  วารณาชระมะฺ  ซึ่งก่อนตายเราจะต้องเข้าพิธีชดใช้บาปที่ได้กระทำไว้  ผู้ที่ทำบาปอยู่เสมอจะต้องกระทำพิธีชดใช้เรียกว่า  พรายัชชิททะฺ  หากไม่ทำเช่นนี้แน่นอนว่าจะต้องถูกส่งไปลงนรกเพื่อรับความทุกข์ทรมานจากผลกรรมที่ได้ก่อไว้

ด้วยการถูกผลักดันจากแรงกระตุ้นแห่งความเห็นแก่ตัว  เราอาจจะเอนเอียงไปทำบาป  เช่น  สังหารพี่  น้อง  พ่อ  หรือแม่ของเราเอง  มีตัวอย่างมากมายในประวัติศาสตร์โลก  แต่อารจุนะผู้เป็นสาวกใจบุญขององค์ภควาน  ทรงมีจิตสำนึกในหลักแห่งศีลธรรมอยู่เสมอ  ดังนั้น  จึงทรงพยายามหลีกเลี่ยงการกระทำบาปเช่นนี้

เป็นประเพณีตามหลักการต่อสู้ของกษัตริย์ว่า  ศัตรูผู้ไม่มีอาวุธและไม่ยินดีต่อสู้ไม่ควรถูกทำร้าย  อย่างไรก็ดี  อารจุนะทรงตัดสินใจแล้วว่า  ถึงแม้ศัตรูจะบุกรุกเข้ามาในสถานการณ์ที่ไม่เหมาะสมเช่นนี้  พระองค์จะทรงไม่ยอมต่อสู้  โดยมิได้พิจารณาว่า  ฝ่ายตรงข้ามมีความปรารถนาจะสู้รบแค่ไหน  ลักษณะอาการทั้งหมดนี้ก็เนื่องมาจากหัวใจที่อ่อนโยน  จากผลที่ทรงเป็นสาวกผู้ยิ่งใหญ่ขององค์ภควาน

ขณะที่อารจุนะทรงยืนอยู่บนราชรถสำรวจสถานการณ์ของฝ่ายศัตรู  แต่ว่าพระองค์ทรงถูกครอบงำด้วยความเศร้าโศกเสียใจ  จึงทรงนั่งลงอีกครั้งพร้อมทั้งวางคันธนูและลูกศรลงข้าง  ๆ  ผู้ที่มีจิตสำนึกเมตตาและอ่อนโยนจากการอุทิศตนเสียสละรับใช้องค์ภควานเช่นนี้  เป็นผู้เหมาะสมที่จะได้รับความรู้แจ้งแห่งตน