บทนี้เปิดเผยว่าคริชณะทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง  ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของ  มะฮา-วิชณฺุ  ผู้ให้กำเนิดจักรวาลวัตถุทั้งหมด  คริชณะทรงไม่ใช่อวตารแต่ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของมวลอวตาร  ซึ่งได้อธิบายไว้อย่างสมบูรณ์ในบทที่แล้ว

บัดนี้  อารจุนะกล่าวว่า  ความหลงของท่านได้มลายหายไปสิ้นแล้ว  เช่นนี้หมายความว่า  อารจุนะทรงมิได้คิดว่าคริชณะเป็นเพียงมนุษย์ปุถุชนธรรมดาหรือเป็นเพียงเพื่อนเท่านั้น  แต่ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่าง  อารจุนะได้รับแสงสว่างและดีใจที่มีสหายที่ยิ่งใหญ่เช่นคริชณะ  แต่บัดนี้  ถึงแม้จะยอมรับคริชณะว่าเป็นแหล่งกำเนิดของทุกสิ่งทุกอย่างซึ่งผู้อื่นอาจไม่ยอมรับ  ดังนั้น  เพื่อสถาปนาความเป็นทิพย์ของคริชณะสำหรับทุก  ๆ  คน  อารจุนะจึงขอร้องให้คริชณะทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลในบทนี้  อันที่จริงเมื่อผู้ใดเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะ  ผู้นั้นจะตกใจเช่นเดียวกับอารจุนะ  แต่คริชณะทรงมีพระเมตตามาก  เพราะหลังจากที่แสดงรูปลักษณ์จักรวาลแล้วทรงเปลี่ยนพระวรกายของพระองค์ให้มาอยู่ในรูปลักษณ์เดิมอีกครั้งหนึ่ง  อารจุนะทรงยอมรับสิ่งที่คริชณะตรัสมาแล้วหลายครั้ง  คริชณะตรัสเพื่อผลประโยชน์ของอาร-จุนะ  ดังนั้น  อารจุนะทรงทราบดีว่าสิ่งทั้งหลายที่เกิดขึ้นกับตัวท่านนี้ก็ด้วยพระกรุณาธิคุณของคริชณะ  บัดนี้  อารจุนะมั่นใจว่าคริชณะทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง  และทรงประทับอยู่ภายในหัวใจของทุกชีวิตในรูปองค์อภิวิญญาณ

อารจุนะทรงเรียกองค์ชรีคริชณะว่า  “พระเนตรรูปดอกบัว”  (ดวงตาของคริชณะเหมือนกับกลีบดอกบัว)  ด้วยความยินดีที่คริชณะทรงให้ความมั่นใจแก่ท่านในบทที่แล้ว  โดยตรัสว่า  อฮัม  คริทสนัสยะ  จะกะทะฮ  พระบฺะวะฮ  พระละยัส  ทะทฺาฺ  “ข้าคือแหล่งกำเนิดของสิ่งที่ปรากฏและสิ่งที่ไม่ปรากฏในปรากฏการณ์ทางวัตถุทั้งหมด”อารจุนะทรงได้ยินเช่นนี้จากองค์ภควานโดยละเอียด  อารจุนะยังทราบอีกว่าถึงแม้คริชณะทรงเป็นแหล่งกำเนิดของสิ่งปรากฏและสิ่งไม่ปรากฏทั้งหลาย  พระองค์ยังทรงอยู่ห่างจากสิ่งเหล่านี้  ดังที่ได้ตรัสไว้ในบทที่เก้าว่า  พระองค์ทรงแผ่กระจายไปทั่ว  ถึงกระนั้น  พระองค์ทรงมิได้ปรากฏอยู่ทุกหนทุกแห่งด้วยพระองค์เอง  นั่นคือความมั่งคั่งที่ไม่สามารถมองเห็นได้ของคริชณะ  ซึ่งอารจุนะทรงยอมรับว่าตัวท่านเข้าใจเป็นอย่างดี

องค์ภควานตรัสว่าเนื่องจากเสด็จเข้าไปในจักรวาลวัตถุโดยผู้แทนส่วนพระองค์  ปรากฏการณ์ในจักรวาลจึงบังเกิดขึ้นและดำเนินต่อไป  อารจุนะทรงได้รับแรงดลใจจากคำดำรัสของคริชณะ  แต่เพื่อให้ผู้อื่นมีความมั่นใจว่า  ในอนาคตอาจมีผู้คิดว่าคริชณะทรงเป็นบุคคลธรรมดาสามัญ  อารจุนะจึงปรารถนาที่จะเห็นพระองค์ในรูปลักษณ์จักรวาลโดยแท้จริง  เพื่อให้เห็นว่าพระองค์ทรงปฏิบัติตนอย่างไรภายในจักรวาลถึงแม้ทรงอยู่ห่าง  อารจุนะเรียกองค์ภควานว่า  พุรุโชททะมะฺ  มีความสำคัญเช่นกันเนื่องจากทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  และทรงปรากฏอยู่ภายในร่างกายของอารจุนะเอง  ถึงแม้ว่าพระองค์ทรงทราบถึงความปรารถนาของอารจุนะ  และเข้าใจว่าอารจุนะไม่มีความปรารถนาเป็นพิเศษที่จะเห็นพระองค์ในรูปลักษณ์จักรวาลเพราะอารจุนะมีความพึงพอใจโดยสมบูรณ์ที่ได้เห็นรูปลักษณ์ส่วนพระองค์ในรูปลักษณ์คริชณะ  แต่พระองค์ทรงเข้าใจเช่นกันว่า  อารจุนะปรารถนาจะเห็นรูปลักษณ์จักรวาลเพื่อให้ผู้อื่นมีความมั่นใจอารจุนะทรงไม่มีความปรารถนาส่วนตัวที่จะต้องยืนยัน  คริชณะทรงเข้าใจเช่นเดียวกันว่า  อารจุนะปรารถนาจะเห็นรูปลักษณ์จักรวาลเพื่อวางเป็นบรรทัดฐาน  เพราะในอนาคตจะมีคนหลอกลวงมากมายที่อ้างตนเองว่า  เป็นอวตารขององค์ภควาน  ฉะนั้น  ผู้คนควรระมัดระวังคนที่จะมาอ้างตนเองว่าเป็นคริชณะ  และเขาควรเตรียมพร้อมที่จะแสดงรูปลักษณ์จักรวาลของตนเพื่อยืนยันกับสิ่งที่ได้อวดอ้างไว้

ได้กล่าวไว้ว่าเราไม่สามารถเห็น  ได้ยิน  เข้าใจ  หรือสำเหนียกองค์ภควานคริช  ณะด้วยประสาทสัมผัสวัตถุ  แต่หากเราปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้ด้วยความรักทิพย์ต่อพระองค์ตั้งแต่ต้น  เราจะสามารถเห็นองค์ภควานจากการเปิดเผยของพระองค์  ทุก  ๆ  ชีวิตเป็นเพียงละอองอณูทิพย์  ฉะนั้น  เป็นไปไม่ได้ที่จะเห็นหรือเข้าใจองค์ภควาน  อารจุนะในฐานะที่ทรงเป็นสาวก  จึงมิได้ขึ้นอยู่กับพลังแห่งการคาดคะเนของตนเอง  แต่ยอมรับขีดจำกัดในฐานะที่เป็นสิ่งมีชีวิต  และเข้าใจถึงสถานภาพของคริชณะที่ไม่สามารถประเมินได้  อารจุนะทรงเข้าใจว่าเป็นไปไม่ได้ที่สิ่งมีชีวิตจะเข้าใจผู้ที่ไร้ขอบเขตอันหาที่สิ้นสุดไม่ได้  หากผู้ไร้ขอบเขตทรงเปิดเผยตัวพระองค์  จึงเป็นไปได้ที่เราจะเข้าใจธรรมชาติแห่งความไร้ขอบเขตด้วยพระกรุณาธิคุณของพระองค์คำว่า  โยเกชวะระฺ  มีความสำคัญมากในที่นี้  เพราะองค์ภควานทรงมีพลังอำนาจที่ไม่สามารถมองเห็นได้  หากปรารถนา  ทรงสามารถเปิดเผยตนเองด้วยพระกรุณาธิคุณของพระองค์  แม้ไร้ขีดจำกัด  ฉะนั้น  อารจุนะทรงอ้อนวอนพระกรุณาธิคุณของคริชณะที่ไม่สามารถมองเห็นได้  มิใช่เป็นการสั่งคริชณะ  คริชณะทรงไม่จำเป็นต้องเปิดเผยตนเองเว้นเสียแต่เราจะศิโรราบในคริชณะจิตสำนึก  และปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้อย่างสมบูรณ์  ดังนั้น  ผู้ที่ขึ้นอยู่กับพลังแห่งการคาดคะเนทางจิตใจของตนเอง  จึงเป็นไปไม่ได้ที่จะเห็นคริชณะ

อารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็นคริชณะในรูปลักษณ์จักรวาล  ถึงแม้ว่าเป็นรูปลักษณ์ทิพย์  แต่ทรงปรากฏเพื่อปรากฏการณ์ในจักรวาล  ดังนั้น  จึงอยู่ภายใต้การกำหนดของกาลเวลาที่ไม่ถาวรแห่งธรรมชาติวัตถุนี้  เช่นเดียวกับธรรมชาติวัตถุที่ปรากฏและไม่ปรากฏ  รูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะนี้ก็ทรงปรากฏและไม่ปรากฏ  รูปลักษณ์นี้มิได้สถิตในท้องฟ้าทิพย์ชั่วนิรันดรเหมือนกับรูปลักษณ์อื่น  ๆ  ของคริชณะ  สาวกไม่กระตือรือร้นที่จะเห็นรูปลักษณ์จักรวาล  แต่เนื่องจากอารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็นคริชณะในรูปนี้  คริชณะจึงทรงเปิดเผยให้เห็น  รูปลักษณ์จักรวาลนี้ซึ่งปุถุชนคนธรรมดาไม่สามารถเห็นได้  คริชณะทรงต้องให้พลังในการเห็นแก่ผู้นั้นจึงจะสามารถเห็นได้

แม้ว่าอารจุนะทรงเป็นเพื่อนสนิทของคริชณะ  และยังเป็นผู้มีความรู้ที่สูงสุดถึงกระนั้น  ก็ยังเป็นไปไม่ได้ที่อารจุนะจะรู้ทุกสิ่งทุกอย่างเกี่ยวกับคริชณะ  ณ  ที่นี้  ได้กล่าวไว้ว่า  มนุษย์ไม่เคยได้ยินหรือรู้รูปลักษณ์และปรากฏการณ์ต่าง  ๆ  ทั้งหมดนี้มาก่อนคริชณะทรงเปิดเผยรูปลักษณ์อันน่าอัศจรรย์เหล่านี้  ณ  บัดนี้

ไม่มีผู้ใดสามารถเห็นจักรวาลทั้งหมดขณะที่นั่งอยู่ที่เดียว  แม้นักวิทยาศาสตร์ผู้ก้าวหน้าที่สุดก็ไม่สามารถเห็นสิ่งต่าง  ๆ  ที่เกิดขึ้นในส่วนอื่นของจักรวาล  แต่สาวกเช่นอารจุนะทรงสามารถเห็นทุกสิ่งทุกอย่างที่มีอยู่ในส่วนต่าง  ๆ  ของจักรวาล  คริชณะทรงให้พลังอำนาจในการเห็นทุกสิ่งทุกอย่างที่อารจุนะทรงปรารถนาจะเห็นทั้งในอดีตปัจจุบัน  และอนาคต  ดังนั้น  ด้วยพระเมตตาธิคุณของคริชณะ  อารจุนะจึงทรงสามารถเห็นทุกสิ่งทุกอย่าง

สาวกผู้บริสุทธิ์ไม่ชอบเห็นคริชณะในรูปลักษณ์อื่นใดนอกจากรูปลักษณ์สองกรของพระองค์  สาวกจะเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานด้วยพระกรุณาธิคุณของพระองค์  ไม่ใช่ด้วยจิตใจแต่ด้วยจักษุทิพย์  ในการเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะอารจุนะทรงถูกสั่งไม่ให้เปลี่ยนจิตใจ  แต่ให้เปลี่ยนจักษุ  รูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะไม่สำคัญเท่าใดนัก  ประเด็นนี้จะทำให้กระจ่างขึ้นในโศลกต่อ  ๆ  ไป  แต่เนื่องจากอารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็น  คริชณะทรงให้จักษุแก่อารจุนะโดยเฉพาะเท่าที่จำเป็นเพื่อที่จะได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาล

เหล่าสาวกผู้สถิตอย่างถูกต้องในความสัมพันธ์ทิพย์กับคริชณะ  ยึดมั่นอยู่กับรูปลักษณ์อันน่ารักของพระองค์  ไม่ใช่ยึดติดอยู่กับการแสดงความมั่งคั่งโดยปราศจากองค์ภควาน  เพื่อน  ๆ  และผู้ปกครองของคริชณะไม่เคยปรารถนาที่จะให้คริชณะแสดงความมั่งคั่ง  แต่หมกมุ่นอยู่ในความรักอันบริสุทธิ์จนกระทั่งไม่รู้ว่าคริชณะคือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  ในการแลกเปลี่ยนความรัก  ทุกคนลืมไปว่าคริชณะคือองค์ภควานใน  ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ  ได้กล่าวไว้ว่า  เด็ก  ๆ  ทั้งหมดที่เล่นกับคริชณะเป็นดวงวิญญาณที่มีบุญบารมีสูงมาก  หลังจากหลายต่อหลายชาติ  จึงสามารถมาเล่นกับคริชณะได้เด็ก  ๆ  เหล่านี้ไม่รู้ว่าคริชณะคือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  จึงได้แต่ปฏิบัติต่อคริชณะเสมือนเป็นเพื่อนสนิท  ชุคะเดวะ  โกสวามี  กล่าวโศลกต่อไปนี้

“นี่คือบุคคลสูงสุดที่นักปราชญ์ผู้ยิ่งใหญ่พิจารณาว่าเป็น  บระฮมันฺ  อันไร้รูปลักษณ์สาวกพิจารณาว่าเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  และมนุษย์ปุถุชนธรรมดาพิจารณาว่าเป็นผลผลิตของธรรมชาติวัตถุ  บัดนี้เด็ก  ๆ  ผู้ทำบุญมาหลายต่อหลายชาติเหล่านี้ได้มาเล่นอยู่กับองค์ภควาน”  (ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ  10.12.11)

ความจริงคือ  สาวกไม่สนใจกับการเห็น  วิชวะ-รูพะฺ  หรือรูปลักษณ์จักรวาลแต่อารจุนะทรงปรารถนาจะเห็นเพื่อยืนยันคำดำรัสของคริชณะ  เพื่อในอนาคตผู้คนสามารถเข้าใจว่า  คริชณะทรงไม่ใช่แสดงตนเองว่าเป็นองค์ภควานในทางทฤษฎีหรือทางปรัชญาเท่านั้น  แต่พระองค์ทรงแสดงให้อารจุนะเห็นจริง  อารจุนะทรงต้องยืนยันเช่นนี้เพราะเป็นผู้เริ่มต้นระบบ  พะรัมพะราฺ  พวกที่สนใจจะเข้าใจองค์ภควานคริชณะจริงโดยปฏิบัติตามรอยพระบาทของอารจุนะ  ควรเข้าใจว่าคริชณะทรงไม่ใช่เพียงแต่อวดอ้างว่าเป็นภควานในทางทฤษฏีเท่านั้น  แต่ทรงเปิดเผยในฐานะที่เป็นองค์ภควานโดยแท้จริง

ชรีคริชณะทรงให้พลังอำนาจที่จำเป็นแด่อารจุนะในการเห็นรูปลักษณ์จักรวาลเพราะทราบดีว่าอารจุนะทรงมิได้ปรารถนาเจาะจงที่จะเห็น  ดังที่ได้อธิบายไว้แล้ว

สองโศลกนี้ได้ใช้คำว่ามากมายหลายครั้ง  แสดงให้เห็นว่าไม่มีขีดจำกัดในจำนวนของพระหัตถ์  พระโอษฐ์  พระเพลา  และปรากฏการณ์อื่น  ๆ  ที่อารจุนะทรงได้เห็นปรากฏการณ์เหล่านี้แจกจ่ายไปทั่วทั้งจักรวาล  แต่ด้วยพระกรุณาธิคุณขององค์ภควานทำให้อารจุนะทรงสามารถเห็นสิ่งเหล่านี้ขณะที่นั่งอยู่  ณ  ที่เดียว  ที่เป็นเช่นนี้ได้ก็เนื่องมาจากพลังอำนาจที่ไม่สามารถมองเห็นได้ของคริชณะ

สิ่งที่อารจุนะทรงได้เห็น  อธิบายไม่ได้  ถึงกระนั้น  สันจะยะ  พยายามให้เห็นจินตนาการแห่งการเปิดเผยอันยิ่งใหญ่นั้นแด่  ดฺริทะราชทระ  ทั้ง  สันจะยะและดฺริทะราชทระ  ไม่ได้อยู่  ณที่นั้น  แต่ด้วยพระกรุณาธิคุณของ  วิยาสะ,  สันจะยะ  จึงสามารถเห็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น  บัดนี้  สันจะยะ  เปรียบเทียบสถานการณ์กับปรากฏการณ์ทางจินตนาการ  (ตัวอย่างเช่น  ดวงอาทิตย์ขึ้นเป็นพัน  ๆ  ดวง)  เท่าที่พอจะเข้าใจได้

คำว่า  ทะทระฺ  (“ที่นั่น”)  มีความสำคัญมาก  แสดงให้เห็นว่าทั้งอารจุนะและคริชณะทรงประทับอยู่บนราชรถ  ขณะที่อารจุนะทรงได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาล  บุคคลอื่น  ๆ  ในสมรภูมิไม่สามารถเห็นรูปลักษณ์นี้  เพราะว่าคริชณะทรงให้จักษุแด่อารจุนะเท่านั้น  อารจุนะทรงสามารถเห็นดาวเคราะห์เป็นจำนวนพัน  ๆ  ดวง  ภายในพระวรกายของคริช  ณะ  ดังที่เราได้เรียนรู้จากคัมภีร์พระเวทว่ามีจักรวาลและมีดาวเคราะห์มากมาย  บางดวงทำมาจากดิน  บางดวงทำมาจากทองคำ  บางดวงทำมาจากอัญมณีบางดวงยิ่งใหญ่มาก  บางดวงไม่ยิ่งใหญ่เท่าใดนัก  ฯลฯ  ขณะที่นั่งอยู่บนราชรถอารจุนะทรงเห็นทั้งหมดนี้แต่ไม่มีผู้ใดสามารถเข้าใจว่าอะไรกำลังเกิดขึ้นระหว่างอารจุนะและคริชณะ

เมื่อจักษุทิพย์เปิดเผยขึ้น  ความสัมพันธ์ระหว่างคริชณะและอารจุนะได้เปลี่ยนไปทันที  ก่อนหน้านี้คริชณะและอารจุนะทรงมีความสัมพันธ์กันในฐานะเพื่อน  แต่  ณบัดนี้  หลังจากได้เปิดเผยรูปลักษณ์จักรวาลแล้ว  อารจุนะทรงแสดงความเคารพด้วยความเคารพบูชาอย่างยิ่ง  และด้วยสองมือพนม  อารจุนะทรงถวายบทมนต์แด่คริชณะสรรเสริญรูปลักษณ์จักรวาล  ดังนั้น  ความสัมพันธ์ของอารจุนะกลายมาเป็นความน่าอัศจรรย์มากกว่าความเป็นเพื่อน  เหล่าสาวกผู้ยิ่งใหญ่เห็นคริชณะในฐานะที่เป็นแหล่งกำเนิดของความสัมพันธ์ทั้งหลายทั้งปวง  ในพระคัมภีร์ได้กล่าวถึงความสัมพันธ์พื้นฐานสิบสองประเภท  และทั้งหมดนี้มีอยู่ในคริชณะ  ได้กล่าวไว้ว่า  พระองค์ทรงเป็นมหาสมุทรแห่งความสัมพันธ์ทั้งหลายที่แลกเปลี่ยนกันระหว่างสองชีวิต  ระหว่างเทวดาหรือระหว่างองค์ภควานและสาวกของพระองค์

ณ  ที่นี้  อารจุนะทรงได้รับแรงดลใจด้วยความสัมพันธ์แห่งความอัศจรรย์  และภายในความอัศจรรย์นั้น  ถึงแม้โดยธรรมชาติอารจุนะทรงเป็นผู้ที่มีความสุขุม  สงบและเงียบมาก  แต่อารจุนะได้กลายมาเป็นผู้ที่มีความปลื้มปีติสุข  ขนลุกตั้งชัน  และทรงเริ่มถวายความเคารพแด่องค์ภควานด้วยมือทั้งสองพนม  แน่นอนว่าอารจุนะทรงมิได้กลัว  แต่ได้รับผลกระทบจากความอัศจรรย์ของพระองค์  สภาพแวดล้อมในขณะนั้นคือความอัศจรรย์  ธรรมชาติความสัมพันธ์แห่งความรักฉันเพื่อนท่วมท้นไปด้วยความอัศจรรย์  ดังนั้น  อารจุนะจึงทรงแสดงออกมาเช่นนี้

อารจุนะทรงเห็นทุกสิ่งทุกอย่างในจักรวาล  ดังนั้น  จึงทรงเห็นพระพรหมผู้ทรงเป็นชีวิตแรกในจักรวาล  และพญานาคทิพย์ที่  การโบฺดะคะชายี  วิชณฺุ  ทรงบรรทมอยู่ในช่วงล่างของจักรวาล  แท่นบรรทมนาคราชนี้เรียกว่า  วาสุคิฺ  ยังมีนาคอื่น  ๆ  ที่ชื่อว่า  วาสุคิฺ  อารจุนะทรงสามารถเห็น  เริ่มต้นจาก  การโบฺดะคะชายี  วิชณฺุ  ไปจนถึงส่วนสูงสุดของจักรวาลบนโลกรูปดอกบัว  ที่พระพรหมผู้ทรงเป็นชีวิตแรกในจักรวาลประทับอยู่เช่นนี้หมายความว่าจากจุดเริ่มต้นไปจนถึงจุดจบ  อารจุนะผู้ทรงประทับอยู่บนราชรถเพียงแห่งเดียวสามารถเห็นทุกสิ่งทุกอย่าง  เป็นเช่นนี้ได้ก็เนื่องมาจากพระกรุณาธิคุณขององค์ภควาน  คริชณะ

คริชณะคือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าผู้ทรงไร้ขอบเขตไม่มีที่สิ้นสุด  ดังนั้นเราจึงสามารถเห็นทุกสิ่งทุกอย่างได้โดยผ่านทางพระองค์

ความมั่งคั่งหกประการของบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงไม่มีขีดจำกัด  ได้มีการกล่าวซ้ำ  ณ  ที่นี้  และอีกหลายแห่ง  พระคัมภีร์กล่าวว่า  การกล่าวซ้ำถึงพระบารมีของคริชณะมิใช่เป็นความอ่อนแอของวรรณกรรม  ในขณะที่งงงวย  อัศจรรย์ใจ  หรือมีความปลื้มปีติสุขอย่างใหญ่หลวงจะกล่าวประโยคซ้ำไปซ้ำมา  เช่นนี้ไม่ใช่ข้อบกพร่อง

คำว่า  ดยาพ  อา-พริทิฺพโยฮฺ  (“อวกาศหรือช่องว่างระหว่างสวรรค์และโลก”)และ  โลคะ-ทระยัมฺ  (“สามโลก”)  มีความสำคัญในโศลกนี้  เพราะปรากฏว่าไม่เพียงแต่อารจุนะเท่านั้นที่ทรงเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควาน  แต่บุคคลอื่น  ๆ  ในระบบดาวเคราะห์อื่นก็ได้เห็นด้วยเช่นกัน  การเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของอารจุนะทรงไม่ใช่เป็นความฝัน  ทุกคนที่พระองค์ทรงประทานจักษุทิพย์ให้จะได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาลที่สมรภูมินี้

เหล่าเทวดาในระบบดาวเคราะห์ทั้งหลายทรงกลัวปรากฏการณ์อันน่าสะพรึงกลัวแห่งรูปลักษณ์จักรวาลและรัศมีอันเจิดจรัสนี้  ดังนั้น  จึงทรงภาวนาเพื่อให้ช่วยคุ้มครอง

โศลกก่อนหน้านี้  คริชณะทรงสัญญากับอารจุนะว่าจะแสดงสิ่งที่อารจุนะทรงสนใจมาก  บัดนี้อารจุนะทรงเห็นผู้นำของฝ่ายตรงข้าม  (บีฺชมะ  โดรณะ  คารณะ  และบุตรทั้งหมดของดฺริทะราชทระ)  และกองกำลังทหารของทั้งสองฝ่าย  ทั้งหมดกำลังถูกทำลายเช่นนี้แสดงให้เห็นว่าหลังจากผู้ที่มาชุมนุมกันที่  คุรุเชทระฺ  เกือบทั้งหมดตายไป  อารจุนะจะทรงได้รับชัยชนะ  ได้กล่าวไว้  ณ  ที่นี้ด้วย  บีฺชมะ  ผู้ที่ไม่มีผู้ใดสามารถเอาชนะได้จะถูกบดขยี้  และคารณะก็จะถูกทำลายเช่นเดียวกัน  ไม่เพียงแต่นักรบผู้ยิ่งใหญ่ของฝ่ายตรงข้ามเช่นบีฺชมะถูกทำลาย  แม้แต่ยอดนักรบของฝ่ายอารจุนะเองบางคนจะถูกทำลายเช่นเดียวกัน

ถึงแม้อารจุนะทรงทราบดีว่าคริชณะทรงเป็นสหายและทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  แต่ยังงุนงงจากรูปลักษณ์ต่าง  ๆ  ที่คริชณะทรงแสดงให้เห็น  ดังนั้นอารจุนะจึงทรงถามต่อ  ถึงพระภารกิจอันแท้จริงของพลังแห่งการทำลายล้างนี้  ได้เขียนไว้ในคัมภีร์พระเวทว่า  สัจธรรมสูงสุดจะทำลายทุกสิ่งอย่างแม้แต่พวกพราหมณ์  ดังที่ได้กล่าวไว้ใน  คะทฺะ  อุพะนิชัดฺ  (1.2.25)  ว่า

ในอนาคตทั้งพราหมณ์  กษัตริย์ทั้งหมด  และทุก  ๆ  คนจะถูกองค์ภควานกลืนเข้าไปเหมือนกับอาหาร  รูปลักษณ์ขององค์ภควานนี้คือยักษ์ใหญ่ที่กลืนกินทุกสิ่งทุกอย่าง  ณที่นี้  คริชณะทรงแสดงพระองค์เองในรูปลักษณ์ของกาลเวลาที่กลืนกินทุกสิ่งทุกอย่างยกเว้นพาณดะวะไม่กี่คน  นอกนั้นที่อยู่  ณ  สมรภูมินี้จะถูกพระองค์กลืนเข้าไปหมด  อารจุนะทรงไม่ชอบสงครามครั้งนี้และคิดว่าไม่รบดีกว่าจะได้ไม่ต้องหนักใจองค์ภควานทรงตอบด้วยการกล่าวว่า  แม้หากอารจุนะไม่ต่อสู้  ทุก  ๆ  คนก็จะถูกทำลายเพราะนั่นคือแผนของพระองค์  หากอารจุนะหยุดการต่อสู้พวกเขาจะตายด้วยวิธีอื่นแม้อารจุนะไม่รบก็หยุดความตายไม่ได้  อันที่จริงพวกนี้ได้ตายไปแล้ว  กาลเวลาคือการทำลาย  ปรากฏการณ์ทั้งหมดจะถูกทำลายไปด้วยความปรารถนาขององค์ภควาน  นั่นคือกฎแห่งธรรมชาติ

สัพยะ-สาชินฺ  หมายถึงผู้ที่สามารถยิงธนูชำนาญมากในสนามรบ  ดังนั้นอารจุนะทรงถูกเรียกว่าเป็นนักรบผู้ชำนาญในการยิงธนูเพื่อสังหารศัตรู  “เพียงแต่มาเป็นเครื่องมือ”  นิมิททะฺ-มาทรัมฺ  คำนี้มีความสำคัญมากเช่นกัน  โลกทั้งโลกเคลื่อนไหวไปตามแผนขององค์ภควาน  คนโง่เขลาที่ไม่มีความรู้เพียงพอคิดว่าธรรมชาติเคลื่อนไหวไปโดยปราศจากแผนการ  และปรากฏการณ์ทั้งหลายเป็นเพียงอุบัติเหตุของขบวนการสร้าง  มีพวกที่สมมติว่าเป็นนักวิทยาศาสตร์มากมายแนะนำว่าบางทีเป็นอย่างนี้หรือบางทีก็เป็นอย่างนั้น  แต่อันที่จริงไม่มีคำว่า  “บางที”  หรือ  “อาจจะ”  เพราะมีแผนการเฉพาะเจาะจงที่ดำเนินไปในโลกวัตถุนี้  แผนนี้คืออะไร?  ปรากฏการณ์ในจักรวาลเปิดโอกาสสำหรับพันธวิญญาณที่จะกลับคืนสู่องค์ภควานคืนสู่เหย้า  ตราบใดที่ยังมีความคิดโอหังพยายามที่จะเป็นเจ้าเหนือธรรมชาติวัตถุ  พวกเขาต้องถูกพันธนาการ  หากผู้ใดเข้าใจแผนขององค์ภควานและพัฒนาคริชณะจิตสำนึกจะเป็นผู้ที่มีปัญญาสูงสุด  การสร้างและการทำลายของปรากฏการณ์ในจักรวาลอยู่ภายใต้การนำที่สูงกว่าขององค์ภควาน  ดังนั้น  สงครามในสนามรบคุรุคเชทระเป็นไปตามแผนของพระองค์  อารจุนะทรงปฏิเสธที่จะต่อสู้  แต่ได้รับคำแนะนำให้สู้ตามความปรารถนาขององค์ภควาน  แล้วชีวิตจะมีความสุข  หากผู้ใดอยู่ในคริชณะจิตสำนึกอย่างสมบูรณ์  และอุทิศชีวิตในการรับใช้ทิพย์ต่อพระองค์  ผู้นั้นจะเป็นบุคคลที่บริบูรณ์

ทุก  ๆ  แผน  บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าทรงเป็นผู้กำหนด  แต่พระองค์ทรงมีพระเมตตากรุณาต่อสาวกของพระองค์มาก  จึงทรงอยากให้สาวกผู้ปฏิบัติตามแผนที่พระองค์ปรารถนาได้รับชื่อเสียง  ฉะนั้น  ชีวิตควรขับเคลื่อนไปในวิถีทางที่ทุก  ๆ  คนควรปฏิบัติในคริชณะจิตสำนึกและเข้าใจองค์ภควานผ่านทางสื่อแห่งพระอาจารย์ทิพย์  แผนต่าง  ๆ  ขององค์ภควานเข้าใจได้ด้วยพระเมตตาธิคุณของพระองค์  และแผนต่าง  ๆ  ของสาวกก็ดีเท่ากับแผนขององค์ภควาน  ดังนั้น  เราจึงควรปฏิบัติตามแผนเหล่านี้และได้รับชัยชนะในการดิ้นรนต่อสู้เพื่อความอยู่รอด

ดังที่ได้อธิบายไว้แล้ว  เนื่องจากสถานการณ์ที่เกิดจากรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควาน  ทำให้อารจุนะทรงรู้สึกตกตะลึงในความอัศจรรย์  จึงเริ่มถวายความเคารพอย่างสูงแด่คริชณะหลายต่อหลายครั้ง  และด้วยเสียงที่ตะกุกตะกักอารจุนะทรงเริ่มสวดมนต์มิใช่ในฐานะเพื่อน  แต่ในฐานะสาวกผู้ทรงอยู่ในความอัศจรรย์ใจ

หลังจากได้ยินเกี่ยวกับผลสรุปของสนามรบคุรุคเชทระ  อารจุนะทรงได้รับแสงสว่างในฐานะที่เป็นสาวกผู้ยิ่งใหญ่และเป็นสหายขององค์ภควาน  อารจุนะทรงกล่าวว่าทุกสิ่งทุกอย่างที่คริชณะทรงกระทำไปนั้นเหมาะสมถูกต้อง  และยืนยันว่าคริชณะทรงเป็นผู้ค้ำจุน  ทรงเป็นจุดมุ่งหมายแห่งการบูชาของสาวก  และทรงเป็นผู้ทำลายสิ่งที่ไม่พึงปรารถนา  การกระทำของพระองค์นั้นดีเท่า  ๆ  กันสำหรับทุก  ๆ  คน  ณ  ที่นี้  อารจุนะทรงเข้าใจว่าขณะที่กำลังสรุปเหตุการณ์ที่สมรภูมิคุรุคเชทระ  ในอวกาศมีเทวดามากมายเช่นสิดดฺะ  และพวกมีปัญญาจากดาวเคราะห์ที่สูงกว่า  ได้มาสังเกตการสู้รบเพราะว่าคริชณะทรงอยู่  ณ  ที่นั้น  เมื่ออารจุนะทรงได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานเหล่าเทวดาชื่นชมยินดีไปด้วย  แต่พวกมารและพวกที่ไม่เชื่อในองค์ภควานทนไม่ได้ที่เห็นพระองค์ได้รับการสรรเสริญ  จากความกลัวรูปลักษณ์แห่งการทำลายของบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  มารจึงวิ่งหนีไปโดยธรรมชาติ  อารจุนะทรงสรรเสริญคริชณะที่ทรงปฏิบัติต่อเหล่าสาวกและพวกที่ไม่เชื่อในพระองค์  ในทุก  ๆ  กรณีสาวกจะสรรเสริญพระองค์  เพราะทราบดีว่าทุกสิ่งที่คริชณะทรงกระทำจะเป็นผลดีสำหรับทุก  ๆ  คน

จากการถวายความเคารพนี้  อารจุนะทรงแสดงให้เห็นว่าคริชณะทรงเป็นที่เคารพบูชาสำหรับทุก  ๆ  คน  พระองค์ทรงแผ่กระจายไปทั่วและทรงเป็นวิญญาณของทุกดวงวิญญาณ  อารจุนะทรงเรียกคริชณะว่า  มะฮาทมาฺ  ซึ่งหมายความว่าพระองค์ทรงมีใจกว้างขวางและไม่มีขีดจำกัด  อนันทะฺ  แสดงว่าไม่มีสิ่งใดที่ไม่ถูกปกคลุมด้วยอิทธิพลและพลังงานขององค์ภควาน  และ  เดเวชะฺ  หมายความว่าพระองค์ทรงเป็นผู้ควบคุมและอยู่เหนือเทวดาทั้งหลาย  พระองค์ทรงเป็นที่พักพิงของจักรวาลทั้งหมดอารจุนะทรงคิดเช่นกันว่า  เป็นการเหมาะสมที่สิ่งมีชีวิตผู้สมบูรณ์และเทวดาผู้มีอำนาจทั้งหลายควรถวายความเคารพแด่องค์ภควาน  เพราะว่าไม่มีผู้ใดยิ่งใหญ่ไปกว่าพระองค์อารจุนะทรงกล่าวโดยเฉพาะว่าคริชณะทรงยิ่งใหญ่กว่าพระพรหมเพราะคริชณะทรงเป็นผู้สร้างพระพรหม  พระพรหมทรงถือกำเนิดมาจากก้านดอกบัวที่เจริญเติบโตมาจากพระนาภีของ  การโบฺดะคะชายี  วิชณฺุ  ผู้ทรงเป็นภาคที่แบ่งแยกอันสมบูรณ์ของคริชณะ  ดังนั้น  พระพรหมและพระศิวะ  (กำเนิดมาจากพระพรหม)  และเทวดาองค์อื่นๆ  ทั้งหลายต้องถวายความเคารพแด่ชรีคริชณะ  ได้กล่าวไว้ใน  ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ  ว่าพระศิวะ  พระพรหม  และเทวดาองค์อื่น  ๆ  ที่คล้ายกันนี้เคารพบูชาองค์ภควาน  คำว่า  อัคชะรัมฺ  มีความสำคัญมากเพราะว่าการสร้างทางวัตถุนี้จะหนีไม่พ้นการทำลาย  แต่พระองค์ทรงอยู่เหนือการสร้างทางวัตถุ  ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวงเมื่อเป็นเช่นนี้  ทรงเหนือกว่าพันธวิญญาณทั้งหลายภายในธรรมชาติวัตถุนี้  รวมทั้งปรากฏการณ์ทางจักรวาลวัตถุเอง  ดังนั้นพระองค์ทรงเป็นผู้ยิ่งใหญ่สูงสุด

ทุกสิ่งทุกอย่างพำนักอยู่ที่องค์ภควาน  ฉะนั้น  พระองค์ทรงเป็นที่พักพิงสูงสุด  นิดฺานัมฺ  หมายความว่าทุกสิ่งทุกอย่างแม้แต่รัศมี  บระฮมันฺ  ยังพำนักอยู่ที่บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าคริชณะ  พระองค์ทรงเป็นผู้รู้ทุกสิ่งทุกอย่างที่เกิดขึ้นในโลกนี้  และหากความรู้มีจุดจบ  พระองค์ทรงเป็นที่สุดของความรู้นั้นทั้งหมด  ดังนั้น  พระองค์ทรงเป็นผู้รู้และเป็นผู้ที่เราควรรู้  พระองค์ทรงเป็นจุดมุ่งหมายแห่งความรู้เพราะทรงแผ่กระจายไปทั่ว  เนื่องจากทรงเป็นแหล่งกำเนิดในโลกทิพย์  พระองค์ทรงเป็นทิพย์พระองค์ยังทรงเป็นประธานผู้นำในโลกทิพย์

ณ  ที่นี้  ทรงเรียกองค์ภควานว่าเป็นลม  เพราะว่าลมเป็นผู้แทนที่สำคัญที่สุดของมวลเทวดาซึ่งแผ่กระจายไปทั่ว  อารจุนะทรงเรียกคริชณะว่าเป็นพระปัยกา  เพราะว่าพระองค์ทรงเป็นพระบิดาของพระพรหม  ผู้ทรงเป็นชีวิตแรกในจักรวาล

ด้วยความรักอันปลาบปลื้มที่มีต่อคริชณะ  สหายอารจุนะทรงถวายความเคารพจากทุก  ๆ  ด้าน  โดยยอมรับว่าคริชณะทรงเป็นเจ้าของพลังและอำนาจทั้งหมดและทรงยิ่งใหญ่กว่านักรบผู้ยิ่งใหญ่ทั้งหลายที่มาชุมนุมกันที่สมรภูมิ  ได้กล่าวไว้ใน  วิชณุ  พุราณะฺ  (1.9.69)  ดังนี้

“โอ้  ภควาน  พระองค์ทรงเป็นผู้สร้างทุกชีวิตที่มาอยู่ต่อหน้าพระองค์  แม้แต่เทวดา”

ถึงแม้ว่าคริชณะทรงปรากฏต่อหน้าอารจุนะในรูปลักษณ์จักรวาล  อารจุนะทรงระลึกถึงความสัมพันธ์ฉันเพื่อนที่มีต่อคริชณะ  ดังนั้น  จึงขออภัยโทษและทรงขอร้องคริชณะเพื่อยกโทษให้ในการที่ปฏิบัติตัวเป็นกันเองหลายครั้ง  อันเนื่องจากความสนิทสนม  อารจุนะทรงยอมรับว่าในอดีตไม่รู้ว่าคริชณะทรงสามารถแสดงรูปลักษณ์จักรวาลนี้ถึงแม้ว่าคริชณะทรงอธิบายในฐานะที่เป็นเพื่อนสนิท  อารจุนะไม่ทราบว่ากี่ครั้งต่อกี่ครั้งที่ไม่ให้เกียรติคริชณะด้วยการเรียกว่าพระองค์ว่า  “โอ้  สหายข้า”  “โอ้คริชณะ”  “โอ้  ยาดะวะ”  ฯลฯ  โดยไม่ทราบถึงความมั่งคั่งของพระองค์  แต่คริชณะทรงมีพระเมตตากรุณามาก  ถึงแม้ว่าจะมีความมั่งคั่งเช่นนี้  พระองค์ยังทรงล้อเล่นกับอารจุนะเสมือนเพื่อน  นี่คือการสนองตอบในความรักทิพย์ระหว่างสาวกและองค์ภควานความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตและคริชณะมีความมั่นคงนิรันดร  โดยไม่มีวันที่จะลืมเลือนไปได้  ดังที่เราได้เห็นจากพฤติกรรมของอารจุนะ  ถึงแม้ว่าอารจุนะทรงเห็นความมั่งคั่งในรูปลักษณ์จักรวาล  ก็ยังไม่สามารถลืมความสัมพันธ์ฉันเพื่อนที่มีต่อคริชณะได้

องค์ภควานชรีคริชณะทรงเป็นที่เคารพบูชาในฐานะที่เป็นพระบิดาสำหรับบุตรพระองค์ทรงเป็นพระอาจารย์ทิพย์เนื่องจากเดิมทีพระองค์ทรงให้คำสอนพระเวทนี้แก่พระพรหม  และมาบัดนี้ยังทรงให้คำสอน  ภควัต-คีตาฺ  แก่อารจุนะ  ฉะนั้น  พระองค์ทรงเป็นพระอาจารย์ทิพย์องค์แรก  และพระอาจารย์ทิพย์ผู้ที่เชื่อถือได้องค์ใดในปัจจุบันนี้จะต้องสืบทอดมาจากสาย  พะรัมพะราฺ  ที่เริ่มมาจากคริชณะ  หากผู้ใดไม่ใช่ผู้แทนของคริชณะจะไม่สามารถมาเป็นครูหรือพระอาจารย์เกี่ยวกับวิชาทิพย์เหนือโลกนี้ได้

องค์ภควานทรงได้รับการถวายความเคารพในทุก  ๆ  ด้าน  พระองค์ทรงเป็นผู้ยิ่งใหญ่ที่ไม่สามารถประมาณได้  ไม่มีผู้ใดยิ่งใหญ่ไปกว่าองค์ภควานชรีคริชณะ  เพราะว่าไม่มีผู้ใดเทียบเท่าหรือสูงกว่าคริชณะภายในปรากฏการณ์  ไม่ว่าในโลกทิพย์หรือโลกวัตถุ  ทุก  ๆ  ชีวิตด้อยกว่า  ไม่มีผู้ใดเกินไปกว่าพระองค์  ได้กล่าวไว้ใน  ชเวทาชวะทะระ  อุพะนิชัดฺ  (6.8)  ว่า

องค์ภควานชรีคริชณะทรงมีประสาทสัมผัสและร่างกายเหมือนมนุษย์ธรรมดา  แต่สำหรับพระองค์จะไม่มีข้อแตกต่างระหว่างประสาทสัมผัส  ร่างกาย  จิตใจ  และตัวพระองค์เอง  คนโง่เขลาผู้ไม่รู้จักพระองค์อย่างสมบูรณ์จะกล่าวว่า  คริชณะทรงแตกต่างไปจากดวงวิญญาณของพระองค์  จิตใจ  หัวใจ  และทุกสิ่งทุกอย่างของพระองค์  คริชณะทรงมีความสมบูรณ์บริบูรณ์  ดังนั้น  กิจกรรมและพลังอำนาจของพระองค์จึงสูงสุด  ได้กล่าวไว้ว่า  ถึงแม้ว่าทรงไม่มีประสาทสัมผัสเหมือนพวกเรา  พระองค์ทรงสามารถปฏิบัติกิจกรรมทางประสาทสัมผัสทั้งหมดได้  ดังนั้น  ประสาทสัมผัสของพระองค์ทรงมิใช่ไม่สมบูรณ์  หรือมีขีดจำกัด  ไม่มีผู้ใดยิ่งใหญ่ไปกว่าพระองค์  ไม่มีผู้ใดสามารถเทียบเท่าพระองค์  และทุก  ๆ  คนต่ำกว่าพระองค์

ความรู้  พละกำลัง  และกิจกรรมทั้งหมดขององค์ภควานทรงเป็นทิพย์  ดังที่ได้กล่าวไว้ใน  ภควัต-คีตาฺ  (4.9)  ดังนี้

ผู้ใดรู้ร่างทิพย์  กิจกรรมทิพย์  และความสมบูรณ์ทิพย์ของคริชณะ  หลังจากออกจากร่างนี้ไปจะกลับไปหาพระองค์และไม่ต้องกลับมายังโลกที่เต็มไปด้วยความทุกข์นี้อีกต่อไป  ฉะนั้น  เราจึงควรรู้ว่ากิจกรรมของคริชณะทรงไม่เหมือนกับผู้ใด  นโยบายที่ดีที่สุดคือเราควรปฏิบัติตามหลักธรรมของคริชณะ  เพราะเช่นนี้จะทำให้เราสมบูรณ์ยังได้กล่าวไว้ว่า  ไม่มีผู้ใดเป็นเจ้านายของคริชณะ  ทุกคนเป็นผู้รับใช้ของพระองค์  เชธันญะ-ชะริทามริทะฺ  (อาดิฺ  5.142)  ยืนยันไว้ว่า  เอคะเล  อีชวะระ  คริชณะ,  อาระ  สะบะ  บฺริทยะฺ  คริชณะเพียงพระองค์เดียวเท่านั้นที่ทรงเป็นองค์ภควานและทุกคนเป็นผู้รับใช้ของพระองค์  ทุกคนปฏิบัติตามคำสั่งของพระองค์  ไม่มีผู้ใดสามารถปฏิเสธคำสั่งของพระองค์ได้  ทุกคนปฏิบัติตามคำแนะนำของคริชณะในฐานะที่อยู่ภายใต้การดูแลของพระองค์  ดังที่ได้กล่าวไว้ใน  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  ว่าพระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง

บรรดาสาวกของคริชณะเชื่อมกับพระองค์ในความสัมพันธ์หลายรูปแบบ  บางคนอาจดูแลคริชณะในฐานะที่เป็นบุตร  บางคนอาจดูแลคริชณะในฐานะที่เป็นสามี  ในฐานะที่เป็นเพื่อน  หรือในฐานะที่เป็นอาจารย์  คริชณะและอารจุนะมีความสัมพันธ์กันฉันเพื่อน  เสมือนดังบิดา  สามี  หรืออาจารย์ที่มีความอดทน  คริชณะก็ทรงมีความอดทนในลักษณะเดียวกัน

อารจุนะทรงมีความมั่นใจต่อคริชณะเสมอ  เพราะว่าพระองค์ทรงเป็นเพื่อนที่รักมาก  และในฐานะเพื่อนรักที่ดีใจกับความมั่งคั่งของเพื่อน  อารจุนะทรงมีความยินดีมากที่เห็นว่าสหายคริชณะทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  และทรงสามารถแสดงรูปลักษณ์จักรวาลอันน่าอัศจรรย์เช่นนี้  แต่ในขณะเดียวกัน  หลังจากที่ได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาลแล้ว  รู้สึกกลัวว่าตนเองได้กระทำผิดมากมายต่อคริชณะอันเนื่องมาจากความสัมพันธ์ฉันเพื่อนสนิท  ดังนั้น  จิตใจของอารจุนะสับสนเนื่องจากความกลัว  ถึงแม้ว่าไม่มีเหตุผลที่จะต้องกลัว  ฉะนั้น  อารจุนะทรงขอร้องให้คริชณะแสดงรูปลักษณ์พระนารายณ์  เนื่องจากคริชณะทรงสามารถแสดงรูปลักษณ์ใดก็ได้  รูปลักษณ์จักรวาลนี้เป็นวัตถุและไม่ถาวรเช่นเดียวกับโลกวัตถุที่ไม่ถาวร  แต่ที่ดาวเคราะห์ไวคุณธฺะ  พระองค์ทรงมีรูปลักษณ์ทิพย์พระนารายณ์สี่กร  มีดาวเคราะห์จำนวนนับไม่ถ้วนในท้องฟ้าทิพย์แต่ละดวงคริชณะทรงปรากฏด้วยภาคแบ่งแยกที่สมบูรณ์ของพระองค์ในพระนามต่างๆ  กัน  ดังนั้น  อารจุนะปรารถนาจะเห็นหนึ่งในรูปลักษณ์ที่ปรากฏอยู่ในดาวเคราะห์ไวคุณธฺะ  แน่นอนว่าในแต่ละดาวเคราะห์ไวคุณธฺะ  พระนารายณ์ทรงมีสี่กร  แต่ละองค์ทรงหอยสังข์  คทา  ดอกบัว  และกงจักร  ในตำแหน่งที่ไม่เหมือนกัน  เนื่องจากสี่สิ่งนี้อยู่ที่พระกรต่างกัน  พระนารายณ์จึงทรงมีพระนามที่ไม่เหมือนกัน  รูปลักษณ์ทั้งหมดเหล่านี้เป็นหนึ่งเดียวกับคริชณะ  ดังนั้น  อารจุนะจึงทรงขอดูรูปลักษณ์สี่กรของพระองค์

ใน  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  (5.39)  กล่าวไว้ว่า  รามาดิ-มูรทิชุ  คะลา-นิยะเมนะ  ทิชทัฺนฺ  องค์ภควานสถิตชั่วกัลปวสานในรูปลักษณ์นับจำนวนเป็นร้อย  ๆ  พัน  ๆ  และรูปลักษณ์  ที่สำคัญ  ๆ  คือ  รามะ  นริสิมฮะ  นารายะณะ  ฯลฯ  มีรูปลักษณ์ที่นับจำนวนไม่ถ้วน  แต่อารจุนะทรงทราบว่า  คริชณะทรงเป็นภควานองค์เดิม  และทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลชั่วคราว  บัดนี้  อารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็นรูปลักษณ์ทิพย์แห่งองค์นารา-ยะณะ  โศลกนี้ได้สถาปนาข้อความของ  ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ  โดยปราศจากความสงสัยว่า  คริชณะคือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าองค์แรกและรูปลักษณ์อื่น  ๆ  ทั้งหมดกำเนิดมาจากพระองค์  คริชณะทรงไม่แตกต่างจากภาคแบ่งแยกอันสมบูรณ์ของพระองค์  และทรงเป็นองค์ภควานไม่ว่าจะอยู่ในรูปลักษณ์ใด  ในรูปลักษณ์ทั้งหมดเหล่านี้พระองค์ทรงมีความสดชื่นเหมือนกับเด็กหนุ่ม  นี่คือลักษณะนิรันดรของบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าผู้ที่รู้จักคริชณะจะเป็นผู้มีอิสระภาพจากมลทินทั้งหมดแห่งโลกวัตถุทันที

อารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควาน  ดังนั้น  ด้วยพระเมตตาที่คริชณะทรงมีต่อสาวกจึงทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลของพระองค์ที่เต็มไปด้วยรัศมีและความมั่งคั่ง  รูปลักษณ์นี้ส่องแสงเหมือนกับดวงอาทิตย์  พระพักตร์มากมายเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว  คริชณะทรงแสดงรูปลักษณ์ที่มาจากพลังเบื้องสูงของพระองค์เพื่อสนองตอบความปรารถนาของสหายอารจุนะ  การคาดคะเนของมนุษย์ไม่สามารถเข้าใจได้  ไม่เคยมีผู้ใดเห็นรูปลักษณ์จักรวาลนี้ก่อนอารจุนะ  เนื่องจากรูปลักษณ์นี้ได้แสดงให้อารจุนะทรงเห็น  เหล่าสาวกบนสรวงสวรรค์และดาวเคราะห์อื่นๆ  ในอวกาศไม่เคยเห็นมาก่อน  อีกนัยหนึ่ง  ด้วยพระเมตตาของคริชณะ  สาวกทั้งหลายขององค์ภควานใน  สายพะรัมพะราฺ  จึงสามารถเห็นรูปลักษณ์จักรวาลที่ได้แสดงให้อารจุนะ  บางคนวิจารณ์ว่ารูปลักษณ์นี้ได้แสดงให้ดุรโยดฺะนะ  แต่ด้วยความอับโชคดุรโยดฺะนะไม่ยอมรับข้อเสนอเพื่อสันติภาพ  ตอนนั้นคริชณะทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลแต่รูปลักษณ์เหล่านั้นแตกต่างไปจากรูปลักษณ์ที่ทรงแสดงให้อารจุนะขณะนี้  ได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่าไม่เคยมีผู้ใดเห็นรูปลักษณ์นี้มาก่อน

จักษุทิพย์ในความสัมพันธ์กับประเด็นนี้ควรทำความเข้าใจอย่างชัดเจนว่า  ผู้ใดสามารถมีจักษุทิพย์?  ทิพย์หมายความว่า  แห่งเทพ  นอกจากเราบรรลุถึงระดับทิพย์เหมือนกับเทพ  เราจะไม่สามารถมีจักษุทิพย์ได้  และเทพคือใคร?  ได้กล่าวไว้ในคัมภีร์พระเวทว่า  พวกที่เป็นสาวกของพระวิชณุคือ  เทพ  (วิชณุ-บัฺคธะฮ  สมริโท  เดวะฮฺ)  พวกที่ไม่เชื่อในองค์ภควาน  หรือพวกที่ไม่เชื่อในพระวิชณุ  หรือพวกที่รู้เพียงส่วนที่ไร้รูปลักษณ์ของคริชณะ  ไม่สามารถมีจักษุทิพย์  เป็นไปไม่ได้ที่ประณามคริชณะแล้วจะมีจักษุทิพย์ในขณะเดียวกัน  เราไม่สามารถมีจักษุทิพย์หากไม่มาเป็นบุคคลทิพย์  อีกนัยหนึ่ง  พวกที่มีจักษุทิพย์จะสามารถเห็นสิ่งที่อารจุนะทรงเห็น

ภควัต-คีตาฺ  ได้พรรณนาถึงรูปลักษณ์จักรวาล  ถึงแม้การพรรณนานี้ไม่เคยมีผู้ใดรู้มาก่อนอารจุนะ  บัดนี้  เรามีแนวความคิดบางอย่างเกี่ยวกับ  วิชวะ-รูพะฺ  หลังจากเหตุการณ์นี้  บุคคลที่เป็นทิพย์จริง  ๆ  สามารถเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานแต่เราไม่สามารถเป็นทิพย์หากไม่มาเป็นสาวกผู้บริสุทธิ์ของคริชณะ  อย่างไรก็ดีสาวกผู้ที่อยู่ในธรรมชาติทิพย์จริงและมีจักษุทิพย์  จะไม่สนใจในการเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานเท่าใดนัก  ดังที่ได้อธิบายในโศลกก่อนหน้านี้  อารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็นรูปลักษณ์สี่กรขององค์คริชณะในรูปพระวิชณุ  อันที่จริงท่านทรงกลัวรูปลักษณ์จักรวาล

โศลกนี้มีคำพูดสำคัญ  ๆ  เช่น  เวดะ-ยะกยาดฺยะยะไนฮฺ  ซึ่งหมายถึง  การศึกษาวรรณกรรมพระเวทและเรื่องราวกฎเกณฑ์ในพิธีบูชา  พระเวทหมายถึงวรรณกรรมพระเวททั้งหมด  เช่น  พระเวททั้งสี่เล่ม  (ริก,  ยะจุร,  สามะฺ  และ  อทฺารวะฺ)  และ  พุราณะฺทั้งสิบแปดเล่ม  อุพะนิชัดฺ  และ  เวดานธะ-สูทระฺ  เราสามารถศึกษาคัมภีร์เหล่านี้ที่บ้านหรือที่ใดก็ได้  ในทำนองเดียวกันมี  สูทระฺ  เช่น  คัลพะ-สูทระฺ  และ  มีมามสา-สูทระฺ  เพื่อศึกษาพิธีกรรมบวงสรวงบูชา  ดาไนฮฺ  หมายถึงการให้ทานซึ่งถวายให้แก่ผู้ที่เหมาะสมเช่นบุคคลผู้ที่ปฏิบัติรับใช้ด้วยความรักทิพย์ต่อองค์ภควาน  เช่น  บราฮมะณะ  และ  ไวช-  ณะวะฺ  ในทำนองเดียวกัน  “การทำบุญ”  หมายถึง  อักนิ-โฮทระฺ  และหน้าที่ที่ได้กำหนดไว้สำหรับวรรณะต่าง  ๆ  การอาสายอมทำให้ร่างกายเจ็บปวดบ้างเรียกว่า  ทะพัสยะฺ  ดังนั้นเราสามารถปฏิบัติตามรายการทั้งหมดนี้  ยอมรับการบำเพ็ญเพียรทางร่างกาย  การให้ทาน  การศึกษาคัมภีร์พระเวท  ฯลฯ  แต่นอกจากมาเป็นสาวกเหมือนกับอารจุนะ  มิฉะนั้นเป็นไปไม่ได้ที่จะเห็นรูปลักษณ์จักรวาล  พวกที่ไม่เชื่อในรูปลักษณ์จินตนาการว่าได้เห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควาน  แต่จาก  ภควัต-คีตาฺ  เราเข้าใจว่าพวกไม่เชื่อในรูปลักษณ์ไม่ใช่สาวก  ดังนั้น  จึงไม่สามารถเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของพระองค์ได้

มีหลายคนสร้างอวตารต่าง  ๆ  และอวดอ้างอย่างผิด  ๆ  ว่ามนุษย์ธรรมดาเป็นองค์อวตาร  แต่นี่เป็นความโง่เขลาเบาปัญญาทั้งสิ้น  เราควรปฏิบัติตามหลักธรรมของ  ภควัต-คีตาฺ  มิฉะนั้น  เป็นไปไม่ได้ที่จะบรรลุถึงความรู้ทิพย์อย่างสมบูรณ์  แม้จะถือว่า  ภควัต-คีตาฺ  เป็นระดับประถมศึกษาของศาสตร์แห่งองค์ภควาน  ถึงกระนั้นก็มีความสมบูรณ์พอที่จะทำให้เราแยกแยะว่าอะไรคืออะไร  เหล่าสาวกของอวตารจอมปลอมอาจกล่าวว่า  พวกตนก็เห็นอวตารทิพย์รูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควานเช่นกัน  แต่เช่นนี้ยอมรับไม่ได้  เพราะได้กล่าวไว้อย่างชัดเจน  ณ  ที่นี้  ว่า  นอกจากมาเป็นสาวกของคริชณะ  มิฉะนั้น  จะไม่สามารถเห็นรูปลักษณ์จักรวาลขององค์ภควาน  ดังนั้น  ก่อนอื่นเขาต้องมาเป็นสาวกผู้บริสุทธิ์ของคริชณะ  จากนั้น  จึงอ้างได้ว่าตนสามารถแสดงรูปลักษณ์จักรวาลที่ได้เห็นมา  สาวกของคริชณะไม่ยอมรับอวตารจอมปลอม  หรือบรรดาสาวกของอวตารจอมปลอม

ในตอนต้นของ  ภควัต-คีตาฺ  อารจุนะทรงรู้สึกวิตกกังวลเกี่ยวกับการสังหารบีฺชมะและโดรณะผู้เป็นเสด็จปู่และอาจารย์ที่เคารพบูชา  แต่คริชณะตรัสว่าไม่จำเป็นต้องกลัวการสังหารเสด็จปู่  เพราะเมื่อตอนที่โอรสของดฺริทะราชทระพยายามเปลื้องผ้าพระนางโดรพะดีในที่ชุมนุมของเหล่าคุรุ  บีฺชมะและโดรณะมิได้ปริปากเลย  จากการละเลยไม่ปฏิบัติหน้าที่เช่นนี้ทั้งคู่สมควรถูกสังหาร  คริชณะทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาลแด่อารจุนะเพื่อแสดงให้เห็นว่า  บุคคลเหล่านี้ถูกสังหารเรียบร้อยแล้วจากการกระทำที่ผิดกฎหมาย  ที่แสดงเหตุการณ์นั้นให้อารจุนะเห็นเพราะว่า  สาวกมีความสงบอยู่เสมอและไม่สามารถกระทำสิ่งที่ร้ายกาจเช่นนี้  จุดมุ่งหมายในการเปิดเผยรูปลักษณ์จักรวาลแสดงให้เห็นว่า  บัดนี้อารจุนะทรงปรารถนาที่จะเห็นรูปลักษณ์สี่กร  และคริชณะจะทรงแสดงให้เห็น  สาวกไม่สนใจกับรูปลักษณ์จักรวาลเท่าใดนัก  เพราะไม่สามารถแลกเปลี่ยนความรู้สึกในความรักได้  สาวกปรารถนาจะถวายความเคารพบูชาด้วยความรู้สึก  หรือปรารถนาจะเห็นรูปลักษณ์สองกรของคริชณะ  ก็เพื่อที่จะสามารถแลกเปลี่ยนในการรับใช้ด้วยความรักต่อองค์ภควาน

เมื่อคริชณะทรงปรากฏเป็นบุตรของวะสุเดวะและเดวะคี  ตอนแรกพระองค์ทรงปรากฏในรูปนารายะณะสี่กร  เมื่อพระบิดาและพระมารดาขอร้อง  พระองค์ทรงเปลี่ยนร่างมาเป็นทารกน้อยธรรมดา  ลักษณะเดียวกัน  คริชณะทรงทราบว่าอารจุนะไม่สนใจที่จะเห็นรูปลักษณ์สี่กร  แต่เนื่องจากอารจุนะขอร้องที่จะได้เห็นรูปลักษณ์สี่กรนี้  คริชณะจึงทรงแสดงรูปลักษณ์นี้อีกครั้งหนึ่ง  จากนั้นพระองค์ก็ทรงแสดงรูปลักษณ์สองกร  คำว่า  สะอุมยะ-วะพุฮฺ  มีความสำคัญมาก  สะอุมยะ-วะพุฮฺ  เป็นรูปลักษณ์ที่สง่างามมาก  รู้กันว่าสง่างามที่สุด  เมื่อพระองค์ทรงปรากฏ  ทุกคนได้แต่หลงรักรูปลักษณ์นี้เนื่องจากคริชณะทรงเป็นผู้กำกับจักรวาลจึงทรงจำกัดความกลัวของสาวกอารจุนะ  และทรงแสดงรูปลักษณ์คริชณะอันสง่างามอีกครั้งหนึ่ง  ใน  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  (5.38)  กล่าวไว้ว่า  เพรมานจะนะ-ชชํุริทะ-บัฺคธิ-วิโลชะเนนะฺ  บุคคลผู้มีดวงตาที่ชโลมไปด้วยสายใยแห่งความรักเท่านั้นจึงสามารถเห็นรูปลักษณ์อันสง่างามของชรีคริชณะได้

ณ  ที่นี้  คำว่า  มานุชัม  รูพัมฺ  แสดงให้เห็นถึงบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  รูปเดิมที่มีสองกรอย่างชัดเจน  พวกที่เยาะเย้ยคริชณะประหนึ่งว่าพระองค์ทรงเป็นบุคคลธรรมดา  แสดงให้เห็นถึงความโง่เขลาเบาปัญญาของตนเกี่ยวกับธรรมชาติทิพย์ของพระองค์  ณ  ที่นี้  หากคริชณะทรงเหมือนกับมนุษย์ธรรมดาแล้วเป็นไปได้อย่างไรที่ทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาล  ทรงแสดงรูปลักษณ์พระนารายณ์สี่กร?  ดังนั้น  จึงได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนมากใน  ภควัต-คีตาฺ  ว่าผู้ที่คิดว่าคริชณะทรงเป็นบุคคลธรรมดาและนำพาผู้อ่านไปในทางที่ผิด  โดยอ้างว่า  บระฮมันฺ  อันไร้รูปลักษณ์ที่อยู่ภายในคริชณะเป็นผู้ตรัส  บุคคลนี้กำลังกระทำผิดอย่างมหันต์  คริชณะทรงแสดงรูปลักษณ์จักรวาล  และทรงแสดงรูปลักษณ์วิชณุสี่กรจริง  เมื่อเป็นเช่นนี้แล้วพระองค์จะทรงเป็นมนุษย์ธรรมดาสามัญได้อย่างไร  สาวกผู้บริสุทธิ์ไม่สับสนกับคำวิจารณ์  ภควัต-คีตาฺ  ที่นำพาไปในทางที่ผิด  เพราะทราบดีว่าอะไรเป็นอะไร  โศลกเดิมแท้ของ  ภควัต-คีตาฺ  นั้นสว่างไสวชัดเจนเหมือนกับดวงอาทิตย์ที่ไม่จำเป็นต้องใช้แสงตะเกียงจากนักตีความผู้เบาปัญญา

โศลกที่สี่สิบแปดของบทนี้  คริชณะทรงสรุปการเปิดเผยรูปลักษณ์จักรวาลของพระองค์และตรัสแก่อารจุนะว่า  จากการทำบุญมาก  ๆ  และทำพิธีบูชา  ฯลฯ  จะไม่สามารถเห็นรูปลักษณ์นี้ได้  ณ  ที่นี้ได้ใช้คำว่า  สุ-ดุรดารชัมฺ  แสดงให้เห็นว่ารูปลักษณ์สองกรของคริชณะเป็นความลับยิ่งขึ้นไปอีก  เราอาจสามารถเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะด้วยการบวกการอุทิศตนเสียสละรับใช้เข้าไปอีกนิดหนึ่งกับกิจกรรมต่าง  ๆ  เช่นการบำเพ็ญเพียร  การศึกษาคัมภีร์พระเวท  และการคาดคะเนทางปรัชญา  ซึ่งอาจจะเป็นไปได้  แต่หากปราศจากการเจือ  บัฺคธิฺ  เข้าไปเราจะไม่สามารถเห็น  ดังที่ได้อธิบายไว้แล้ว  แต่เหนือไปกว่ารูปลักษณ์จักรวาล  รูปลักษณ์คริชณะสองกรยิ่งเห็นได้ยากขึ้นไปอีก  แม้แต่เทวดา  เช่น  พระพรหม  และพระศิวะ  ทรงปรารถนาที่จะเห็นคริชณะ  เรามีหลักฐานใน  ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ  ว่า  ขณะที่คริชณะทรงประทับอยู่ในครรภ์ของพระมารดาเดวะคี  เหล่าเทวดาทั้งหลายจากสรวงสวรรค์มาดูความอัศจรรย์ของคริชณะและได้ถวายบทมนต์อันไพเราะแด่องค์ภควาน  ถึงแม้ว่าขณะนั้นพระองค์ยังไม่ทรงปรากฏให้เห็นแต่เหล่าเทวดาทรงรอที่จะเห็นพระองค์  คนโง่เขลาอาจเยาะเย้ยองค์ภควาน  คิดว่าพระองค์ทรงเป็นบุคคลธรรมดาและอาจถวายความเคารพต่อ  “บางสิ่งบางอย่าง”  ที่ไร้รูปลักษณ์ภายในพระองค์ซึ่งมิใช่เป็นการเคารพพระองค์  เช่นนี้เป็นลักษณะที่ไร้สาระทั้งสิ้น  เหล่าเทวดา  เช่น  พระพรหมและพระศิวะทรงปรารถนาจะเห็นคริชณะในรูปลักษณ์สองกรของพระองค์จริง  ๆ

ใน  ภควัต-คีตาฺ  (9.11)  ได้ยืนยันไว้ว่า  อวะจานันทิ  มาม  มูดฺา  มานุชีม  ทะนุม  อาชริทัมฺ  พระองค์ไม่ทรงปรากฏให้คนโง่เขลาที่เยาะเย้ยพระองค์เห็น  ดังที่ได้ยืนยันไว้โดย  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  และโดยคริชณะเองใน  ภควัต-คีตาฺ  ว่า  พระวรกายของคริชณะทรงเป็นทิพย์โดยสมบูรณ์  เปี่ยมไปด้วยความสุขเกษมสำราญและเป็นอมตะนิรันดร  พระวรกายของพระองค์ทรงไม่เหมือนกับร่างกายวัตถุ  แต่สำหรับบางคนที่ศึกษาเกี่ยวกับคริชณะด้วยการอ่าน  ภควัต-คีตาฺ  หรือคัมภีร์พระเวทในทำนองเดียวกันนี้  คริชณะกลายมาเป็นปัญหาเพราะเขาใช้กรรมวิธีทางวัตถุพิจารณาว่าคริชณะทรงเป็นบุคลิกภาพผู้ยิ่งใหญ่ในประวัติศาสตร์และเป็นนักปราชญ์ผู้มีปัญญาเลอเลิศ  แต่พระองค์ทรงเป็นมนุษย์ธรรมดา  ถึงแม้พระองค์ทรงมีพลังอำนาจมากก็ยังต้องยอมรับร่างวัตถุ  ในที่สุดพวกเขาคิดว่าสัจธรรมที่สมบูรณ์เป็นสิ่งที่ไม่มีรูปลักษณ์และยึดติดอยู่กับธรรมชาติวัตถุ  เช่นนี้  เป็นการคำนวณทางวัตถุเกี่ยวกับองค์ภควาน  การคำนวณอีกแบบหนึ่งคือการคาดคะเน  พวกที่แสวงหาความรู้จึงคาดคะเนเกี่ยวกับคริชณะ  และพิจารณาว่าพระองค์ทรงมีความสำคัญน้อยกว่ารูปลักษณ์จักรวาลของพระองค์  ดังนั้น  บางคนคิดว่ารูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะที่ทรงปรากฏให้อารจุนะเห็นมีความสำคัญมากกว่ารูปลักษณ์ส่วนพระองค์  ตามบุคคลเหล่านี้รูปลักษณ์ส่วนพระองค์ขององค์ภควานเป็นบางสิ่งบางอย่างที่จินตนาการขึ้นมา  โดยเชื่อว่าในระดับสุดท้ายสัจธรรมที่สมบูรณ์ไม่ใช่เป็นบุคคล  แต่กรรมวิธีทิพย์ได้อธิบายไว้ใน  ภควัต-คีตาฺ  บทที่สี่ว่า  ให้สดับฟังเกี่ยวกับคริชณะจากบุคคลที่เชื่อถือได้  เช่นนี้คือกรรมวิธีของพระเวทโดยแท้จริง  พวกที่อยู่ในสายพระเวทโดยแท้จริงสดับฟังเกี่ยวกับคริชณะจากผู้ที่เชื่อถือได้  ด้วยการสดับฟังเกี่ยวกับพระองค์เป็นอาจิณแล้วคริชณะจะกลายมาเป็นที่รัก  ดังที่เราได้กล่าวไว้หลายครั้งว่า  คริชณะทรงถูกปกคลุมด้วยพลัง  โยกะ-มายาฺ  ของพระองค์  ทรงไม่เปิดเผยหรือให้ผู้ใดเห็น  คนที่พระองค์ทรงเปิดเผยให้เท่านั้นจึงสามารถเห็นพระองค์  ได้ยืนยันไว้เช่นนี้ในวรรณกรรมพระเวทว่า  สำหรับดวงวิญญาณที่ศิโรราบจึงสามารถเข้าใจสัจธรรมโดยแท้จริง  นักทิพย์นิยมผู้ปฏิบัติคริชณะจิตสำนึกอย่างต่อเนื่อง  และด้วยการอุทิศตนเสียสละรับใช้ต่อคริชณะ  จึงสามารถมีจักษุทิพย์ที่สว่างไสวขึ้นและสามารถเห็นคริชณะจากการเปิดเผย  การเปิดเผยเช่นนี้เป็นไปไม่ได้แม้แต่เทวดา  ดังนั้น  จึงเป็นการยากแม้แต่พวกเทวดาที่จะเข้าใจคริชณะ  และเหล่าเทวดาที่เจริญแล้วหวังเสมอว่าจะได้เห็นคริชณะในรูปลักษณ์สองกร  โดยสรุปก็คือ  การเห็นรูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะเป็นสิ่งที่ยาก  จึงเป็นไปไม่ได้สำหรับทุก  ๆ  คน  และยากยิ่งขึ้นไปอีกที่จะเข้าใจรูปลักษณ์ของพระองค์ในรูป  ชยามะสุนดะระฺ

ครั้งแรกคริชณะทรงปรากฏต่อหน้าพระมารดาเดวะคีและพระบิดาวะสุเดวะในรูปลักษณ์สี่กร  จากนั้นพระองค์ทรงเปลี่ยนพระวรกายมาเป็นรูปลักษณ์สองกรอิทธิฤทธิ์เช่นนี้เข้าใจได้ยากมากสำหรับพวกที่ไม่เชื่อในองค์ภควาน  หรือพวกที่ปราศจากการอุทิศตนเสียสละรับใช้  สำหรับพวกนักวิชาการที่ได้แต่ศึกษาวรรณกรรมพระเวทโดยผ่านทางความรู้ไวยากรณ์  หรือมีแต่เพียงคุณสมบัติทางวิชาการเท่านั้น  เป็นไปไม่ได้ที่จะเข้าใจคริชณะ  สำหรับบุคลลที่ไปวัดเพื่อถวายการบูชาแด่พระองค์ตามพิธีกรรม  ได้แต่ไปเยี่ยมเยียนพระองค์เท่านั้น  แต่ไม่สามารถเข้าใจคริชณะตามความเป็นจริง  เราจะสามารถเข้าใจคริชณะได้ด้วยวิถีแห่งการอุทิศตนเสียสละรับใช้เท่านั้น  ดังที่คริชณะทรงอธิบายด้วยพระองค์เองในโศลกต่อไป

เราสามารถเข้าใจคริชณะด้วยกรรมวิธีแห่งการอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่ไม่แบ่งปันเท่านั้น  พระองค์ทรงอธิบายอย่างแจ่มแจ้งในโศลกนี้  เพื่อบรรดานักตีความที่เชื่อถือไม่ได้พยายามเข้าใจ  ภควัต-คีตาฺ  ด้วยวิธีการคาดคะเนจะได้รู้ว่าพวกตนได้แต่เสียเวลาไปโดยเปล่าประโยชน์  ไม่มีผู้ใดสามารถเข้าใจคริชณะ  ไม่เข้าใจว่าทรงมาจากพระบิดาพระมารดาในรูปลักษณ์สี่กรได้อย่างไร  และเปลี่ยนพระวรกายมาเป็นรูปลักษณ์สองกรโดยทันทีได้อย่างไร  สิ่งเหล่านี้เข้าใจได้ยากมากจากการศึกษาคัมภีร์พระเวทหรือจากการคาดคะเนทางปรัชญา  ดังนั้น  ได้กล่าวไว้อย่างชัดเจน  ณ  ที่นี้ว่า  ไม่มีผู้ใดสามารถเห็นพระองค์หรือเข้าถึงการเข้าใจเรื่องราวเหล่านี้  อย่างไรก็ดี  พวกที่เป็นนักศึกษาวรรณกรรมพระเวทที่มีประสบการณ์มาก  สามารถเรียนรู้เกี่ยวกับพระองค์จากวรรณกรรมพระเวทได้หลาย  ๆ  ทาง  มีกฏเกณฑ์มากมายหากเราปรารถนาจะเข้าใจคริชณะ  เราต้องปฏิบัติตามหลักกฏเกณฑ์ที่ได้ให้ไว้ในวรรณกรรมที่เชื่อถือได้  เราสามารถปฏิบัติการบำเพ็ญเพียรตามหลักธรรมเหล่านั้น  ตัวอย่างเช่น  ปฏิบัติการบำเพ็ญเพียรอย่างเคร่งครัด  เราอาจถือศีลอดอาหารในวัน  จันมาชทะมีฺ  วันที่คริชณะทรงปรากฏและวัน  เอคาดะชีฺ  เดือนละสองวัน  (วันขึ้นสิบเอ็ดค่ำและวันแรมสิบเอ็ดค่ำ)  สำหรับการให้ทานได้กล่าวไว้อย่างเรียบง่ายว่า  ทานควรให้แก่สาวกของคริชณะผู้ปฏิบัติในการอุทิศตนเสียสละรับใช้แด่พระองค์เพื่อเผยแพร่ปรัชญาคริชณะ  หรือคริชณะจิตสำนึกไปทั่วโลก  คริชณะจิตสำนึกเป็นพรสำหรับมนุษยชาติ  รูพะ  โกสวามี  ได้ชื่นชม  องค์เชธันญะว่าทรงเป็นบุคคลผู้มีจิตใจกว้างขวางที่สุดในการให้ทาน  เพราะความรักคริชณะเป็นสิ่งยากมากที่จะบรรลุถึง  แต่องค์เชธันญะทรงแจกจ่ายโดยไม่คิดมูลค่าใด  ๆ  ทั้งสิ้น  ดังนั้นหากผู้ใดให้เงินแก่บุคคลที่เกี่ยวข้องกับการแจกจ่ายคริชณะจิตสำนึก  ทานนั้นให้ไปเพื่อเผยแพร่คริชณะจิตสำนึกจึงเป็นการให้ทานที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกและหากผู้ใดปฏิบัติบูชาเหมือนที่กำหนดไว้ในวัด  (วัดในประเทศอินเดียโดยทั่วไปจะมีพระปฏิมาของวิชณุหรือคริชณะเสมอ)  นั่นเป็นโอกาสที่จะก้าวหน้าด้วยการถวายการบูชาและถวายความเคารพแด่พระองค์  สำหรับผู้ที่เริ่มต้นการอุทิศตนเสียสละรับใช้องค์ภควาน  การบูชาในวัดเป็นสิ่งสำคัญ  ได้ยืนยันไว้ในวรรณกรรมพระเวท  (ชเวทาชวะทะระ  อุพะนิชัดฺ  6.23)  ว่า

ผู้ที่มีความแน่วแน่ในการอุทิศตนเสียสละเพื่อองค์ภควานและมีพระอาจารย์ทิพย์ที่มีศรัทธาอย่างแน่วแน่เช่นเดียวกันนี้เป็นผู้ชี้นำ  สามารถเห็นองค์ภควานด้วยการเปิดเผยเราไม่สามารถเข้าใจคริชณะจากการคาดคะเนทางจิตใจ  สำหรับผู้ที่ไม่ได้รับการฝึกฝนโดยตรงภายใต้การนำทางของพระอาจาร์ทิพย์ผู้ที่เชื่อถือได้  เป็นไปไม่ได้แม้แต่ในการที่จะเริ่มเข้าใจคริชณะ  ได้ใช้คำว่า  ทฺุ  เป็นพิเศษ  ณ  ที่นี้เพื่อแสดงว่าไม่มีวิธีอื่นใดที่สามารถใช้ได้  แนะนำได้  หรือสามารถประสบผลสำเร็จในการเข้าใจคริชณะ

รูปลักษณ์ส่วนพระองค์ของคริชณะ  เช่น  รูปลักษณ์สองกรและสี่กรอธิบายด้วยคำว่า  สุ-ดุรดารชัมฺ  หมายความว่า“เห็นได้ยากมาก”  ซึ่งแตกต่างจากรูปลักษณ์จักรวาลชั่วคราวที่แสดงให้อารจุนะเห็นโดยสิ้นเชิง  รูปลักษณ์สี่กรของนารายะณะและรูปลักษณ์สองกรของคริชณะทรงเป็นอมตะและเป็นทิพย์  ในขณะที่รูปลักษณ์จักรวาลที่แสดงให้อารจุนะนั้นชั่วคราวไม่ถาวร  คำว่า  ทวัด  อันเยนะ  นะ  ดริชทะ-พูรวัมฺ  (โศลก  47)กล่าวว่า  ก่อนหน้าอารจุนะไม่เคยมีผู้ใดเห็นรูปลักษณ์จักรวาลนั้นมาก่อน  และยังแนะนำว่าในหมู่สาวกไม่มีความจำเป็นที่ต้องแสดงรูปลักษณ์นี้  ที่คริชณะทรงแสดงตามที่อารจุนะขอร้องเพื่อในอนาคตเมื่อมีคนอ้างว่าตนเองเป็นอวตารขององค์ภควาน  ผู้คนจะได้ขอร้องให้แสดงรูปลักษณ์จักรวาลของเขาให้เห็น

คำว่า  นะฺ  ได้ใช้หลายครั้งในโศลกก่อนหน้านี้  แสดงให้เห็นว่าเราไม่ควรภูมิใจมากกับประกาศณียบัตร  ในฐานะที่เป็นนักศึกษาทางวิชาการในวรรณกรรมพระเวทเหล่านี้  เราต้องปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้ต่อคริชณะ  ตรงนี้เท่านั้นจึงสามารถพยายามเขียนคำอธิบายเกี่ยวกับ  ภควัต-คีตาฺ

คริชณะทรงเปลี่ยนรูปลักษณ์จักรวาลมาเป็นรูปลักษณ์สี่กร  นารายะณะ  จากนั้นทรงเปลี่ยนมาเป็นรูปลักษณ์ตามธรรมชาติสองกรของพระองค์  แสดงให้เห็นว่ารูปลักษณ์สี่กรและรูปลักษณ์อื่น  ๆ  ที่กล่าวไว้ในวรรณกรรมพระเวท  ทั้งหมดออกมาจากคริชณะสองกรองค์แรกสุด  คริชณะทรงเป็นองค์แรกของอวตารที่ออกมาทั้งหมดคริชณะทรงแตกต่างแม้จากรูปลักษณ์เหล่านี้  จึงไม่จำเป็นต้องพูดถึงแนวคิดที่ไร้รูปลักษณ์  สำหรับรูปลักษณ์สี่กรของคริชณะได้กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่า  แม้รูปลักษณ์สี่กรของคริชณะที่คล้ายพระองค์มากที่สุด  (ทรงมีพระนามว่า  มะฮา-วิชณฺุ  ที่บรรทมอยู่ในมหาสมุทรจักรวาล  และจากการหายใจของพระองค์จักรวาลมากมายจนนับไม่ถ้วนปรากฏออกมาและเข้าไปในพระวรกายของพระองค์)  ก็เป็นภาคที่แบ่งแยกขององค์ภควานเช่นเดียวกัน  ดังที่ได้กล่าวไว้ใน  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  (5.48)  ว่า

“องค์  มะฮา-วิชณฺุ  ที่จักรวาลอันนับไม่ถ้วนทั้งหลายได้เข้าไปและออกมาอีกครั้งจากพระวรกายของพระองค์  ด้วยวิธีการหายใจของพระองค์  มะฮา-วิชณฺุ  ทรงเป็นภาคที่แบ่งแยกโดยสมบูรณ์ของคริชณะ  ฉะนั้น  ข้าขอบูชาโกวินดะ  คริชณะ  แหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง”  ดังนั้น  โดยสรุป  เราควรบูชารูปลักษณ์ส่วนพระองค์ของคริชณะว่าเป็นองค์ภควานผู้ทรงมีความสุขเกษมสำราญนิรันดรและความรู้  พระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของรูปลักษณ์วิชณุทั้งหมด  ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของรูปลักษณ์อวตารทั้งหมด  และทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดองค์แรก  ดังที่ได้ยืนยันไว้ใน  ภควัต-คีตาฺ

ในวรรณกรรมพระเวท  (โกพาละ-ทาพะนี  อุพะนิชัด  1.1)  ข้อความนี้ปรากฏ

“ข้าขอแสดงความเคารพอย่างสูงแด่คริชณะผู้ทรงมีรูปลักษณ์ทิพย์แห่งความสุขเกษมสำราญ  เป็นอมตะ  และความรู้  ข้าขอแสดงความเคารพแด่พระองค์  เพราะว่าการเข้าใจพระองค์หมายถึงการเข้าใจคัมภีร์พระเวท  ดังนั้น  พระองค์ทรงเป็นพระอาจารย์ทิพย์สูงสุด”  และได้กล่าวต่อไปว่า  คริชโณ  ไว  พะระมัม  ไดวะทัมฺ  “คริชณะทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า”  (โกพาละ-ทาพะนี  อุพะนิชัดฺ  1.3)  เอโค  วะชี  สารวะ-กะฮ  คริชณะ  อีดยะฮฺ  “คริชณะองค์เดียวเท่านั้นทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  และทรงเป็นที่เคารพบูชา”  เอโค  ่พิ  สัน  บะฮุดฺา  โย  ่วะบฺาทิฺ  “คริชณะทรงเป็นหนึ่ง  แต่พระองค์ทรงปรากฏในรูปลักษณ์ที่ไม่จำกัด  โดยอวตารที่แบ่งภาคออกไป”  (โกพาละ-  ทาพะนี  อุพะนิชัดฺ  1.21)

บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  (5.1)  กล่าวว่า

“บุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าคือคริชณะ  ผู้ทรงมีพระวรกายแห่งความเป็นอมตะความรู้และความสุขเกษมสำราญ  พระองค์ทรงไม่มีจุดเริ่มต้น  เพราะทรงเป็นจุดเริ่มต้นของทุกสิ่งทุกอย่าง  พระองค์ทรงเป็นแหล่งกำเนิดของแหล่งกำเนิดทั้งปวง”

ได้กล่าวไว้ที่อื่นว่า  ยะทราวะทีรณัม  คริชณาคฺยัม  พะรัม  บระฮมะ  นะรา  คริทิฺ  “สัจธรรมสูงสุดทรงเป็นบุคคลมีพระนามว่าคริชณะ  และบางครั้งพระองค์เสด็จมาบนโลกนี้”  ทำนองเดียวกัน  ใน  ชรีมัด-บฺากะวะธัมฺ  เราพบการพรรนาถึงอวตารต่างๆทั้งหลายของบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  และในรายพระนามนี้  พระนามคริชณะทรงปรากฏ  แต่ได้กล่าวไว้ว่าคริชณะองค์นี้ไม่ใช่อวตารขององค์ภควาน  แต่ทรงเป็นบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้าองค์เดิมด้วยพระองค์เอง  (เอเท  ชามชะ-คะลาฮ  พุมสะฮ  คริชณัส  ทุ  บฺะกะวาน  สวะยัมฺ)

ทำนองเดียวกัน  ใน  ภควัต-คีตาฺ  องค์ภควานตรัสว่า  มัททะฮ  พะระทะรัม  นาน  ยัทฺ  “ไม่มีอะไรเหนือไปกว่ารูปลักษณ์ของข้าในรูปองค์ภควานชรีคริชณะ”  พระองค์ตรัสใน  ภควัต-คีตาฺ  อีกแห่งหนึ่งว่า  อฮัม  อาดิร  ฮิ  เดวานามฺ  “ข้าคือแหล่งกำเนิดของมวลเทวดา”  และหลังจากเข้าใจ  ภควัต-คีตาฺ  จากคริชณะ  อารจุนะทรงยืนยันด้วยคำพูดเหล่านี้  พะรัม  บระฮมะ  พะรัม  ดฺามะ  พะวิทรัม  พะระมัม  บฺะวานฺ  “บัดนี้  ข้าพเจ้าเข้าใจโดยสมบูรณ์ว่า  พระองค์คือบุคลิกภาพสูงสุดแห่งพระเจ้า  พระองค์คือสัจธรรมที่สมบูรณ์  และพระองค์คือที่พักพิงของทุกสิ่งทุกอย่าง”  ฉะนั้น  รูปลักษณ์จักรวาลที่คริชณะทรงแสดงให้อารจุนะเห็นไม่ใช่รูปลักษณ์เดิมแท้ของพระองค์  รูปลักษณ์เดิมแท้คือคริชณะ  รูปลักษณ์จักรวาลที่มีพระเศียรและพระกรเป็นพัน  ๆ  และพัน  ๆ  ทรงปรากฏเพื่อเรียกความสนใจของพวกที่ไม่มีความรักต่อองค์ภควานซึ่งไม่ใช่รูปลักษณ์เดิมแท้ของพระองค์

รูปลักษณ์จักรวาลไม่เป็นที่น่ารักสำหรับสาวกผู้บริสุทธิ์ที่อยู่ในความรักกับพระองค์ในความสัมพันธ์ทิพย์ที่แตกต่างกันไป  องค์ภควานทรงแลกเปลี่ยนความรักทิพย์ในรูปลักษณ์เดิมคือคริชณะ  ฉะนั้น  สำหรับอารจุนะผู้มีความสัมพันธ์กับคริชณะอย่างใกล้ชิดในฐานะเพื่อน  รูปลักษณ์แห่งปรากฏการณ์ทางจักรวาลนี้ไม่เป็นที่น่ายินดี  แต่น่ากลัวอารจุนะทรงเป็นเพื่อนสนิทของคริชณะเสมอ  จะต้องมีจักษุทิพย์ไม่ใช่บุคคลธรรมดาดังนั้นท่านจึงไม่หลงอยู่กับรูปลักษณ์จักรวาล  รูปลักษณ์นี้อาจดูน่าอัศจรรย์สำหรับบุคคลที่ยุ่งอยู่กับการพัฒนาตนเองในกิจกรรมทางวัตถุ  แต่สำหรับผู้ปฏิบัติการอุทิศตนเสียสละรับใช้  รูปลักษณ์สองกรแห่งองค์ชรีคริชณะจะเป็นที่รักยิ่ง

ผู้ใดปรารถนาที่จะเข้าพบบุคคลสูงสุดแห่งบุคลิกภาพของพระผู้เป็นเจ้าทั้งปวงที่คริชณะโลคะในท้องฟ้าทิพย์  และเชื่อมสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดสนิทสนมกับคริชณะองค์ภควานต้องรับเอาสูตรนี้ไปปฏิบัติดังที่พระองค์ตรัส  ฉะนั้น  โศลกนี้พิจารณว่าเป็นเนื้อหาสาระสำคัญของ  ภควัต-คีตา,  ภควัต-คีตาฺ  เป็นหนังสือที่นำทางให้พันธวิญญาณผู้ปฏิบัติอยู่ในโลกวัตถุด้วยจุดมุ่งหมายที่จะเป็นเจ้าแห่งธรรมชาติ  และไม่รู้ถึงชีวิตทิพย์อันแท้จริง  ภควัต-คีตาฺ  มีไว้เพื่อแสดงให้เห็นว่าเราสามารถเข้าใจความเป็นอยู่ทิพย์  และความสัมพันธ์นิรันดรของเรากับบุคลิกภาพสูงสุดได้อย่างไร  และสอนให้เรากลับคืนสู่เหย้าคืนสู่องค์ภควานได้อย่างไร  โศลกนี้อธิบายอย่างชัดเจนถึงวิธีการที่เราสามารถประสบผลสำเร็จในกิจกรรมทิพย์หรือการอุทิศตนเสียสละรับใช้

สำหรับงาน  เราควรถ่ายโอนพลังงานทั้งหมดไปยังกิจกรรมเพื่อคริชณะจิตสำนึกดังที่กล่าวไว้ใน  บัฺคธิ-ระสามริทะ-สินดํฺุ  (1.2.255)

ไม่มีผู้ใดควรทำงานอื่นใดนอกจากงานที่สัมพันธ์กับคริชณะเช่นนี้เรียกว่า  คริชณะ-คาร  มะ  เราอาจปฏิบัติกิจกรรมมากมาย  แต่ไม่ควรยึดติดกับผลงานของตน  ผลของงานควรทำไปเพื่อคริชณะ  ตัวอย่างเช่น  เราอาจทำธุรกิจแต่ควรเปลี่ยนกิจกรรมนั้นมาเป็นคริชณะจิตสำนึก  เราต้องทำธุรกิจเพื่อคริชณะ  หากคริชณะทรงเป็นเจ้าของธุรกิจดังนั้น  คริชณะควรได้รับความสุขกับผลกำไรของธุรกิจ  หากนักธุรกิจเป็นเจ้าของเงินเป็นจำนวนแสนๆ  ล้าน  ๆ  บาท  และหากเราต้องถวายทั้งหมดนี้แด่คริชณะเราสามารถกระทำได้นี่คืองานเพื่อคริชณะ  แทนที่จะก่อสร้างอาคารสูง  ๆ  เพื่อสนองประสาทสัมผัสของตนเอง  เราสามารถก่อสร้างวัดอันวิจิตรตระการตาเพื่อคริชณะ  อัญเชิญพระปฏิมาของคริชณะและบริหารจัดการเพื่อการรับใช้ต่อพระปฏิมาดังที่ได้กำหนดไว้ในหนังสือแห่งการอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่เชื่อถือได้  ทั้งหมดนี้คือ  คริชณะ-คารมะฺ  เราไม่ควรยึดติดกับผลงานของตน  แต่ผลงานควรถวายให้คริชณะและควรรับเอา  พระสาดัมฺ  หรือส่วนที่เหลือจากการถวายให้คริชณะแล้ว  หากผู้ใดก่อสร้างอาคารใหญ่  ๆ  เพื่อคริชณะและอัญเชิญพระปฏิมาของคริชณะมาประทับ  ผู้นั้นจะไม่ถูกห้ามให้มาอยู่ในอาคาร  แต่ต้องเข้าใจว่าเจ้าของอาคารคือคริชณะ  เช่นนี้เรียกว่าคริชณะจิตสำนึก  อย่างไรก็ดี  หากไม่สามารถสร้างวัดเพื่อคริชณะ  เราสามารถทำความสะอาดวัดให้คริชณะ  นั่นก็เป็นคริชณะ-คารมะ  เช่นเดียวกัน  หากมีที่ดินเราสามารถทำสวน  ในประเทศอินเดียอย่างน้อยคนจนจะมีที่ดินหนึ่งแปลง  สามารถใช้ประโยชน์ในผืนดินนั้นเพื่อคริชณะด้วยการปลูกไม้ดอกเพื่อถวายให้คริชณะ  เราสามารถปลูกต้น  ทุละสีฺ  เพราะว่าใบ  ทุละสีฺ  มีความสำคัญมาก  คริชณะทรงแนะนำไว้ใน  ภควัต-คีตาฺ  ว่า  พัทรัม  พุชพัม  พฺะลัม  โทยัมฺ  คริชณะทรงปรารถนาให้เราถวายใบไม้  ดอกไม้  ผลไม้  หรือน้ำเพียงเล็กน้อยแด่พระองค์และจากการถวายเช่นนี้พระองค์จะทรงพอพระทัย  ใบไม้นี้หมายถึงใบ  ทุละสีฺ  โดยเฉพาะ  ดังนั้นเราสามารถปลูกต้น  ทุละสีฺ  และรดน้ำ  ฉะนั้น  แม้แต่คนที่ยากจนที่สุดสามารถปฏิบัติการรับใช้คริชณะ  นี่คือตัวอย่างบางประการว่าเราสามารถปฏิบัติในการทำงานเพื่อคริชณะได้อย่างไร

คำว่า  มัท-พะระมะฮฺ  หมายถึงผู้พิจารณาว่า  การได้มาอยู่ใกล้ชิดกับคริชณะที่พระตำหนักสูงสุดของพระองค์เป็นความสมบูรณ์สูงสุดของชีวิต  บุคคลเช่นนี้ไม่ปรารถนาพัฒนาไปยังดาวเคราะห์ที่สูงกว่าเช่น  ดวงจันทร์  ดวงอาทิตย์  หรือโลกสวรรค์หรือแม้แต่โลกที่สูงสุดของจักรวาลนี้คือ  บระฮมะโลคะฺ  หรือพรหมโลก  เขาไม่หลงใหลอยู่กับสิ่งเหล่านี้  แต่ยึดมั่นเพียงที่จะย้ายไปยังท้องฟ้าทิพย์เท่านั้น  และแม้ในท้องฟ้าทิพย์เขาก็ไม่พึงพอใจที่จะกลืนเข้าไปในรัศมี  บระฮมะจโยทิฺ  อันเจิดจรัส  เพราะปรารถนาที่จะเข้าไปในโลกทิพย์สูงสุดชื่อว่า  คริชณะโลคะ  โกโลคะ  วรินดาวะนะฺ  ซึ่งตนเองมีความรู้ที่สมบูรณ์เกี่ยวกับโลกนี้  ดังนั้น  จึงไม่สนใจโลกอื่น  ๆ  ดังที่ได้แสดงไว้ด้วยคำว่า  มัด-บัฺคธะฮฺ  เขาจะปฏิบัติอย่างเต็มที่ในการอุทิศตนเสียสละรับใช้  โดยเฉพาะในเก้าวิธีแห่งการปฏิบัติอุทิศตนเสียสละเช่น  การสดับฟัง  การสวดภาวนา  การระลึกถึง  การบูชาการรับใช้พระบาทรูปดอกบัวขององค์ภควาน  การถวายบทมนต์  การปฏิบัติตามคำสั่งของพระองค์  การเป็นมิตรกับพระองค์  และการศิโรราบทุกสิ่งทุกอย่างแด่พระองค์  เขาสามารถปฏิบัติในกระบวนการอุทิศตนเสียสละทั้งเก้าวิธีนี้หรือแปด  หรือเจ็ด  หรืออย่างน้อยหนึ่ง  วิธี  เช่นนี้จะทำให้ชีวิตเขาสมบูรณ์อย่างแน่นอน

คำว่า  สังกะ-วารจิทะฮฺ  มีความสำคัญมาก  ชีวิตไม่ควรไปคบหาสมาคมกับบุคคลผู้ต่อต้านคริชณะ  ไม่เพียงแต่ผู้ที่ไม่เชื่อในองค์ภควานเท่านั้นที่ต่อต้านคริชณะแม้แต่พวกที่ยึดติดกับกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุ  และพวกที่คาดคะเนทางจิตก็เป็นผู้ต่อต้านคริชณะเช่นกัน  ดังนั้น  การอุทิศตนเสียสละรับใช้ในรูปแบบที่บริสุทธิ์ได้อธิบายไว้ใน  บัฺคธิ-ระสามริทะ-สินดํฺุ  (1.1.11)  ดังนี้

โศลกนี้  ชรีละ  รูพะ  โกสวามี  กล่าวไว้อย่างชัดเจนว่า  หากผู้ใดปรารถนาการอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่บริสุทธิ์  ต้องเป็นอิสระจากมลทินทางวัตถุทั้งหมด  และต้องเป็นอิสระจากการคบหาสมาคมกับบุคคลผู้ยึดติดอยู่กับกิจกรรมเพื่อผลทางวัตถุ  และยึดติดอยู่กับการคาดคะเนทางจิต  เมื่อเป็นอิสระจากการคบหาสมาคมที่ไม่พึงปรารถนา  และจากมลทินแห่งความปรารถนาทางวัตถุเช่นนี้  เขาจะพัฒนาความรู้แห่งองค์คริชณะด้วยความชื่นชอบ  เช่นนี้เรียกว่าการอุทิศตนเสียสละรับใช้ที่บริสุทธิ์  อานุคูลยัสยะ  สังคัลพะฮ  พราทิ  คูลยัสยะ  วารจะนัม  (ฮะริ-บัฺคธิ-วิลาสะฺ  11.676)  เขาควรคิดถึงคริชณะ  และปฏิบัติเพื่อพระองค์ด้วยความชื่นชอบไม่ใช่ในเชิงลบ  คัมสะเป็นศัตรูของคริชณะ  จากจุดเริ่มต้นแห่งการประสูติของคริชณะ  คัมสะได้วางแผนมากมายหลายวิธีที่จะสังหารพระองค์และเนื่องจากล้มเหลวทุกครั้ง  เขาจึงคิดถึงคริชณะอยู่ตลอดเวลา  ดังนั้น  ขณะที่ทำงาน  ขณะที่รับประทานอาหาร  และขณะที่นอนอยู่  คัมสะจะมีคริชณะจิตสำนึกตลอดเวลาในทุก  ๆด้าน  แต่คริชณะจิตสำนึกเช่นนี้ไม่เป็นที่ชื่นชอบ  ฉะนั้น  ถึงแม้ว่าคัมสะจะคิดถึงคริชณะวันละยี่สิบสี่ชั่วโมง  แต่ถือว่าเป็นมารและในที่สุดก็ถูกคริชณะสังหาร  แน่นอนว่าผู้ใดที่คริชณะสังหารจะบรรลุถึงความหลุดพ้นทันที  แต่นั่นไม่ใช่จุดมุ่งหมายของสาวกผู้บริสุทธิ์  สาวกผู้บริสุทธิ์ไม่ต้องการแม้แต่ความหลุดพ้น  ท่านไม่ต้องการแม้แต่จะโอนย้ายไปยังโลกที่สูงที่สุด  โกโลคะ  วรินดาวะนะฺ  จุดมุ่งหมายเดียวของท่านคือ  ไม่ว่าจะอยู่ที่ใดก็ขอให้ได้รับใช้คริชณะ

สาวกของคริชณะเป็นมิตรกับทุก  ๆ  คน  ดังนั้น  ได้กล่าวไว้  ณ  ที่นี้ว่า  ท่านไม่มีศัตรู  (นิรไวระฮ)ฺ  เป็นเช่นนี้ได้อย่างไร?  สาวกสถิตในคริชณะจิตสำนึกทราบว่า  การอุทิศตนเสียสละรับใช้แด่คริชณะเท่านั้นที่สามารถปลดเปลื้องบุคคลจากปัญหาทั้งหลายทั้งปวงของชีวิต  ท่านมีประสบการณ์โดยตรงเช่นกัน  ดังนั้น  จึงปรารถนาจะแนะนำระบบคริชณะจิตสำนึกนี้แด่สังคมมนุษย์  มีตัวอย่างในประวัติสาวกขององค์ภควานมากมายที่เสี่ยงชีวิตเพื่อเผยแพร่พระเจ้าจิตสำนึก  ตัวอย่างที่น่าชื่นชมคือ  พระเยซู  คริสต์  ทรงถูกพวกที่ไม่ใช่สาวกตรึงไว้บนไม้กางเขน  แต่พระองค์ทรงยอมสละชีวิตเพื่อเผยแพร่พระเจ้าจิตสำนึก  แน่นอนว่าเป็นเพียงผิวเผินเท่านั้นที่เข้าใจว่าพระองค์ทรงถูกสังหารที่ประเทศอินเดียมีตัวอย่างมากมายในทำนองเดียวกันนี้  เช่น  ทฺาคุระ  ฮะริดาสะฺ  และ  พระฮลาดะ  มะฮาราจะฺ  ทำไมจึงเสี่ยงเช่นนี้?  เพราะพวกท่านปรารถนาที่จะเผยแพร่คริชณะจิตสำนึกซึ่งเป็นงานที่ยาก  บุคคลในคริชณะจิตสำนึกรู้ว่า  หากมนุษย์ได้รับความทุกข์ก็เนื่องจากพวกเขาลืมความสัมพันธ์นิรันดรกับคริชณะ  ดังนั้น  ประโยชน์สูงสุดที่สามารถให้แก่สังคมมนุษย์คือปลดเปลื้องเพื่อนบ้านจากปัญหาทางวัตถุทั้งหลายทั้งปวงด้วยวิธีนี้ที่สาวกผู้บริสุทธิ์ปฏิบัติในการรับใช้องค์ภควาน  บัดนี้เราสามารถจินตานาการได้ว่า  คริชณะทรงมีพระเมตตาเพียงไรต่อพวกที่ปฏิบัติตนรับใช้พระองค์  ยอมเสี่ยงทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อพระองค์  ดังนั้น  แน่นอนว่าบุคคลเช่นนี้ต้องบรรลุถึงโลกสูงสุดหลังจากออกจากร่างนี้ไป

โดยสรุป  รูปลักษณ์จักรวาลของคริชณะซึ่งเป็นปรากฏการณ์ไม่ถาวรและรูปลักษณ์แห่งกาลเวลาที่กลืนกินทุกสิ่งทุกอย่าง  และแม้แต่รูปลักษณ์แห่งพระวิชณุสี่กร  คริชณะทรงเป็นผู้แสดงให้เห็นทั้งหมด  ฉะนั้น  คริชณะทรงเป็นแหล่งกำเนิดของปรากฏการณ์ทั้งหลายเหล่านี้  คริชณะทรงมิใช่เป็นปรากฏการณ์ของ  วิชวะ-รูพะฺ  องค์เดิม  หรือพระวิชณุเท่านั้น  คริชณะทรงเป็นแหล่งกำเนิดของรูปลักษณ์ทั้งหมด  มีพระวิชณุเป็นร้อย  ๆ  พัน  ๆ  องค์  แต่สำหรับสาวกไม่มีรูปลักษณ์ใดของคริชณะที่จะมีความสำคัญนอกจากรูปลักษณ์เดิมสองกร  ชยามะ  สุนดะระฺ  ใน  บระฮมะ-สัมฮิทาฺ  ได้กล่าวไว้ว่า  พวกที่ยึดมั่นอยู่กับรูปลักษณ์  ชยามะ  สุนดะระฺ  แห่งองค์คริชณะด้วยความรัก  และด้วยการอุทิศตนเสียสละ  จะสามารถเห็นพระองค์เสมอภายในหัวใจและสามารถเห็นทุกสิ่งทุกอย่าง  ดังนั้น  เราควรเข้าใจว่าคำอธิบายของบทที่สิบเอ็ดนี้คือ  รูปลักษณ์แห่งองค์ชรีคริชณะเป็นเนื้อหาสาระสำคัญและสูงที่สุด